Τα μεγαλύτερα θύματα της προσφυγικής κρίσης είναι τα παιδιά. Παρότι αποτελούν την πιο ευπαθή ομάδα, συχνά δεν λαμβάνουν την προστασία που προβλέπουν τα ευρωπαϊκά και διεθνή πρότυπα. Αντιθέτως, ανάμεσα στα χιλιάδες άτομα που έχουν εγκλωβιστεί στη χώρα, μετά το κλείσιμο των συνόρων της Βαλκανικής Οδού, επιβιώνουν μόνα τους, ασυνόδευτα ή χωρισμένα από τις οικογένειές τους, σε διαφορετικά κέντρα φιλοξενίας –αν είναι τυχερά- ή ακόμα χειρότερα στους δρόμους.
Πώς μπορεί να προστατεύσει κάποιος ένα ανήλικο παιδί αν δεν ξέρει καν που βρίσκεται; Πώς μπορεί να το βοηθήσει αν το ίδιο δραπετεύει από μία δομή φιλοξενίας και χάνεται στους δρόμους της Αθήνας ή κάποιας άλλης ελληνικής πόλης; Από εκεί αρχίζει το πρόγραμμα Ακολουθώντας τα Βήματά τους | Following their Footsteps, το οποίο διοργανώνει ο Faros (http://www.faros.org.gr) σε συνεργασία με τέσσερις ακόμη οργανώσεις – το SolidarityNow, τη Μέριμνα, τη CivisPlus και τη Βαβέλ. Ο σκοπός του προγράμματος είναι η εξασφάλιση του ανθρώπινου δικαιώματος στην ασφάλεια και σε αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης. Για να επιτευχθεί αυτό, το πρόγραμμα έχει θέσει ως βασικό του στόχο την ενίσχυση της συστηματικής ταυτοποίησης και καταγραφής των ασυνόδευτων ανηλίκων και των παιδιών που έχουν χωριστεί από τις οικογένειές τους και ζουν κάτω από δυσμενείς συνθήκες στους δρόμους της Αθήνας καθώς. Οι διοργανωτές του προγράμματος επιδιώκουν την παροχή ολιστικής φροντίδας και φιλοξενίας μέσω μίας εναλλακτικής της κράτησης ή της ζωής στο δρόμο.
Ετσι θα μπορέσουν οι συνεργαζόμενες οργανώσεις να δώσουν στα παιδιά ευκαιρίες κοινωνικής ενσωμάτωσης, ενισχύοντας την αποτελεσματικότητα του υπάρχοντος υποστηρικτικού δικτύου στην Αθήνα και συμβάλλοντας αποφασιστικά στον περιορισμό του φαινομένου άτυπης φυγής των ανήλικων από τις δομές φιλοξενίας. Ασφαλώς, γι’ αυτό θα πρέπει να χαραχθεί μία συγκεκριμένη εθνική πολιτική.
«Ο Φάρος πιστεύει πως το συγκεκριμένο πρόγραμμα έρχεται να καλύψει σημαντικά κενά στο τωρινό πλαίσιο στήριξης μιας από τις πιο ευάλωτες ομάδες των προσφυγικών ροών», σύμφωνα με την ιδρύτρια του Φάρου, Patricia Kirk. Η ίδια τονίζει ότι με το πρόγραμμα αυτό θα ενδυναμωθούν οι προσπάθειές τους να προσεγγίσουν όσα παιδιά έχουν βρεθεί μόνα τους στους δρόμους της Αθήνας και να τους παρέχουν ένα έστω προσωρινό σπίτι, στο «Σπίτι του Φάρου». «Με επαγγελματισμό, αλλά και πολλή αγάπη για αυτό που κάνουμε, ευελπιστούμε σε συνεργασία με τις υπόλοιπες οργανώσεις –Βαβέλ, CivisPlus, Μέριμνα και SolidarityNow– να σταθούμε σαν οικογένεια δίπλα σε κάθε παιδί που μας έχει ανάγκη», τονίζει.
Από την πλευρά του, ο Επαμεινώνδας Φαρμάκης, γενικός διευθυντής του αλληλεγγύη- SolidarityNow (www.solidaritynow.org) σημειώνει ότι πρόκειται για «παιδιά που έχουν χάσει τις οικογένειές τους κατά τη διάρκεια του ταξιδιού ή που έχουν αναγκαστεί να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους σε αναζήτηση ενός καλύτερου μέλλοντος στην Ευρώπη». Ο ίδιος επισημαίνει τους κινδύνους που αντιμετωπίζουν παιδιά όταν φθάνουν στην Ελλάδα μόνα, με σκοπό να συνεχίσουν το ταξίδι τους προς την κεντρική Ευρώπη και «απειλούνται σε όλα τα στάδια του ταξιδιού τους από λαθρεμπόρους και εγκληματικά κυκλώματα». Σύμφωνα με τον κ Φαρμάκη, καθώς συχνά αναγκάζονται να ζήσουν σε απάνθρωπες συνθήκες, υπάρχει επείγουσα ανάγκη να διασφαλιστεί η προστασία τους και να τους παραχθούν αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης. «Αυτό ακριβώς προσπαθούμε, σε συνεργασία με τις οργανώσεις Faros, Μέριμνα, CivisPlus και Βαβέλ, να επιτύχουμε μέσω του συγκεκριμένου προγράμματος», υπογραμμίζει.
Το πρόγραμμα Following their Footsteps | Ακολουθώντας τα Βήματά τους έχει αρχίσει από τον Ιούνιο του 2016 και θα συνεχιστεί μέχρι τον Δεκέμβριο του 2017. Επικεντρώνεται στην ανάπτυξη των ακόλουθων δράσεων:
- Διεξαγωγή street-work σε χώρους όπου συγκεντρώνονται πρόσφυγες, προκειμένου να ταυτοποιήσουμε και να καταγράψουμε περίπου 500 ασυνόδευτα ανήλικα και παιδιά που έχουν χωριστεί από τις οικογένειές τους.
- Λειτουργία μίας προσωρινής δομής, χωρητικότητας 20 παιδιών, για την παροχή προσωρινής στέγης σε 280 ασυνόδευτα ανήλικα μέχρι την προώθησή τους σε σταθερές και μόνιμες δομές φιλοξενίας.
- Μαθήματα εκμάθησης της ελληνικής γλώσσας για την καλύτερη ενσωμάτωση των παιδιών που θα παραμείνουν στη χώρα, μέσω δύο τμημάτων για 100 και πλέον παιδιά.
- Ανάπτυξη και ενδυνάμωση ικανοτήτων των επαγγελματιών που εργάζονται με ασυνόδευτα ανήλικα. Συνολικά, 50 επαγγελματίες θα εκπαιδευτούν στη συμβουλευτική στήριξη σε περίοδο πένθους, καθώς πολλά παιδιά είναι ορφανά ή έχουν πρόσφατα χάσει κάποιο αγαπημένο τους πρόσωπο. Ακόμη, θα δημιουργηθούν δύο ομάδες εποπτείας για συνολικά 20-24 επαγγελματίες, οι οποίες, μέσα από μηνιαίες συνεδρίες, θα μεγιστοποιήσουν την αποτελεσματικότητα των ομάδων πεδίου.
- Διεξαγωγή έρευνας για τη διερεύνηση και καταγραφή των λόγων που η Ελλάδα παρουσιάζει πολύ υψηλό ποσοστό διαρροών ανηλίκων από τις δομές φιλοξενίας (absconding). Είναι η πρώτη φορά που πραγματοποιείται στη χώρα μας έρευνα με αυτό το αντικείμενο. Απώτερος στόχος είναι να συνταχθούν συγκεκριμένες πολιτικές και προτάσεις αντιμετώπισης του ζητήματος, καθώς απουσιάζει σχετική εθνική πολιτική.
- Συνηγορία, ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των εμπλεκόμενων φορέων (ΜΚΟ, δημόσιων οργανισμών, ακαδημαϊκής κοινότητας, επαγγελματιών υγείας κλπ.) με σκοπό τον περιορισμό του φαινομένου των διαρροών από τις δομές φιλοξενίας ανηλίκων.
Υ.Γ. Το έργο Following their Footsteps | Ακολουθώντας τα Βήματά τους υποστηρίζεται από το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα για την Ενσωμάτωση και τη Μετανάστευση (EPIM), μία συνεργατική πρωτοβουλία του Δικτύου των Ευρωπαϊκών Ιδρυμάτων. Το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα για την Ενσωμάτωση και τη Μετανάστευση είναι μία πρωτοβουλία 13 συνεργαζόμενων Ιδρυμάτων και 11 συνδεδεμένων Ιδρυμάτων, η οποία έχει ως στόχο την ενίσχυση του ρόλου που διαδραματίζει η κοινωνία των πολιτών στην ενίσχυση της συνηγορίας για την εποικοδομητική προσέγγιση του ζητήματος της μετανάστευσης στην Ευρώπη. Αυτό γίνεται μέσω της πολιτικής δωρεών, της ενίσχυσης των ικανοτήτων και της δικτύωσης.