Με το τέλος των καλοκαιρινών διακοπών τα μαθήματα ξεκινούν στα σχολεία όλου του πλανήτη. Στις εμπόλεμες περιοχές, βέβαια, το κέφι της επιστροφής στα θρανία μετριάζεται από τον φόβο του πολέμου. Ειδικά στην Ουκρανία, η φετινή σχολική χρονιά, που μόλις ξεκίνησε, είναι γεμάτη ανασφάλειες.
Οι ρωσικές αεροπορικές επιδρομές θα αποτελούν συνεχή απειλή για τους ουκρανούς δασκάλους, τα παιδιά και τους γονείς, καθώς η νέα σχολική περίοδος ξεκίνησε την 1η Σεπτεμβρίου. Σύμφωνα με τις ουκρανικές αρχές, περισσότερες από 360 εκπαιδευτικές εγκαταστάσεις έχουν καταστραφεί ολοσχερώς και περισσότερες από 3.000 έχουν υποστεί ζημιές κατά τη διάρκεια του πολέμου με τη Ρωσία.
Η Ρωσία και η Διεθνής Αμνηστία κατηγορούν την Ουκρανία ότι στήνει στρατιωτικές βάσεις στα σχολεία, αλλά το Κίεβο περιγράφει αυτούς τους ισχυρισμούς ως «εκστρατεία παραπληροφόρησης και προπαγάνδας», αναφέρει ρεπορτάζ του BBC από τη μαχόμενη χώρα.
Για να ελαχιστοποιηθούν οι θανατηφόρες απειλές, πολλοί μαθητές θα σπουδάζουν εξ αποστάσεως, και εναπόκειται στις τοπικές αρχές να αποφασίσουν εάν η φοίτηση θα διεξάγεται στην τάξη ή από το σπίτι. Η απόφασή τους εξαρτάται από την κατάσταση ασφαλείας σε κάθε περιοχή και από το εάν τα σχολεία εκεί διαθέτουν καταφύγια, σε περίπτωση βομβαρδισμού.
Το Χάρκοβο, η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Ουκρανίας, βρίσκεται κοντά στα ρωσικά σύνορα και συχνά γίνεται στόχος ρωσικών πυραύλων και μη επανδρωμένων αεροσκαφών. Επομένως, η εκπαίδευση εκεί θα γίνεται σχεδόν αποκλειστικά εξ αποστάσεως.
Για να επιτρέψουν τουλάχιστον κάποια μορφή ασφαλούς διαπροσωπικής εκπαίδευσης, οι Αρχές εκεί έχουν κατασκευάσει 60 αίθουσες διδασκαλίας σε σταθμούς του υπόγειου μετρό, αρκετές για να φιλοξενήσουν περισσότερους από 1.000 μαθητές.
Ο αναπληρωτής υπουργός Παιδείας, Αντρέι Στάσκιβ, είπε στο BBC ότι περίπου το ένα έκτο των ουκρανικών σχολείων αναμένεται τώρα να λειτουργούν εξ αποστάσεως – ποσοστό πολύ μικρότερο από το ένα τρίτο, που ίσχυε πέρυσι. Περίπου 80.000 από τους μαθητές θα συνδέονται μέσω διαδικτύου από τα ρωσικά κατεχόμενα εδάφη της Ουκρανίας.
Η παρακολούθηση των μαθημάτων από τα κατεχόμενα κρύβει κινδύνους για τους μαθητές και τις οικογένειές τους, που δέχονται απειλές αν μαθευτεί ότι παρακολουθούν ουκρανικά μαθήματα – γεγονός που οδηγεί σχολεία και online εκπαιδευτικούς να κρατούν κρυφά τα ονόματα των μαθητών που παρακολουθούν από τα κατεχόμενα.
Το σχολικό πρόγραμμα προσαρμόζεται επίσης στις συνθήκες πολέμου, και η μελέτη της ασφάλειας απέναντι στις νάρκες θα είναι πλέον υποχρεωτική. Για να γίνει το μάθημα πιο προσιτό για τα μικρότερα παιδιά, περιλαμβάνει τον Πατρόν, τον διάσημο σκύλο που ανιχνεύει νάρκες, ο οποίος πρωταγωνιστεί επίσης σε σειρά κινουμένων σχεδίων που εκπαιδεύει νεαρούς Ουκρανούς στο πώς να αντιμετωπίζουν πυρομαχικά που δεν έχουν εκραγεί.
Οι εικόνες του φιλικού ναρκαλιευτικού τεριέ ράτσας Τζακ Ράσελ βοηθούν στη δημιουργία μιας «ατμόσφαιρας ψυχολογικής και ψυχικής ασφάλειας» που χρειάζονται τα παιδιά της Ουκρανίας, δηλώνει στο BBC η Λέσια Γιουρτσίσιν, δασκάλα από το Κίεβο. Ενα άλλο χαρακτηριστικό του προγράμματος μαθημάτων που έχει αλλάξει εξαιτίας του πολέμου ήταν, πέρυσι, η εξαίρεση πολλών ρώσων συγγραφέων από τη διδακτική ύλη, με απόφαση του υπουργείου Παιδείας της χώρας.
Η αναστάτωση που προκλήθηκε από τον πόλεμο είχε καταστροφικές επιπτώσεις στην ποιότητα της εκπαίδευσης στην Ουκρανία. Η υπηρεσία του ΟΗΕ για τα παιδιά, UNICEF, εκτιμά ότι οι μικροί μαθητές της Ουκρανίας παρουσιάζουν σημάδια «εκτεταμένης απώλειας μάθησης».
Εχει περάσει καιρός από τότε που τα σχολεία λειτουργούσαν πλήρως σε πόλεις της πρώτης γραμμής του πολέμου, όπως η Ζαπορίζια, όπου η εκπαίδευση εξ αποστάσεως έχει εφαρμοστεί –με σύντομες διακοπές– από τότε που εισήχθησαν οι περιορισμοί για την Covid, την άνοιξη του 2020.
Με τις τακτικές ρωσικές επιθέσεις και την εν γένει ανασφάλεια που επικρατεί στη χώρα, η εκπαίδευση είναι λογικό να υποφέρει – ειδικά όταν γίνεται εξ αποστάσεως. Ωστόσο, όποια επίδραση μπορεί να έχει όλη αυτή η αναστάτωση στη μάθηση, δάσκαλοι, σχολικοί αξιωματούχοι και γονείς συμφωνούν ότι η ασφάλεια προέχει.