Τις τελευταίες δεκαετίες οι ωκεανοί αποτελούν σταθερή πηγή αρνητικών ειδήσεων αφού η κλιματική αλλαγή, η εντατική αλιεία και η μόλυνση των υδάτων δημιουργούν συνεχώς αυξανόμενη καταστροφή σε όλα τα μήκη, τα πλάτη αλλά και τα βάθη των ωκεανών. Όλοι θαλάσσιοι οργανισμοί ακόμη και αυτοί που ζουν στις αβύσσους των ωκεανών πολλά χλμ. κάτω από την επιφάνεια του νερού αντιμετωπίζουν τις αρνητικές επιπτώσεις της ανθρώπινης δραστηριότητας. Τα περισσότερα θαλάσσια οικοσυστήματα υποφέρουν και αντιμετωπίζουν πολύ σοβαρά προβλήματα επιβίωσης. Όμως όπως αναφέρει σε δημοσίευμα του το περιοδικό Smithsonian, για πρώτη φορά από τότε που ξεκίνησαν τα προβλήματα στους ωκεανούς υπάρχουν αχτίδες αισιοδοξίας για αυτούς. Η Νάνσι Νόουλτον, βιολόγος με ειδίκευση στους κοραλλιογενείς υφάλους στο Εθνικό Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Σμιθσόνιαν στην Ουάσιγκτον παρουσιάζει έξι λόγους που προσφέρουν ελπίδα για την διάσωση των ωκεανών.
1. Κάποια προγράμματα προστασίας αρχίζουν να αποδίδουν καρπούς
Το διεθνές μορατόριουμ στο κυνήγι φαλαινών που ξεκίνησε το 1980 έχει αρχίσει να παρουσιάζει πολύ σημαντικά αποτελέσματα αν και ορισμένα είδη συνεχίζουν να αποτελούν αντικείμενο εντατικού κυνηγιού. Όμως οι πληθυσμοί αρκετών ειδών έχουν αρχίσει να ανακάμπτουν όπως η μεγάπτερη φάλαινα του δυτικού Νότιου Ατλαντικού η οποία κινδύνευε άμεσα με εξαφάνιση αφού την δεκαετία του 1950 είχαν απομείνει μόνο 450 από αυτές και σήμερα ο πληθυσμός τους ανέρχεται σε περίπου 25 χιλιάδες. Ο πληθυσμός του συγκεκριμένου είδους σε όλο τον πλανήτη υπολογίζεται πλέον στις 125 χιλιάδες.
Οι θαλάσσιες χελώνες είναι ένα ακόμη τέτοιο παράδειγμα. Στη Φλόριντα το 1979 είχαν εντοπιστεί μόλις 62 φωλιές των πράσινων θαλάσσιων χελωνών ενώ το 2015 ο αριθμός των φωλιών άγγιξε τις 38 χιλιάδες.
2. Καλύτερη διαχείριση της αλιείας
Υπάρχει μια διαρκής συζήτηση και αντιπαράθεση για τα ποσοστά της μείωσης των πληθυσμών των ψαριών στους ωκεανούς εξαιτίας της αλιείας. Είναι δεδομένο ότι πολλές περιοχές των ωκεανών και διάφορα είδη ψαριών αποτελούν μόνιμο στόχο των αλιέων με αποτέλεσμα οι πληθυσμοί τους να μειώνονται συνεχώς. Μια έκθεση ειδικών από μεγάλα αμερικανικά πανεπιστήμια του 2019 ανέφερε ότι το 34% των ειδών που αποτελούν μόνιμο στόχο των αλιέων εξακολουθούν να βρίσκονται πληθυσμιακά σε καλή κατάσταση. Σύμφωνα με τον Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ στις περιοχές των ωκεανών που υπάρχουν έλεγχοι και περιορισμοί η κατάσταση των πληθυσμών των ψαριών εκτιμάται ως σταθερή. Όμως στις περιοχές που βρίσκονται σε διεθνή ύδατα και δεν μπορεί να υπάρξει έλεγχος από τοπικές εθνικές Αρχές η κατάσταση είναι ανεξέλεγκτη και εκεί δημιουργούνται πολύ μεγάλα προβλήματα μαζικής εξαφάνισης πληθυσμών πολλών ειδών. Γίνεται προσπάθεια οι περιοχές αυτές να μπουν σε καθεστώς ελέγχων μέσω συνθηκών που θα υπογραφούν στον ΟΗΕ ο οποίος και θα αναλάβει τα προγράμματα ελέγχου και προστασίας τους.
3. Διευρύνονται οι προστατευμένες περιοχές
Το 8% των ωκεανών είναι χαρακτηρισμένο ως περιοχές προστατευμένες από την αλιεία και κάθε άλλη δραστηριότητα που απειλεί τα τοπικά οικοσυστήματα. Παρόλα αυτά εκτιμάται ότι μόλις το 50% εξ αυτών προστατεύεται αποτελεσματικά. Όμως η διεθνής κοινότητα προσπαθεί να αλλάξει αυτή την κατάσταση δημιουργώντας νέες ζώνες προστασίας. Τον περασμένο Απρίλιο η Ευρωπαϊκή Ένωση και 15 χώρες ανακοίνωσαν ότι ξεκινούν ένα πρόγραμμα προστασίας μιας περιοχής τριών εκατομμυρίων τετραγωνικών χλμ. στο Νότιο Ωκεανό, στα ανοικτά της Ανταρκτικής. Γίνεται παράλληλα προσπάθεια να υλοποιηθεί η ιδέα «30 x 30» την οποία υποστηρίζει η ομάδα των πλουσιότερων κρατών του κόσμου, η G7. H ιδέα αυτή είναι να έχει επιτευχθεί μέχρι το 2030 η αποτελεσματική προστασία του 30% των ωκεανών του πλανήτη.
4. Περιορισμός της μόλυνσης
Αν και είναι απολύτως βέβαιο ότι δεν έχει υπάρξει η πρόοδος που θα έπρεπε υπάρχουν μικρές αλλά σημαντικές νίκες στον πόλεμο εναντίον της μόλυνσης των θαλασσών. Η απαγόρευση της χρήσης καυσίμων που περιείχαν μόλυβδο από τη δεκαετία του 1970 είχε σαν αποτέλεσμα μια έρευνα σε παγκόσμιο επίπεδο στις αρχές της δεκαετίες του 2010 να δείξει ότι τα επίπεδα του μόλυβδου στους ωκεανούς βρίσκονται πλέον σε μηδαμινά επίπεδα. Επίσης οι μολύνσεις από πετρελαιοκηλίδες έχουν μειωθεί σημαντικά εξαιτίας των πολύ αυστηρών κανονισμών αλλά και των νεότερης γενιάς τάνκερ που ταξιδεύουν στις θάλασσες και έχουν καλύτερα συστήματα ασφαλείας. Το μεγάλο πρόβλημα που διογκώνεται μάλιστα είναι ο όγκος των πλαστικών σκουπιδιών που εισέρχονται κάθε χρόνο στους ωκεανούς. Έχει ξεκινήσει μια δυναμική προσπάθεια ανάπτυξης νέων φιλικών στο περιβάλλον υλικών που να αντικαθιστούν τις πλαστικές ύλες αλλά θα χρειαστούν συντονισμένες από πολλές πλευρές (κυβερνήσεις, βιομηχανίες, κοινωνία) κινήσεις για να επιτευχθεί σχετικά γρήγορα αυτή η μετάβαση.
5. Μπορούμε να αποκαταστήσουμε σημαντικά παράκτια οικοσυστήματα
Τα παράκτια οικοσυστήματα έχουν πέσει και αυτά θύματα της μόλυνσης, της συνεχούς επέκτασης των αστικών περιοχών μέχρι τα όρια της θάλασσας και άλλων ανθρώπινων δραστηριοτήτων. Όμως έχουμε αρχίσει να βρίσκουμε τρόπους αποκατάστασης ορισμένων οικοσυστημάτων όπως για παράδειγμα, τα μαγκρόβια δέντρα. Τα μαγκρόβια είναι δένδρα τα οποία περιλαμβάνουν περίπου 12 οικογένειες και 50 είδη τροπικών δένδρων και θάμνων που μπορούν να επιβιώσουν σε γλυκό, αλμυρό και υφάλμυρο νερό. Τα δέντρα αυτά παίζουν κρίσιμο ρόλο στη βιοποικιλότητα, τους πληθυσμούς των ψαριών, την προστασία από τυφώνες αλλά και την απομάκρυνση από την ατμόσφαιρα του διοξειδίου του άνθρακα στις περιοχές που βρίσκονται. Έχει σταματήσει η απώλεια αυτών των δέντρων σε όλο τον πλανήτη και οι ειδικοί εκτιμούν ότι θα επιτευχθεί μέσω προγραμμάτων αποκατάστασης η επιστροφή των μαγκρόβιων δέντρων στα ποσοστά που υπήρχαν στο παρελθόν. Υπάρχει επίσης σε εξέλιξη σε στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ η αποκατάσταση αλυκών και βράχων με στρείδια.
6. Αιολική ενέργεια
Αναπτύσσονται συνεχώς συστήματα παραγωγής αιολικής ενέργειας που τοποθετούνται μέσα στους ωκεανούς και πολλά από αυτά αποδεικνύονται ιδιαίτερα αποδοτικά και ανταγωνιστικά σε σχέση με άλλες πηγές ενέργειας. Αρχίζουν να δημιουργούνται τεράστια αιολικά πάρκα μέσα στους ωκεανούς που θα προσφέρουν ενέργεια με πολύ χαμηλά ποσοστά εκπομπών βλαβερών αερίων. Βέβαια αυτά τα αιολικά πάρκα κρύβουν κινδύνους για τα τοπικά θαλάσσια οικοσυστήματα αλλά μεγάλες περιβαλλοντικές οργανώσεις υποστηρίζουν ότι τα οφέλη από τη λειτουργία των αιολικών πάρκων είναι πολύ περισσότερα από τις πιθανές επιπτώσεις τους.