Τέλος χρόνου! Και στον πολιτισμό. Και δη στα έργα υποδομής που έχουν χρηματοδοτηθεί με εκατομμύρια ευρώ από το ΕΣΠΑ αλλά λίγο πριν το νήμα, αφού το πρόγραμμα λήγει Δεκέμβριο του 2015, έχουν σταματήσει εντελώς. Ο λόγος; Στάση πληρωμών. Και το αποτέλεσμα, ο χρόνος να μετράει αντίστροφα, έτσι που ακόμη κι αν βρεθούν άμεσα χρήματα η εμπρόθεσμη αποπεράτωσή τους να είναι πλέον αδύνατη. Μιλάμε για 500 περίπου έργα -νέα μουσεία ή εκσυγχρονισμός παλαιών, αναβάθμιση αρχαιολογικών χώρων, έργα προστασίας μνημείων κ.ά.- που λόγω έλλειψης της προβλεπόμενης χρηματοδότησης έχουν μείνει στον αέρα. Κι αυτό, παρότι η υλοποίησή τους μπορεί να συμβάλλει στην ανάπτυξη και στην προώθηση επενδύσεων, όπως επισημαίνει και με ερώτησή της στη Βουλή η βουλευτής ΠΑΣΟΚ Εύη Χριστοφιλοπούλου. Πρόκειται δηλαδή για έργα ανταποδοτικά, αφού πέρα από την ανάδειξη και την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς στοχεύουν και στη βελτίωση των προσφερομένων υπηρεσιών και στην αύξηση των επισκεπτών, άρα και των εισπράξεων. Οι σχετικές υπουργικές αποφάσεις, μάλιστα, έχουν ήδη εκδοθεί από την προηγούμενη κυβέρνηση αλλά τώρα δεν εκτελούνται.
Εδώ να πούμε, ότι το ΕΣΠΑ για τον πολιτισμό περιελάμβανε 643 έργα (τα 150 έχουν ολοκληρωθεί) με προϋπολογισμό περί τα 750 εκατ. ευρώ. Από τον κρατικό προϋπολογισμό, εξάλλου, προβλέπεται χρηματοδότηση ύψους 100 εκατ. Ποσό, το οποίο παρότι θεωρείται εντελώς ανεπαρκές μειώθηκε κι άλλο κατεβαίνοντας στα 70 εκατομμύρια. Και πάλι, όμως, όλα αυτά στα «χαρτιά» αφού στην πράξη υπάρχει παύση πιστώσεων. Ανάμεσα στα έργα, δε, που κινδυνεύουν είναι μερικά από τα πιο σημαντικά που γίνονται στη χώρα.
Όπως το νέο Πολυκεντρικό Μουσείο της Βεργίνας, που περιμένει 1,8 εκατομμύρια για να ολοκληρωθεί. Ή το νέο Αρχαιολογικό Μουσείο Χανίων, που θα πρέπει να είναι έτοιμο τον Οκτώβριο αλλά χρειάζεται ακόμη 1.336.200 εκατ. ευρώ.
Περί τις 800.000 απαιτούνται εξάλλου για την ολοκλήρωση των έργων στερέωσης του Κάστρου της Κορώνης, που κατέρρεε… Στις 550.000 ανέρχεται το ποσόν για τον εκσυγχρονισμό και την επανέκθεση του Αρχαιολογικού Μουσείου Κέρκυρας. Στις 400.000 η κατασκευή νέου στεγάστρου στα ανάκτορα του Νέστορα στη Μεσσηνία. Και στις 220.000 η μουσειακή αποθήκη στον Μακρύγιαλο της Πιερίας.
Υπάρχουν όμως και οφειλόμενα για έργα, που έχουν ήδη ολοκληρωθεί, όπως οι 600.000 ευρώ για την αποκατάσταση της Ιεράς Μονής Τίμιου Προδρόμου στις Σέρρες, που είναι έτοιμη από τον Μάρτιο. Σημαντικά ποσά εξάλλου απαιτούνται και για την ολοκλήρωση του Μουσείου Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης στην Πλάκα, τη Συλλογή Λοβέρδου στην οικία Τσίλλερ, ακόμη και του Ακροπόλ (το οποίο χρειάζεται ακόμη 1 εκατ. που θα πρέπει να αναζητηθεί εκτός ΕΣΠΑ).
Αλλά υπάρχει και συνέχεια. Πότε θα ενεργοποιηθεί το νέο ΕΣΠΑ; Θα το χάσουμε κι αυτό; Διότι παρά το γεγονός ότι αυτή τη φορά θα είναι πολύ μικρότερο, μόνον 400 εκατ. ευρώ, εν τούτοις για τον πολιτισμό είναι πολύτιμο. Κι ενώ στο ΥΠΠΟ είχε γίνει ήδη από το 2014 η προετοιμασία και τον Δεκέμβριο είχαν δοθεί οι ανάλογες εγκρίσεις, προκειμένου να αρχίσει τον Μάρτιο η ένταξη των έργων, σήμερα δεν καταγράφεται καμία εξέλιξη. Μάλιστα δεν έχει ζητηθεί καν χρονική παράταση, για την οποία πάντως οι όροι είναι αυστηροί. Στο μεταξύ χάνονται θέσεις εργασίας, οι ανάδοχες εταιρείες δεν πληρώνονται και ήδη χρωστούν σε εργαζόμενους ενώ απλήρωτοι είναι και οι συμβασιούχοι των έργων που εκτελούνται με αυτεπιστασία από τις υπηρεσίες του ΥΠΠΟ (είναι και τα περισσότερα). Το γεγονός ότι ο πολιτισμός, και ο πολιτιστικός τουρισμός κατ΄ επέκταση, μπορεί να συμβάλλει σημαντικά στον προϋπολογισμό της χώρας έχει αποδειχθεί προ πολλού διεθνώς. Κάποια κράτη μάλιστα, αν και με μικρότερες δυνατότητες τον έχουν αναγάγει σε επιστήμη. Εμείς πάλι, όχι.
*Η Μαρία Θερμού είναι δημοσιογράφος