Η μοναδική προσωπικότητα που δύναται να αμφισβητήσει τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι εντός Ουκρανίας είναι ο στρατηγός Βαλέρι Ζαλούζνι, πρώην αρχηγός ΓΕΕΘΑ. Η κρίση αυτή ανήκει στον Τζανλούκα Ντι Φέο της Repubblica, ο οποίος παρουσίασε την είδηση ότι στο Κίεβο κυκλοφορεί ένα βιβλίο για τον ουκρανό στρατιωτικό, εν είδει βιογραφίας του μάλιστα. Αν και μόλις 51 ετών, ο Ζαλούζνι είναι αποστρατευμένος με προεδρική εντολή, αφού ο Ζελένσκι τον απέπεμψε μετ’ επαίνων τον προηγούμενο Φεβρουάριο, αντικαθιστώντας τον με τον τότε αρχηγό ΓΕΣ στρατηγό Ολεξάντρ Σίρσκι.
Οπου «λαλούν» πολλοί στρατηγοί αυτά συμβαίνουν, θα πείτε, όμως η υπόθεση αφορούσε τις εντάσεις και τριβές που προέκυψαν στη σχέση των Ζελένσκι-Ζαλούζνι. Ο Ντι Φέο πίστωσε στον Ζαλούζνι «την αναχαίτιση της ρωσικής εισβολής» και χρέωσε στον πρόεδρο της Ουκρανίας την απομάκρυνσή του. Αναφέρθηκε στις τιμές ήρωα που το καθεστώς του Κιέβου απέτισε στον Ζαλούζνι, χρυσώνοντάς του το πικρό χάπι, και στη νέα καρέκλα που του έδωσε, αυτή του πρεσβευτή στο φιλικότατο Λονδίνο.
«Ο Ζαλούζνι εξεφώνησε δημόσια ομιλία στο τέλος Ιουλίου περί της φύσεως του πολέμου σήμερα, κατόπιν όμως σίγησε και πυροδότησε φήμες για την κατάσταση της υγείας του ή για την πραγματική ελευθερία κινήσεως που του έχει δοθεί». Τα πράγματα άλλαξαν και, αν προτιμάτε, ξεκαθάρισαν. «Πριν από μερικές ημέρες δημοσιεύθηκε η βιογραφία του στρατηγού, την οποία πολλοί στο Κίεβο και στη Μόσχα ερμηνεύουν ως τυμπανοκρουσία».
Ο τίτλος του βιβλίου είναι υμνητικός για τον Ζαλούζνι: «Ο σιδερένιος στρατηγός. Μαθήματα ανθρωπιάς» – τον εμπνεύστηκε η συγγραφέας του, Λουντμίλα Ντολγκονόβσκαγια, η οποία «μέχρι τον Μάρτιο του 2023 ήταν η εκπρόσωπος του Ζαλούζνι και άμεσος μάρτυρας των εντάσεων στην ανώτατη διοίκηση». Μέχρι εκείνο το χρονικό σημείο φθάνουν και τα στοιχεία της βιογραφίας, «καθώς συμπίπτουν με την κορύφωση των επιτυχιών του Ζελέζνι, με την ανακατάληψη της Χερσώνας και του Χαρκόβου».
Εκτός ύλης του τόμου έμεινε η αποτυχημένη «αντεπίθεση» των Ουκρανών, πέρυσι το καλοκαίρι, αλλά και η ρήξη του Ζαλούζνι με τον Ζελένσκι. Οπωσδήποτε, δε, το εφετινό «φαινόμενο» του Κουρσκ. Ο Ντι Φέο έγραψε ότι η έκδοση είναι ουκρανική και στην ουκρανική γλώσσα και ότι ορισμένα αποσπάσματα άρχισαν κιόλας να κυκλοφορούν στα social media και να αναπαράγονται από τους Ρώσους – για την ακρίβεια «από τα φιλορωσικά δίκτυα προπαγάνδας».
Τι άλλο; «Οι περισσότερες σελίδες εξυμνούν τις θετικές πλευρές του Ζαλούζνι, τη μεγαλοψυχία του ως ηγέτη, κ.λπ. Προφανώς, όμως, όλοι διαβάζουν το βιβλίο για να καταλάβουν τη σύγκρουση με τον πρόεδρο, η οποία φαίνεται ότι έχει ρίζες στην εποχή προ της επίθεσης της Μόσχας». Με την έναρξη του πολέμου, έγραψε ο Ιταλός, ο στρατηγός επέμενε στην κήρυξη στρατιωτικού νόμου και στην επιστράτευση, όμως ο Ζελένσκι αντιδρούσε και παρουσίαζε την κατάσταση με καθησυχαστικό τρόπο. «Οι σωστές πολιτικές αποφάσεις ελήφθησαν τον Φεβρουάριο του 2022. Και αυτός είναι ένας από τους λόγους που οι Ρώσοι κατέλαβαν μόνο ένα τμήμα της επικρατείας».
Ο Ντι Φέο ανέφερε ότι το περιβάλλον του Ζελένσκι διέσπειρε τη φήμη ότι η πτώση του μετώπου στα νότια είχε διευκολυνθεί από την ανικανότητα αξιωματικών πιστών στον Ζαλούζνι, ενώ «από τον Μάρτιο του 2022, μετά τη ρωσική ήττα στα περίχωρα του Κιέβου», το επιτελείο του Ζελένσκι άρχισε να παρεμβαίνει ανοιχτά στον στρατιωτικό σχεδιασμό. «Οι μεγαλύτερες συγκρούσεις σημειώθηκαν κατά την ανακατάληψη της Χερσώνας, την οποία ο Ζαλούζνι θεώρησε μερική επιτυχία, αφού τα ρωσικά στρατεύματα κατάφεραν να υποχωρήσουν και να διασχίσουν τον Δνείπερο χωρίς απώλειες».
Εκείνη την ακίνδυνη για τους Ρώσους υποχώρηση ο Ιταλός την απέδωσε στον αμερικανικό παράγοντα: «Κυκλοφορεί εδώ και μήνες η φήμη ότι συνέβη λόγω πιέσεων από τον Λευκό Οίκο, που φοβήθηκε ότι άλλη μία ήττα θα εξωθούσε το Κρεμλίνο στη χρήση τακτικών πυρηνικών όπλων. Οι δυνάμεις της Μόσχας είχαν εγγυημένη υποχώρηση χωρίς απώλειες». Ζελένσκι και Ζαλούζνι διαφώνησαν και για το Μπαχμούτ. «Ο στρατηγός δεν ήθελε περιττές απώλειες εκεί, ενώ ο πρόεδρος και ο Σίρσκι ήθελαν σκληρή αντίσταση, με αποτέλεσμα να θυσιαστούν μερικές από τις καλύτερες μονάδες».
Το συμπέρασμα από το βιβλίο δεν είναι θεαματικό: «Το περιεχόμενό του, βάσει όσων έχουν δημοσιευθεί για αυτό, δεν σοκάρει. Δείχνει όμως τον ανταγωνισμό των δύο Ουκρανών, μάλιστα σε κομβικό χρονικό σημείο. Μεταξύ του ξεφουσκώματος του ενθουσιασμού για την εκστρατεία στο Κουρσκ και της βροχής των πυραύλων στις πόλεις, οι φήμες για επανεμφάνιση του Ζαλούζνι στο προσκήνιο άρχισαν να κυκλοφορούν ξανά στο Κίεβο». Η Ντολγκονόβσκαγια έγραψε ότι κατά τη διάρκεια του πολέμου ο στρατηγός δεν έδωσε συνεντεύξεις «λόγω της ζήλιας του περιβάλλοντος του προέδρου» και με σκοπό να μην προκαλέσει ο ίδιος εντάσεις.
Ωστόσο υπέγραψε κάποια άρθρα στα ψηφιακά Economist και CNN, στα οποία πρότεινε την επείγουσα ανάγκη επιστράτευσης μισού εκατομμυρίου ανδρών. Ο Ζελένσκι τη θεώρησε περιττή, όμως η εξέλιξη της σύγκρουσης απέδειξε ότι ο στρατηγός είχε δίκιο, αφού η Ουκρανία αναγκάστηκε να καλέσει στα όπλα εφέδρους και νεοσύλλεκτους. Το έκανε με καθυστέρηση, έτσι τώρα δεν έχει αρκετούς άνδρες για να επιτεθεί στο Κουρσκ, ούτε όμως και για να αμυνθεί στο Ντονμπάς.
Στη μοναδική πρεσβευτική ομιλία του στο Λονδίνο, τον περασμένο Ιούλιο, ο Ζαλούζνι είπε ότι «το πιο δύσκολο και σημαντικό πράγμα είναι η προετοιμασία της κοινωνίας, η οποία βασίζεται στην ειλικρινή επικοινωνία μεταξύ κυβέρνησης και πληθυσμού». Επίσης, ότι «η κοινωνία πρέπει να συμφωνήσει να εγκαταλείψει προσωρινώς ορισμένες ελευθερίες στο όνομα της επιβίωσης». Και κατέληξε: «Οι σύγχρονοι πόλεμοι, δυστυχώς, είναι ολοκληρωτικοί. Απαιτούν τις προσπάθειες όχι μόνο του στρατού, αλλά και της κοινωνίας συνολικά. Οι πολιτικοί μπορούν και πρέπει να κινητοποιήσουν την κοινωνία».