Υπήρξε μια εποχή που η Μαρία Μπερλίσκα ήταν απλώς η Μάσα, μια φοιτήτρια πανεπιστημίου στο Κίεβο, που σπούδαζε για ένα μεταπτυχιακό στην Εβραϊκή Ιστορία. Σήμερα είναι γνωστή σε όλη την Ουκρανία με ένα διαφορετικό όνομα – «Η Μητέρα των Drones».
Από το 2014, όταν εγκατέλειψε τις σπουδές της για να καταταγεί στον ουκρανικό στρατό που πολεμούσε στο Ντονμπάς, προσπάθησε να υπογραμμίσει στους ηγέτες της χώρας τη σημασία της εκκολαπτόμενης τεχνολογίας των μη επανδρωμένων σκαφών στον πόλεμο ενάντια στη Ρωσία.
Για πολύ καιρό το μήνυμά της δεν εισακουόταν, όπως αναφέρει ρεπορτάζ των Times του Λονδίνου. Αλλά το Κίεβο έχει αρχίσει πλέον να το εμπεδώνει, καθώς και οι δύο αντιμαχόμενες πλευρές μπαίνουν σε μια κούρσα εξοπλισμών για μια τεχνολογία που θα μπορούσε να διαμορφώσει τη μορφή του πολέμου στον 21ο αιώνα.
«Από τα πρώτα ταξίδια μου στο μέτωπο, τον Σεπτέμβριο του 2014, συνειδητοποίησα ότι τα drones ήταν το μέλλον», λέει η 35χρονη Μπερλίνσκα, η οποία εγκατέλειψε τον στρατό το 2015 για να ιδρύσει τη Victory Drones, μια οργάνωση που προμηθεύει drones και εκπαιδεύει στρατιώτες για να τα χειριστούν. Από την πλήρους κλίμακας ρωσική εισβολή τον περσινό Φεβρουάριο, τα Victory Drones έχουν εκπαιδεύσει 50.000 ουκρανούς στρατιώτες.
«Το ερώτημα, όπως έγραψε ο Σαίξπηρ, είναι να ζεις ή να μη ζεις», εξηγεί στους Times. «Η χώρα που θα κερδίσει τον πόλεμο των drones είναι η χώρα που θα κερδίσει τον πόλεμο». Εχοντας αρχικά αργήσει να επενδύσει, το Κίεβο ανακοίνωσε τον περασμένο Ιούλιο ότι θα ξοδέψει 1 δισ. δολάρια σε drones φέτος – δέκα φορές περισσότερα από όσα ξόδεψε το προηγούμενο έτος.
Από τότε έχουν σχεδιαστεί και κατασκευασθεί πολλά εγχώρια drones, συμπεριλαμβανομένου του «Beaver» που αποκαλύφθηκε πρόσφατα και χρησιμοποιείται για αποστολές καμικάζι μεγάλης εμβέλειας, και του «Backfire», ενός drone μικρότερης εμβέλειας που είναι ανθεκτικό στην τεχνολογία των ψηφιακών παρεμβολών.
Ωστόσο, το πρόγραμμα της Ουκρανίας ωχριά μπροστά σε εκείνο της Ρωσίας, η οποία επωφελείται όχι μόνο από επενδύσεις δισεκατομμυρίων δολαρίων, αλλά και από την υποστήριξη συμμάχων της όπως το Ιράν, οι οποίοι της παρέχουν drones καμικάζι τύπου «Shahed», που στοχεύουν πλέον την ενεργειακή υποδομή της Ουκρανίας κάθε βράδυ. Οι σύμμαχοι του Κιέβου είναι απρόθυμοι να του παράσχουν όπλα που θα μπορούσαν να πλήξουν στόχους μέσα στη Ρωσία.
«Οι Ρώσοι είναι αρκετά βήματα μπροστά από εμάς», αποκαλύπτει η Μπερλίσκα. «Διαθέτουμε πολλά αποτελεσματικά drones, οι μηχανικοί μας δημιουργούν λαμπρές καινοτομίες, αλλά είναι θέμα κλιμάκωσης της παραγωγής. Χρειαζόμαστε εκατοντάδες χιλιάδες drones το μήνα, διαφόρων τύπων και τάξεων, αλλά παράγουμε μόνο το ένα δέκατο περίπου από αυτά που χρειάζονται στο μέτωπο. Απαιτείται συνεχής κρατική υποστήριξη για την αύξηση της παραγωγής».
Η σημασία των drones τονίστηκε εκ νέου την Τετάρτη σε μια ενημέρωση του ουκρανικού υπουργείου Αμυνας, που υπογράμμισε τον ρόλο τους στην υπεράσπιση ενός προγεφυρώματος στον ποταμό Δνείπερο – μια από τις μεγάλες στρατιωτικές επιτυχίες των τελευταίων εβδομάδων. «Η Ουκρανία έχει κάνει ιδιαίτερα αποτελεσματική χρήση των μικρών επιθετικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών», είπε ο εκπρόσωπος.
Η Victory Drones, η οποία χρηματοδοτείται από την ουκρανική Μη Κυβερνητική Οργάνωση Dignitas Fund, εκτιμά ότι κάθε αναγνωριστικό drone που αναπτύσσεται σώζει τη ζωή εκατό στρατιωτών.
Οπως συνέβη και με τόσες άλλες γυναίκες της γενιάς της, ο πόλεμος οδήγησε τη ζωή της Μπερλίνσκα σε μια ατραπό που δεν μπορούσε να προβλέψει όταν ήταν φοιτήτρια στην πρωτεύουσα, έγραφε άρθρα για τοπικές εφημερίδες και οργάνωνε συναυλίες για συγκροτήματα που περιόδευαν στη χώρα.
Ηταν ανάμεσα στους χιλιάδες ανθρώπους που συμμετείχαν στις διαδηλώσεις του Μαϊντάν τον Νοέμβριο του 2013 στο Κίεβο. Κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων, που θα οδηγούσαν τελικά στην εκδίωξη του φιλορώσου προέδρου Γιανουκόβιτς, βοήθησε στη δημιουργία μιας βάσης δεδομένων με ανθρώπους που περνούσαν από νοσοκομεία, έχτισε οδοφράγματα και παρέδιδε νερό και φυλλάδια για αυτοάμυνα.
Υπέστη έναν τραυματισμό στο ένα πόδι της και από τότε χρησιμοποιεί μπαστούνι. Τον επόμενο χρόνο, όταν η Ρωσία προσάρτησε ουκρανικά εδάφη στην Κριμαία, εγκατέλειψε τις σπουδές της και εντάχθηκε στον στρατό που πολεμούσε στο Ντονμπάς, όπου εκπαιδεύτηκε ως μία από τις πρώτες πιλότους drones.
Αργότερα επέστρεψε στο Κίεβο για να ολοκληρώσει το πτυχίο της, αλλά την ίδια περίοδο ίδρυσε το Κέντρο Υποστήριξης Αεροπορικών Πληροφοριών –έναν πρόδρομο των Victory Drones– και πέρασε χρόνια ταξιδεύοντας σε όλο τον κόσμο για να αναδείξει την αξία της επένδυσης στα drones.
«Οι κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο αργούν να αντιληφθούν τα οφέλη των drones – δεν είναι μόνο η Ουκρανία», αποκαλύπτει. «Αλλά διανύουμε τον μεγαλύτερο πόλεμο τεχνολογίας στην Ιστορία. Πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι».