Η 43χρονη Κριστίνα Σόστακ είναι φλαουτίστρια στη Συμφωνική Ορχήστρα του Κιέβου. Μαζί με μια διοργανώτρια γάμων, μια αστυνομικίνα και μια δημοσιογράφο, ξεκίνησαν πριν από έναν μήνα μαθήματα σε ένα πάρκο του Κιέβου: την πρώτη σχολή παγκοσμίως για γυναίκες πιλότους drones.
«Δεν ήθελα να μπω στον στρατό, αλλά δεν κοιμόμαστε τα βράδια λόγω της Ρωσίας και ήθελα να βοηθήσω» είπε στους Times, δείχνοντας το κινεζικής κατασκευής μη επανδρωμένο εναέριο όχημα (UAV) Mavic-3, το οποίο χειρίζεται.
Αν και η πρώτη γραμμή στην Ουκρανία θυμίζει πλέον τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, με στρατιώτες να πυροβολούν και να εκτοξεύουν όλμους από λασπωμένα χαρακώματα, αυτή είναι παράλληλα η πιο υψηλής τεχνολογίας σύγκρουση που έχει δει ποτέ ο κόσμος. Μόνο την περασμένη εβδομάδα, 106 ιρανικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη τύπου Shahed έπεσαν στο Κίεβο (μαζί με δεκάδες πυραύλους Κρουζ), μέρος των αδυσώπητων νυχτερινών επιδρομών που συνεχίζονται εδώ και εβδομάδες. Αλλά για πρώτη φορά, πριν από λίγα βράδια, οι κάτοικοι της Μόσχας ξύπνησαν από ένα κύμα περίπου 25 drones στον δικό τους ουρανό, τα οποία είχαν στόχο τα πλούσια προάστια, που κατοικούνται από ολιγάρχες και ανώτατους αξιωματούχους.
Ο ουκρανικός στρατός έχει δημιουργήσει ολόκληρες μονάδες μάχης με μη επανδρωμένα αεροσκάφη και η κυβέρνηση συγκεντρώνει διαρκώς χρήματα για τον δικό της στρατό από drones. Πιστεύεται ότι «ανεβάζει» 10.000 UAV τον μήνα επί του παρόντος. Αλλά το Κίεβο δεν χρειάζεται απλώς περισσότερα drones. Χρειάζεται περισσότερους χειριστές. Εδώ είναι που μπαίνουν στο κάδρο οι γυναίκες.
Η Σχολή Πιλότων, όπως είναι γνωστό, ξεκίνησε από τον Βαλερί Μπορόβικ, μέλος της μονάδας «White Eagles». Πριν από λίγες ημέρες, σε ένα αεροδρόμιο έξω από το Κίεβ, παρακολούθησε το μαχητικό UAV του, με ακτίνα δράσης 25 μιλίων και ικανότητα μεταφοράς 3 κιλών TNT, να εκτοξεύεται στον ουρανό, τρομάζοντας δυο λευκές κουκουβάγιες.
Ο Μπορόβικ ισχυρίζεται ότι έχει και άλλα μοντέλα που μπορούν να ταξιδέψουν 300 μίλια (περίπου 450 χλμ.), αρκετά για να φτάσουν στη Μόσχα από τα ουκρανικά σύνορα. «Θέλαμε να τα εκτοξεύσουμε στις 9 Μαΐου για να χτυπήσουν την Κόκκινη Πλατεία κατά τη διάρκεια της παρέλασης για την Ημέρα της Νίκης, αλλά η κυβέρνησή μας αρνήθηκε» είπε. Ο ίδιος αρνείται ότι τα drones του ήταν πίσω από την επίθεση της περασμένης εβδομάδας στη Μόσχα. «Μπορούμε καλύτερα από αυτό» είπε γελώντας. «Και οι γυναίκες πιλότοι μας θα είναι το κλειδί».
Πριν από έναν χρόνο συνειδητοποίησε ότι «τα drones θα ήταν κομβικής σημασίας για τον πόλεμο, αλλά είχαμε έλλειψη πιλότων… Μια βρετανίδα φεμινίστρια φίλη πρότεινε γυναίκες, καθώς πολλές ήθελαν να βοηθήσουν στην προστασία της χώρας μας, αλλά όχι να πάνε στην πρώτη γραμμή. Ετσι, τηλεφώνησα σε μια φίλη που διευθύνει την Εβδομάδα Μόδας στην Ουκρανία για να δω αν κάποιο μοντέλο μπορεί να ενδιαφέρεται».
Εκατό απόφοιτες στη μάχη «Δαβίδ εναντίον Γολιάθ»
Η εκπαίδευση είναι δωρεάν, διδάσκεται σε μικρές ομάδες εθελοντριών και αποτελείται από οκτώ μαθήματα περίπου τεσσάρων ωρών το καθένα. Οι συμμετέχουσες όχι μόνο μαθαίνουν πώς να πετούν και να ελίσσονται, αλλά κυρίως πώς να επισκευάζουν τα drones όταν αυτά πέφτουν.
Μέχρι στιγμής έχουν αποφοιτήσει 100 γυναίκες ηλικίας από 20 έως 50 ετών, εκ των οποίων οι 40 έχουν πάει και στον στρατό. Το σχολείο έχει λίστα αναμονής 200 ατόμων.
Δύο από τις απόφοιτες έγιναν οι πρώτες γυναίκες εκπαιδεύτριες drones της Ουκρανίας και εμφανίζονται στο πάρκο για να διδάξουν και άνδρες στρατιώτες που δοκιμάζουν νέα πολεμικά drones.
Μία από τις δασκάλες είναι η 39χρονη Λίλια Κρουστάλοβα, γιατρός σε μια κλινική στο Κίεβο. Συγκινήθηκε «βλέποντας όλους αυτούς τους τραυματίες να μπαίνουν στο νοσοκομείο την περασμένη άνοιξη. Αρχισα να σκέφτομαι πώς θα μπορούσα να βοηθήσω, αλλά είμαι ανύπαντρη μητέρα και δεν ήθελα να αφήσω το 11χρονο παιδί μου».
Η συνάδελφός της, η 29χρονη Αλάνα, ήταν μάνατζερ σε μπαρ αλλά πλέον έχει καταταγεί. «Μόλις άκουσα για τον Στρατό των Drones θέλησα να γίνω μέρος του» εξήγησε. «Αν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε drones και να σώσουμε ζωές, αξίζει να το κάνουμε».
«Ο πόλεμος αυτός είναι μια μάχη ενός Δαυίδ με έναν Γολιάθ και αυτό που βλέπουμε από την Ουκρανία είναι η ευφάνταστη χρήση drones ως μια μορφή αεροπορικής υπεροχής των αδυνάμων» σημειώνει ο απόστρατος στρατάρχης Εντουαρντ Στρίνγκερ, πρώην διευθυντής στρατιωτικών επιχειρήσεων του Ηνωμένου Βασιλείου.
Την ίδια ώρα, στο Drone Lab, ένα πολυσύχναστο εργαστήριο, δεκάδες νεαροί άνδρες κάθονται στα γραφεία με κατσαβίδια, πένσες, καλώδια και εξαρτήματα, διαμορφώνοντας τα drones, καθώς οι τρισδιάστατοι εκτυπωτές βουίζουν στο βάθος.
«Χρησιμοποιούμε τα μυαλά μας ως τουφέκια» είπε ο ιδρυτής του εργαστηρίου, Μαξίμ Σερεμέτ, 27 ετών. Ο ίδιος έφτιαχνε drones για ψυχαγωγικούς σκοπούς και τώρα διδάσκει στους μαθητές του να τα μετατρέπουν σε επιθετικά drones, καθώς και να τα κατασκευάζουν από την αρχή. Εχει 19 υπαλλήλους και 100 εθελοντές και τον τελευταίο χρόνο έχουν κατασκευάσει 2.000 drones.
Η τελευταία καινοτομία του ονομάστηκε «Μεγάλος Μπαντέρικ», ως φόρο τιμής σε έναν ουκρανό εθνικιστή ήρωα. Η συσκευή, που μοιάζει με αράχνη, μπορεί να πετάξει σε απόσταση 8 χλμ. με ωφέλιμο φορτίο 8 κιλών και διαθέτει σύστημα βίντεο δύο καναλιών. «Ο στρατός μπαίνει στον ιστότοπό μου και μου λέει τι χρειάζεται. Μαζεύουν τα χρήματα και εμείς τα φτιάχνουμε» λέει.
Δεν μπορούν να έχουν πρόσβαση σε εξαρτήματα από την Κίνα, τον κύριο κατασκευαστή drones στον κόσμο, οπότε αναζητούν απελπισμένα περισσότερη βοήθεια από τη Δύση.
Μια άλλη πρόκληση είναι η «ρωσική φούσκα»: ένα ηλεκτρομαγνητικό πεδίο που δημιουργείται στο πεδίο της μάχης, παρεμποδίζει τις συχνότητες και μπορεί να στείλει τα drones προς τη λάθος κατεύθυνση. «Μέρα με τη μέρα γίνεται όλο και πιο δυνατό, επομένως χρειαζόμαστε πιο ισχυρούς πομπούς και πρέπει να συνεχίσουμε να αλλάζουμε τη συχνότητα κάθε δευτερόλεπτο».
Λαμπρά μυαλά και «drones γαμήλιας τελετής»
Ακόμη και πριν από τον πόλεμο, οι Ουκρανοί ήταν γνωστοί για τις δεξιότητές τους στην πληροφορική και τις αεροναυτικές ικανότητες, κατασκευάζοντας το μεγαλύτερο αεροπλάνο στον κόσμο, το Antonov An-225 Mriya, το οποίο καταστράφηκε στην περυσινή εισβολή.
Τώρα, σε όλη τη χώρα, αυτά τα λαμπρά μυαλά τροποποιούν τα ψυχαγωγικά drones δημιουργώντας «drones γαμήλιας τελετής», όπως τα αποκαλεί ο στρατός. Μερικοί έχουν δημιουργήσει μη επανδρωμένα αεροσκάφη που «περιπολούν» πάνω από τη θάλασσα για να βοηθήσουν στην προστασία από επιθέσεις πυραύλων που εκτοξεύονται από ρωσικά πολεμικά πλοία ή ακόμη και να καταστρέψουν πλοία. Ο Σερεμέτ τονίζει ότι «διαθέτουμε ακόμη μόλις το 5% όσων χρειαζόμαστε».
Μια γυναίκα που ήδη αναπτύσσει τις δεξιότητές της στην πρώτη γραμμή είναι η Γεβγένια Ζακρέφσκα, 39 ετών, δικηγόρος ανθρωπίνων δικαιωμάτων και μία από τις πρώτες γυναίκες πιλότους drone.
«Η ζωή μου άλλαξε εντελώς» λέει, έχοντας μόλις επιστρέψει στο Κίεβο για εκπαίδευση και δοκιμή νέων drones. «Παλαιότερ, ανησυχούσα για τις θέσεις στάθμευσης. Τώρα περνάω τον χρόνο μου ακριβώς πίσω από τις πρώτες γραμμές, καθώς η δουλειά μου είναι να κρατάω τους στρατιώτες ασφαλείς μέσω των πληροφοριών που συλλέγω».
Αρχισε να πιλοτάρει drones ενώ βρισκόταν στη Σαλτίβκα, στο βόρειο Χάρκοβο, μια συνοικία πολυκατοικιών που επλήγη από τους ρωσικούς βομβαρδισμούς, λίγα μόλις χιλιόμετρα από την πρώτη γραμμή.
«Συλλέγω πλάνα με drone για να εντοπίζω τις θέσεις των Ρώσων» λέει. «Στην αρχή δεν ήμουν πολύ καλή, αλλά ζούσα σε ένα ιδανικό μέρος, στον 16ο όροφο ενός κτιρίου μπροστά σε ανοιχτό τερέν. Φυσικά, χάσαμε πολλά drones, αλλά καθώς προχωράμε αποκτούμε όλο και περισσότερα».
Τον Ιούλιο εντάχθηκε στην 92η Ταξιαρχία και μετακινήθηκε βόρεια, σε ένα χωριό που ονομάζεται Ντεμεντίβκα, στο οποίο οι Ρώσοι επιτίθενται και από τις δύο πλευρές. Εκεί άρχισε να χρησιμοποιεί τα drones για να διορθώνει τις βολές του πυροβολικού. «Εχουμε έλλειψη πυρομαχικών, οπότε δεν έχουμε την πολυτέλεια να τα σπαταλάμε όπως οι Ρώσοι, που χρησιμοποιούν 100 φορές περισσότερα. Με το drone θα μπορούσα να πω στους άντρες μας προς τα πού να στρέψουν τα πυρά τους».
Υπάρχουν, λέει, αρκετές άλλες γυναίκες πιλότοι drones στο μέτωπο. «Δεν τις έχω γνωρίσει, αλλά έχουμε μια ομάδα στο Telegram».
Τον τελευταίο χρόνο ο τρόπος με τον οποίο χρησιμοποιούν τα drones έχει εξελιχθεί πάρα πολύ. «Παλιά, έπρεπε να παίρνουμε άδεια για να πετάξουμε και μερικές φορές αυτό γινόταν μόνο μία φορά την ημέρα, αλλά τώρα τα χρησιμοποιούμε 24 ώρες το εικοσιτετράωρο. Τους τελευταίους μήνες έχουμε αρχίσει να δένουμε επάνω τους χειροβομβίδες για να καταστρέφουμε ακριβά ρωσικά μηχανήματα. Εχουμε επίσης drones που μπορούν να δουν τις ρωσικές κινήσεις βαθιά στην επικράτειά τους».
«Υπάρχει μια φράση από ένα διάσημο ουκρανικό ποίημα: “Οταν δεν έχει αέρα, χρησιμοποίησε τα χέρια σου”. Ε, λοιπόν, αυτό κάνουμε» λέει χαμογελώντας.