Οι σημερινοί πενηντάρηδες και… βγάλε δεν πρόλαβαν τον Πελέ, ούτε με τη φανέλα της εθνικής ομάδας της Βραζιλίας (1957-1971), ούτε με αυτή της Σάντος (1956-1974). Κάποιοι μπορεί να τον θυμούνται αμυδρά -σαν παιδική ανάμνηση- στα τελειώματά του στους Νιού Γιόρκ Κόσμος (1975-1977), που δεν ήταν ακριβώς ομάδα αλλά κάτι σαν περιοδεύων ποδοσφαιρικός θίασος.
Οταν τον πρωτοείδαν, ήταν σαραντάρης… αιχμάλωτος πολέμου, φορούσε στρατιωτικά ρούχα και τον έλεγαν Λουίς Φερνάντεζ, στην ταινία «Η μεγάλη απόδραση των έντεκα». Μόνο και μόνο το μαγικό «ψαλιδάκι» του -που ήταν πραγματική σκηνή- μαρτυρούσε την ιδιαίτερη σχέση του βραζιλιάνου θρύλου των γηπέδων με την μπάλα.
Συμπαίκτες του στην ομάδα των συμμάχων ήταν ο Οσβάλντο Αρντίλες (τότε έπαιζε στην Τότεναμ), ο Μπόμπι Μουρ, ο Τζον Γουόρκ, ο Κάζιμιρ Ντέινα, ο Πολ φαν Χιμστ και ο… τερματοφύλακας Σιλβέστερ Σταλόνε, ο οποίος είχε κάνει την κορυφαία εκτίναξη της καριέρας του, χάρη στις προπονήσεις του με τον Γκόρντον Μπανκς.
Εκείνη η ταινία -ίσως η πιο επιτυχημένη συνεύρεση του σινεμά με τα σπορ- δεν ήταν για τον Πελέ. Δεν ήταν, καν, για το ποδόσφαιρο. Επρόκειτο για ένα κινηματογραφικό αφήγημα για τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, βασισμένο σε μια πραγματική ιστορία: το «Παιχνίδι του θανάτου». Σε αυτή την αναμέτρηση, που διεξήχθη τον Αύγουστο του 1942, οι επίλεκτοι ουκρανοί αιχμάλωτοι (κυρίως ποδοσφαιριστές της Ντινάμο Κιέβου) νίκησαν τους επίλεκτους Γερμανούς (5-3) και, στη συνέχεια, εκτελέστηκαν.
Η ταινία για τον Πελέ γυρίστηκε τώρα, στα 75 του. Από χθες (Πέμπτη) προβάλλεται και στις ελληνικές αίθουσες, με τον παραπλανητικό τίτλο «Πελέ». Θα περίμενε κανείς ότι διηγείται τη ζωή και τα κατορθώματα του παίκτη που συμβολίζει το «όμορφο παιχνίδι» (όπως αποκαλούσε το ποδόσφαιρο ο ίδιος ο Εντσον Αράντες ντο Νασιμέντο), όμως εξιστορεί μόνο τα 17 χρόνια από τη γέννηση μέχρι την εκτόξευσή του στα γήπεδα και την κατάκτηση του πρώτου του Παγκοσμίου Κυπέλλου (1958) με την εθνική ομάδα της Βραζιλίας. Ο ξενόγλωσσος τίτλος («Pele: Birth of a Legend» – Πελέ: Η γέννηση ενός θρύλου) είναι πιο τίμιος.
Τον Πελέ υποδύονται -σε διαφορετικές ηλικίες- ο Κέβιν ντε Πάουλα και ο Λεονάρντο Λίμα Καρβάλιο. Παγκοσμίως άγνωστοι, και οι δυο. Μάλιστα, ο ντε Πάουλα -ο οποίος πρωταγωνιστεί στις περισσότερες σκηνές- δεν είχε την παραμικρή σχέση με τον κινηματογράφο: είναι ημιεπαγγελματίας ποδοσφαιριστής. Πήρε τον ρόλο χωρίς, καν, να περάσει από κάστινγκ.
Οι παραγωγοί είδαν εκατοντάδες ηθοποιούς απ’ όλον τον κόσμο, αναζητώντας δυο που θα μοιάζουν με τον Πελέ, θα έχουν κάποιο ταλέντο στο ποδόσφαιρο -ασφαλώς και στην υποκριτική- και θα μιλούν Αγγλικά. Τον έναν, τον Καρβάλιο, τον βρήκαν έτσι όπως τον ήθελαν. Είναι ηθοποιός, εννέα ετών, «φέρνει» αρκετά στον Πελέ όταν ήταν στα 10 του, «το ‘χει με την μπάλα», και τα Αγγλικά του είναι μια χαρά. Εχει παίξει στο «Totalmente Demais» (2015) και στο «Totalmente Sem Noção Demais» (2016).
Για τον πρωταγωνιστή, όμως, στήθηκε ολόκληρη επιχείρηση. Απογοητευμένοι από τους αμέτρητους υποψήφιους που είχαν απορρίψει, οι συντελεστές της ταινίας πήραν τους δρόμους, αναζητώντας τον κατάλληλο στις αλάνες, τα πάρκα και τις παραλίες του Ρίο ντε Τζανέιρο – εκεί που τα παιδιά μαζεύονται καθημερινά για να παίξουν ποδόσφαιρο. Βιντεοσκοπούσαν τους αυτοσχέδιους αγώνες και, κάθε βράδυ, μελετούσαν τις εικόνες που είχαν συλλέξει.
Σε ένα από τα δεκάδες βίντεο παρατήρησαν, στο βάθος του πλάνου, έναν νεαρό που έμοιαζε πολύ στον Πελέ. Την επομένη επέστρεψαν στο ίδιο σημείο, και τον βρήκαν. Ο ντε Πάουλα είναι 19 ετών (αλλά μικροδείχνει), και αγωνίζεται στην ημι-επαγγελματική ομάδα Baixada Fluminense. Μόλις σιγουρεύτηκε ότι δεν του έκαναν πλάκα, δέχτηκε αμέσως να περάσει από οντισιόν και -αυτό ήταν!- πήρε τον ρόλο. Ο μοναδικός υποψήφιος που δεν ήταν ηθοποιός και δεν μιλούσε «γρι» Αγγλικά, έγινε… ο Πελέ.
Ενας αμερικανός δάσκαλος, μια περούκα και οι πάμπολες επαναλήψεις των δύσκολων σκηνών, έλυσαν όλα τα προβληματάκια. Με τις ποδοσφαιρικές απαιτήσεις της ταινίας, ο νεαρός δεν ζορίστηκε ιδιαιτέρως. Μόνο μ’ εκείνο το άτιμο το «ψαλιδάκι», που το δοκίμασε δεκάδες φορές -με ένα στρώμα από κάτω, για να μη χτυπήσει- αλλά, στο τέλος, το πέτυχε. Οταν τελείωσε η δουλειά, ο πρωτάρης ηθοποιός εισέπραξε τα συγχαρητήρια του Πελέ αυτοπροσώπως και 30.000 δολάρια, με τα οποία ανακαίνισε το πατρικό του σπίτι.
Τα γυρίσματα -όλα στη Βραζιλία- άρχισαν τον Σεπτέμβριο του 2013 και ολοκληρώθηκαν στο τέλος του 2014. Οι ποδοσφαιρικές σκηνές γυρίστηκαν σε πραγματικό γήπεδο. Οι παραγωγοί σκόπευαν να προβάλουν την ταινία -διάρκειας 107 λεπτών- πριν από το Μουντιάλ της Βραζιλίας (καλοκαίρι του 2014), όμως τους καθυστέρησαν οι πολλές επαναληπτικές σκηνές που απαιτήθηκαν. Ετσι, η παγκόσμια πρεμιέρα έγινε τον περασμένο Μάιο, στο Λας Βέγκας. Οι μέχρι στιγμής εισπράξεις της, στις ΗΠΑ, έχουν ξεπεράσει τα δυο εκατομμύρια δολάρια.
Η ταινία εστιάζει κυρίως στις εθνικές (ποδοσφαιρικές) τραγωδίες των Βραζιλιάνων στα Παγκόσμια Κύπελλα του 1950 και του 1954, οι οποίες είχαν ρίξει στην κατάθλιψη ένα ολόκληρο έθνος, οδηγώντας ακόμη και σε αυτοκτονίες. Ωσπου ανέτειλε το άστρο ενός φτωχόπαιδου, το οποίο έβγαλε τη χώρα από τη μιζέρια της. Ο Πελέ, βλέποντας τον πατέρα του συντετριμμένο από την ήττα της Βραζιλίας στον Τελικό του 1950, του υπόσχεται να κατακτήσει το Παγκόσμιο Κύπελλο για χάρη του – και το κάνει, οκτώ χρόνια αργότερα, σε ηλικία μόλις 17 ετών.
Πολύ φολκλόρ, λιγότερο ποδόσφαιρο και… ελάχιστος Πελέ, με την υπογραφή των Τζεφ και Μάικλ Ζίμπαλιστ, οι οποίοι προηγουμένως είχαν δουλέψει μαζί στο φιλμ «30 for 30». Οι υπόλοιποι ρόλοι είναι ο Ντοντίνιο, πατέρας του Πελέ και παλαίμαχος ποδοσφαιριστής, η Σελέστε, μητέρα του Πελέ, ο Φέολα, ομοσπονδιακός προπονητής της Βραζιλίας το 1958, ο σκάουτερ που ανακάλυψε τον Πελέ, τρεις βραζιλιάνοι διεθνείς εκείνης της ομάδας, και ο προπονητής της Σουηδίας.
Το σενάριο δεν υπερβάλλει. Καμία άλλη ήττα στην ιστορία του παγκοσμίου ποδοσφαίρου δεν πλήγωσε τα συναισθήματα μιας ολόκληρης χώρας τόσο πολύ, όσο εκείνη της Βραζιλίας από την Ουρουγουάη (2-1), στον Τελικό του Μουντιάλ 1950, στο κατάμεστο από 200.000 κόσμο «Μαρακανά» (το πολυπληθέστερο κοινό που έχει παρακολουθήσει αγώνα Μουντιάλ). Εμεινε στη μνήμη ως «η μέρα που έκλαψε η Βραζιλία». Οι Βραζιλιάνοι αποκήρυξαν ό,τι είχε σχέση με εκείνο το ματς. Ακόμη και τις φανέλες τους, οι οποίες έκτοτε δεν είναι λευκές με μπλε γιακά, αλλά ένας συνδυασμός κίτρινου, πράσινου και μπλε – των χρωμάτων της σημαίας τους.
Τέσσερα χρόνια αργότερα, η Βραζιλία έχασε πάλι (4-2) -στην Ελβετία- από την τρομερή Ουγγαρία εκείνης της εποχής, στον προημιτελικό του Παγκοσμίου Κυπέλλου. Τον είπαν «η μάχη της Βέρνης», για την αγριότητά του εντός και εκτός αγωνιστικού χώρου. Οπως έγραψε το 1962 στην αυτοβιογραφία του ο διαιτητής Αρθουρ Ελις, επρόκειτο για έναν πόλεμο των Κομμουνιστών Ούγγρων με τους Καθολικούς Βραζιλιάνους.
Ωσπου, στο Μουντιάλ της Σουηδίας το 1958, φάνηκε ο Πελέ. Η Βραζιλία νίκησε στον Τελικό τη Σουηδία (5-2), με δυο δικά του γκολ – και συνολικά έξι στο τουρνουά. Ηταν το πρώτο από τα πέντε Παγκόσμια Κύπελλα που κατέκτησε η Βραζιλία.
Στο περιθώριο της παρουσίασης της ταινίας, στο Μιλάνο, ο Πελέ ρωτήθηκε σε ποια ομάδα θα ήθελε να αγωνίζεται σήμερα, αν ήταν εν ενεργεία ποδοσφαιριστής. Απάντησε χωρίς περιστροφές: «Στην Μπαρτσελόνα. Οι παίκτες αυτής της ομάδας διασκεδάζουν με το ποδόσφαιρο, και αυτό είναι πραγματικά ωραίο». Επίσης, έδωσε το… δαχτυλίδι του στον Μέσι: «Είναι ο μεγαλύτερος, ο κορυφαίος όλων. Είναι ο αγαπημένος μου παίκτης». Η ταινία «Πελέ» είχε μόλις χάσει έναν θεατή: τον Κριστιάνο Ρονάλντο.
– H ταινία «Πελέ: Η Ιστορία Ενός Θρύλου» προβάλλεται στους ελληνικούς κινηματογράφους από την Πέμπτη 22 Σεπτεμβρίου