Η CIA βοήθησε την Ουκρανία να κατασκευάσει δώδεκα μυστικές βάσεις κατά μήκος των συνόρων με τη Ρωσία για να κατασκοπεύει τις κινήσεις των δυνάμεων της Μόσχας. Κρυμμένες βαθιά μέσα στο δάσος οι βάσεις είναι υπόγεια οχυρά εξοπλισμένα με τα πιο σύγχρονα ηλεκτρονικά συστήματα που χρηματοδοτήθηκαν πλήρως, και εν μέρει εξοπλίστηκαν, από την Κεντρική Υπηρεσία Πληροφοριών των ΗΠΑ.
Ορισμένες κατασκευάστηκαν μετά από τη ρωσική εισβολή, τον Φεβρουάριο του 2022, άλλες νωρίτερα, στο πλαίσιο ενός προγράμματος που άρχισε να εφαρμόζεται από τη CIA πριν από μία δεκαετία (υπό τις κυβερνήσεις τριών διαφορετικών προέδρων των ΗΠΑ: του Ομπάμα, του Τραμπ και του Μπάιντεν), καθιστώντας την Ουκρανία έναν από τους σημαντικότερους συμμάχους της Ουάσιγκτον στον κατασκοπευτικό πόλεμο κατά του Βλαντίμιρ Πούτιν.
Την άκρως απόρρητη πρωτοβουλία αποκάλυψαν οι New York Times, επικαλούμενοι αμερικανικές και ουκρανικές πηγές, περιλαμβανομένου του Ιβάν Μπακάνοφ, πρώην επικεφαλής της SBU, της κύριας υπηρεσίας ασφαλείας και πληροφοριών της Ουκρανίας, ο οποίος δήλωσε πως «χωρίς αυτές τις βάσεις, δεν θα μπορούσαμε ποτέ να αντισταθούμε στους Ρώσους ή να τους αναχαιτίσουμε». Ομως η συνεργασία των μυστικών υπηρεσιών της Ουκρανίας και των ΗΠΑ δεν περιορίζεται στην αντίσταση στη ρωσική εισβολή κατά τη διάρκεια των τελευταίων δύο ετών.
Η ουκρανική κατασκοπεία συνέδραμε επίσης τη CIA να συγκεντρώσει στοιχεία κατά της Μόσχας για την κατάρριψη του επιβατικού αεροσκάφους της Malaysia Airlines τον Ιούλιο του 2014 καθώς πετούσε πάνω από ελεγχόμενα από τους Ρώσους εδάφη του ουκρανικού Ντονμπάς. Ουκρανοί κατάσκοποι βοήθησαν επίσης αμερικανούς συναδέλφους τους να εντοπίσουν και να αναχαιτίσουν ψηφιακές παρεμβάσεις ρώσων χάκερ στην προεκλογική εκστρατεία για τις προεδρικές εκλογές του 2016.
Και η CIA, ανταποδίδοντας την εξυπηρέτηση, συνέβαλε στην εκπαίδευση μιας νέας γενιάς ουκρανών πρακτόρων που δραστηριοποιούνται στη Ρωσία, σε κράτη της Ευρώπης, στην Κούβα και σε άλλες χώρες όπου η παρουσία της ρωσικής κατασκοπείας είναι ισχυρή. Οταν η κυβέρνηση Μπάιντεν διέταξε το προσωπικό των ΗΠΑ να εγκαταλείψει τη χώρα τις εβδομάδες πριν από την εισβολή της Ρωσίας το 2022, οι μόνοι αμερικανοί πολίτες που παρέμειναν στην Ουκρανία, κρυμμένοι σε μια απομακρυσμένη τοποθεσία στη δυτική Ουκρανία, ήταν πράκτορες της CIA.
Κατά την πρώτη φάση της εισβολής αυτοί οι αμερικανοί κατάσκοποι παρείχαν κρίσιμες πληροφορίες στο Κίεβο σχετικά με τους στόχους που σχεδίαζαν να πλήξουν οι ρωσικές δυνάμεις και τα πυραυλικά συστήματα που επρόκειτο να χρησιμοποιήσουν. Αλλά ήδη από το 2016, όπως αναφέρουν οι New York Times, η CIA είχε αρχίσει να εκπαιδεύει μια επίλεκτη μονάδα, γνωστή ως Μονάδα 2245, των ουκρανικών μυστικών υπηρεσιών. Αποστολή των μελών της ήταν η «σύλληψη» ρωσικών drones και ο εντοπισμός/απόσπαση συστημάτων επικοινωνίας των ρωσικών δυνάμεων, τα οποία στη συνέχεια παραδίδονταν σε τεχνικούς των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών, ούτως ώστε να αποκρυπτογραφήσουν τους κώδικες τους και να μπορούν να τα παρακολουθούν μέσω δορυφόρων. Μέλος της εν λόγω επίλεκτης ομάδας της ουκρανικής κατασκοπείας ήταν και ο Κιρίλο Μπουντάνοφ, ο ουκρανός στρατηγός που πλέον διοικεί τη στρατιωτική κατασκοπεία του Κιέβου.
Σήμερα το ουκρανικό δίκτυο κατασκοπείας που δημιουργήθηκε με τη συμβολή της CIA καλείται να διαδραματίσει καίριο ρόλο στην πολεμική προσπάθεια του Κιέβου, όπως επισημαίνουν οι New York Times. Γιατί η Ουκρανία, καθώς η Ρωσία έχει περάσει εκ νέου στην επίθεση, εξαρτάται περισσότερο από drones, αντιαεροπορικές δυνάμεις και αποστολές δολιοφθοράς που απαιτούν την παρουσία κατασκόπων πίσω από τις γραμμές του εχθρού. Εάν οι Ρεπουμπλικάνοι στο Κογκρέσο επιλέξουν, τελικά, να περικόψουν τη στρατιωτική χρηματοδότηση του Κιέβου, η CIA θα μπορούσε να αναγκαστεί να μειώσει επίσης τη συνδρομή της ουκρανικής κατασκοπείας στο έργο της.
Πάντως, επιδιώκοντας και να καθησυχάσει τους Ουκρανούς όσον αφορά αυτό το ενδεχόμενο, την περασμένη Πέμπτη ο Γουίλιαμ Μπερνς, ο διευθυντής της CIA, μετέβη εκ νέου (δέκατη φορά από το ξέσπασμα του πολέμου) μυστικά στην ουκρανική πρωτεύουσα.