Στην Αθήνα όλοι —ακόμα και η σταθερά μηδενιστική αντιπολίτευση του ΣΥΡΙΖΑ— επικρότησαν δημοσίως την στάση που κράτησε ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας στις κοινές δηλώσεις του με τον τούρκο ομόλογό του Μεβλούτ Τσαβούσογλου την Πέμπτη στην Άγκυρα. Στο εξωτερικό πάλι, δεν ήταν λίγα εκείνα τα ΜΜΕ που διάβασαν στις δηλώσεις του επικεφαλής της ελληνικής διπλωματίας ακόμα και μια αναπάντεχη «πρόκληση» της Ελλάδας στην καρδιά της Τουρκίας, την ώρα που γίνεται μια πανευρωπαϊκή προσπάθεια εξομάλυνσης των σχέσεων — κάποιοι υπαινίχθηκαν και σόου για το εσωτερικό ακροατήριο.
Όμως το «ξέσπασμα» του κ. Δένδια ούτε έκπληξη ήταν ούτε φυσικά προσωπική στρατηγική. Ήταν απλώς η ενεργοποίηση του λεγόμενου «κακού σεναρίου», που όπως και τα υπόλοιπα, είχε γραφεί από πριν, σε άμεση συνεργασία και συνεννόηση με το Μέγαρο Μαξίμου.
«Οι δηλώσεις είχαν προετοιμαστεί έχοντας υπόψη τέσσερα συγκεκριμένα σενάρια, από το “καλό” που θα επέτρεπε “χλιαρές” και “ακίνδυνες” τοποθετήσεις μέχρι το “χειρότερο”. Σενάρια που ετοιμάστηκαν, με το διπλωματικό γραφείο του Πρωθυπουργού και το ΥΠΕΞ να είναι σε απόλυτη συνεργασία, καθώς εξαρχής ήταν σαφές ότι η Αθήνα θα στείλει το δικό της σαφές μήνυμα, με δεδομένο ότι η Αγκυρα δεν έκανε “εκπτώσεις” σε ρητορική το προηγούμενο διάστημα προδιαγράφοντας, ουσιαστικά, τις εξελίξεις», έγραψαν «Τα Νέα» σε ρεπορτάζ της Αλεξάνδρας Φωτάκη, που φώτισε το παρασκήνιο αυτής της ασυνήθιστης on camera διελκυστίνδας μεταξύ δύο υπουργών Εξωτερικών.
Σε κάθε περίπτωση εξάλλου, στην Αθήνα υπήρχε εξ αρχής η έγνοια ότι η Άγκυρα θα προσπαθούσε εμφανώς να εκμεταλλευτεί την επίσκεψη του υπουργού Εξωτερικών της Ελλάδας στο πλαίσιο μιας εν εξελίξει επιχείρησης δημοσίων σχέσεων —δεν είναι τυχαίο ότι το διπλωματικό αυτό δρώμενο της 15ης Απριλίου «αναβαθμίστηκε» ξαφνικά με την επιθυμία του Ταγίπ Ερντογάν να συναντήσει τον κ. Δένδια στο προεδρικό παλάτι: Κατά κάποιους η Ελλάδα θα εμφανιζόταν να «νομιμοποιεί» την προκλητική —αν όχι εχθρική— συμπεριφορά της Άγκυρας τα τελευταία χρόνια, με τον υπουργό της των Εξωτερικών να ανταλλάσσει φιλοφρονήσεις με τον πρόεδρο της Τουρκίας και έπειτα με τον ομόλογό του. Αυτό δεν έγινε.
Όπως ανέφεραν «Τα Νέα» ο κ. Δένδιας είχε φύγει από την Αθήνα με εναλλακτικά κείμενα δηλώσεων, ανάλογα με την πρόκληση με την οποία θα ήταν αντιμέτωπος. Οι συσκέψεις ήταν διαδοχικές, με το διπλωματικό γραφείο του Πρωθυπουργού και το υπουργείο Εξωτερικών να αναλύουν κάθε περίπτωση ξεχωριστά.
Τι συνέβη όμως και ενεργοποιήθηκε το «χειρότερο» σενάριο;
Σύμφωνα με το ρεπορτάζ των «Νέων», ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου άναψε τη φωτιά κάνοντας αναφορά σε «διάλογο άνευ προϋποθέσεων», συνέχισε με το ότι πρέπει να αποφεύγονται «προκλήσεις και τετελεσμένα», ενώ μίλησε και για «τουρκική μειονότητα της Θράκης».
«Οποιος γνωρίζει τι σημαίνει διάλογος άνευ όρων για την Τουρκία, γνωρίζει καλά και ότι αυτό δεν είναι αποδεκτό από την Αθήνα. Και γνωρίζει ότι είναι και εκτός του πνεύματος των όσων είχαν συμφωνήσει στο Βερολίνο Σουρανή και Καλίν», ανέφεραν ανώτατες διπλωματικές πηγές.
Και ως εκ τούτου ο κ. Δένδιας απάντησε ακολουθώντας τη λογική του «χειρότερου σεναρίου», αιφνιδιάζοντας την Αγκυρα. Μίλησε για την εργαλειοποίηση του Μεταναστευτικού στον Εβρο, για τη Συνθήκη της Λωζάννης και τη μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης, για τις παραβιάσεις των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας και το τουρκολιβυκό μνημόνιο, για τις παραβιάσεις των κυριαρχικών δικαιωμάτων και της κυριαρχίας της Κυπριακής Δημοκρατίας, για το Κυπριακό και τη λύση διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας, για την Αγία Σοφία και τη Μονή της Χώρας, για το casus belli, για fake news από συγκεκριμένους κύκλους. Τόνισε δε ιδιαίτερα τα μέτρα που είναι στο τραπέζι της ΕΕ εάν δεν υπάρξει αποκλιμάκωση, κάτι που «θα σηκώσει» από εδώ και πέρα η Αθήνα. Ο Τσαβούσογλου απάντησε με αποστρατιωτικοποίηση των νησιών και pushbacks μεταναστών, για τα οποία κατηγόρησε την Αθήνα. Ο Δένδιας επανήλθε λέγοντας ότι ο Στρατός στα νησιά υπάρχει γιατί απειλούνται και θύμισε ότι η Ελλάδα είναι χώρα – μέλος της ΕΕ.
Ξεχωριστό ενδιαφέρον είχε και η τοποθέτηση του επικεφαλής της ελληνικής διπλωματίας στο «δεν χρειαζόμαστε διαμεσολαβητές» αξίωμα με το οποίο προσήλθε η τουρκική πλευρά στις συναντήσεις.
Η θέση του κ. Δένδια ήταν αποκαλυπτική του πώς αντιλαμβάνεται και διαμορφώνει τις συμμαχίες της Αθήνα:
«Και επίτρεψέ μου να πω ότι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για την Ελλάδα, Μεβλούτ, δεν είναι τρίτη δύναμη. Η Ελλάδα είναι μέλος της ΕΕ. Είναι η οικογένειά μας. Οι χώρες με τις οποίες ζούμε. Με τις οποίες συμμεριζόμαστε τις ίδιες αξίες. Μοιραζόμαστε με αυτές ένα κοινό μέλλον, ένα κοινό όραμα, έναν κοινό χώρο προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ανήκουμε στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, Μεβλούτ, και σε αυτό έχουμε προτείνει να ανήκετε και εσείς»…
Ως προς την στρατηγική των συμμαχιών, χαρακτηριστικό είναι το οδοιπορικό του κ. Δένδια μετά την (επεισοδιακή) συνάντηση με τον Μεβλούτ Τσαβούσογλου:
-Την Παρασκευή ήταν στην Αθήνα για συνάντηση με τον λιβανέζο υπουργό Εξωτερικών, Σάρμπελ Γουάχμπι, ενώ ακολούθως μετέβη στην Πάφο για την Τετραμερή Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ – Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων,
-Το Σάββατο συναντάται με τον με τον πρόεδρο του Προεδρικού Συμβουλίου της Λιβύης, Μοχάμεντ αλ Μένφι.
-Και τη Δευτέρα θα μεταβεί και πάλι στο Κάιρο για μια ακόμη συνάντηση με τον αιγύπτιο ομόλογό του Σάμεχ αλ Σούκρι.