«Φρένο» στην έκδοση οικοδομικών αδειών στην Καλντέρα της Σαντορίνης επιχειρεί να βάλει το υπουργείο Περιβάλλοντος με ρύθμιση σε υπό εκπόνηση νομοσχέδιο που αναμένεται να τεθεί προσεχώς (πιθανώς στις αρχές Σεπτεμβρίου) σε δημόσια διαβούλευση,
Πιο συγκεκριμένα, όπως αναφέρει στο σχετικό ρεπορτάζ του ο «Οικονομικός Ταχυδρόμος», μέχρι την έγκριση του υπό εκπόνηση Ειδικού Πολεοδομικού Σχεδίου για τη Σαντορίνη, το οποίο αναμένεται να ολοκληρωθεί έως τα τέλη Δεκεμβρίου του 2025, θα ανασταλεί η έκδοση οικοδομικών αδειών για νέα κτίρια, καθώς και οι επεκτάσεις υφιστάμενων κτιρίων και πισινών. Είναι αξιοσημείωτο ότι αναστολή (βάσει παρατάσεων) στην έκδοση οικοδομικών αδειών, αλλά στις εκτός σχεδίου περιοχές της Θήρας, ισχύει από το 2020.
Η αναστολή της οικοδομικής δραστηριότητας στο νησί -σημειώνεται- αποτελεί και αίτημα του Εμποροεπαγγελματικού Συλλόγου Θήρας ο οποίος εδώ και καιρό ζητά να μην ανεγερθεί ούτε μια νέα κλίνη, ούτε ένα νέο κτήριο ως την έκδοση του νέου ΕΠΣ, ζητώντας παράλληλα την υλοποίηση μελέτης για τη φέρουσα ικανότητα των τουριστικών επιχειρήσεων, ώστε να μπει ένα φρένο στην άναρχη ανάπτυξή τους.
Επιπλέον, για τους ιδιοκτήτες όλων των υφιστάμενων τουριστικών υποδομών (ξενοδοχεία και άλλα τουριστικά καταλύματα) και καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος (εστιατόρια, καφετέριες, μπαρ κλπ) στο νησί, προβλέπεται υποχρέωση εκπόνηση μελέτης στατικής επάρκειας έως τα τέλη του 2025. Διαφορετικά θα χάσουν την άδεια λειτουργίας τους.
Τέλος η ηγεσία του υπουργείου αναμένεται να θέσει στενά περιθώρια – ίσως και και μέχρι το τέλος του 2024- στην Υπηρεσία Δόμησης της περιοχής για τον έλεγχο του συνόλου των οικοδομικών αδειών που έχουν εκδοθεί την τελευταία πενταετία στη Σαντορίνη και ειδικότερα στην περιοχή της Καλντέρας.
Κατά παρέκκλιση χρήση ξενοδοχείου σε κτίρια στην Αττική
Κατά την ίδια πάντα πηγή -επικαλούμενη στελέχη του υπουργείου Περιβάλλοντος) στο ίδιο νομοσχέδιο θα περιλαμβάνεται εξάλλου ρύθμιση η οποία θα επιτρέπει, κατά παρέκκλιση, τη χρήση ξενοδοχείου σε νομίμως υφιστάμενα κτίρια, δίχως να δίνεται δυνατότητα αλλαγής του περιγράμματος της οικοδομής και του όγκου της, .στην περιοχή αρμοδιότητας του ρυθμιστικού σχεδίου Αττικής (συμπεριλαμβανομένων των δήμων Αίγινας, Τροιζηνίας, Κυθήρων, Αγκιστρίου, Σαλαμίνας, Σπετσών, Υδρας και Πόρου).
Η δυνατότητα θα δοθεί σε περιοχές που οι χρήσεις τους ρυθμίζονται από ειδικά διατάγματα προστασίας, όπως για παράδειγμα συμβαίνει στο Ιστορικό Κέντρο της Αθήνας.
Για την αλλαγή χρήσης θα απαιτείται απόφαση του υπουργού Περιβάλλοντος έπειτα από γνωμοδότηση του Κεντρικού Συμβουλίου Πολεοδομικών Θεμάτων και Αμφισβητήσεων (ΚΕΣΥΠΟΘΑ), και υπό τις εξής προϋποθέσεις:
-τα κτίρια θα πρέπει να εμπίπτουν σε οικοδομικά τετράγωνα στα οποία από τον πολεοδομικό σχεδιασμό έχουν καθοριστεί μικτές χρήσεις, εξαιρουμένων οικοδομικών τετραγώνων αποκλειστικής κατοικίας. Προηγούμενη ρύθμιση του 2014 αφορούσε κτίρια που είχαν πρόσωπο επί οδών ή λεωφόρων στις οποίες από τον πολεοδομικό σχεδιασμό έχουν καθοριστεί μικτές χρήσεις.
-τα κτίρια να έχουν πρόσωπο σε οδό, λεωφόρο, πλατεία και γενικότερα κοινόχρηστο και μη οικοδομήσιμο χώρο, στην απέναντι πλευρά του οποίου επιτρέπεται από τον πολεοδομικό σχεδιασμό η χρήση τουριστικού καταλύματος ή υφίσταται χώρος κοινόχρηστου πρασίνου. Θα αφορά ακόμη και κτίρια που έχουν πρόσωπο σε κοινόχρηστο και μη οικοδομήσιμο χώρο, εντός των ειδικών διαταγμάτων προστασίας που εφάπτονται των ορίων των συγκεκριμένων κτιρίων. Σήμερα επιτρέπεται η αλλαγή χρήσης ενός κτιρίου σε ξενοδοχείο όταν στην απέναντι πλευρά της οδού ή λεωφόρου επιτρέπεται από τον πολεοδομικό σχεδιασμό η χρήση ξενοδοχείου.
Ζητήματα συνταγματικότητας
Σε κάθε περίπτωση, όπως αναφέρουν στον «Οικονομικό Ταχυδρόμο» νομικοί κύκλοι, ο νομοθέτης θα πρέπει, πριν προωθήσει τη συγκεκριμένη ρύθμιση, να λάβει υπόψη του σχετική νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ). Οι ανώτατοι δικαστές του Ε΄Τμήματος του Ανώτατου Ακυρωτικού Δικαστηρίου της χώρας, στην απόφασή τους 2460 του 2022, είχαν θέσει ζητήματα αντισυνταγματικότητας εξετάζοντας υπόθεση αλλαγής χρήσης κτιρίου γραφείων στην περιοχή της πλατείας Αγίας Ειρήνης, εντός του Ιστορικού Κέντρου της Αθήνας, σε ξενοδοχείο τριών αστέρων. Το κτίριο βρίσκεται σε απόσταση περίπου 250 μ. από το όριο του αρχαιολογικού χώρου της Ακρόπολης και απέχει περίπου 600 μέτρα, σε ευθεία γραμμή, από τη βόρεια κλιτύ της Ακρόπολης.
Ειδικότερα, οι ανώτατοι δικαστές επικαλούμενοι το άρθρο 24 (παρ. 1 και 6) του Συντάγματος που καθιερώνει την αυξημένη προστασία φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος, την υφιστάμενη ελληνική νομοθεσία αλλά και νομολογία του ΣτΕ επισημαίνουν, μεταξύ άλλων, ότι «η οικοδομική δραστηριότητα και η εγκατάσταση και λειτουργία εμπορικών επιχειρήσεων, όπως οι τουριστικές επιχειρήσεις, πλησίον αρχαίων μνημείων ή αρχαιολογικών χώρων που είναι μνημεία της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς, όπως η Ακρόπολη, επιτρέπεται μετά από έγκριση του Υπουργού Πολιτισμού, η οποία εκδίδεται ύστερα από γνώμη του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου».
«Κόφτης» σε παρεκκλίσεις εκτός σχεδίου δόμησης για ξενοδοχεία
Με άλλες ρυθμίσεις έρχεται «κόφτης» σε ισχύουσες παρεκκλίσεις για τη δόμηση τουριστικών εγκαταστάσεων σε εκτός σχεδίου περιοχές της χώρας, αλλά και προβλέψεις για την αναστολή και εξαίρεση από τη κατεδάφιση αυθαιρέτων δημοσίων κτιρίων που βρίσκονται στον αιγιαλό.
Σχετικά με την ελάχιστη αρτιότητα σε περιοχές εκτός σχεδίου για την ανέγερση τουριστικών καταλυμάτων, εγκαταστάσεων ειδικής τουριστικής υποδομής και άλλων τουριστικών επιχειρήσεων, πρόθεση του υπουργείου είναι να «κλειδώσει» το ελάχιστον εμβαδόν που πρέπει να έχουν τα οικόπεδα που προορίζονται για δόμηση ξενοδοχειακών υποδομών ώστε να είναι οικοδομήσιμα στα οκτώ στρέμματα. Να καταργηθεί δηλ. η δυνατότητα που δίνει σήμερα ο νόμος 4759/2020 (άρθρο 34, παράγραφος 1) για δόμηση τουριστικών υποδομών σε μικρότερα εκτός σχεδίου οικόπεδα τεσσάρων στρεμμάτων για την ανέγερση ξενοδοχειακών καταλυμάτων, εφόσον πληρούν ενεργειακά, περιβαλλοντικά ή πολεοδομικά κριτήρια (ορίζονται με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος).
Τέλος, για ακίνητα τα οποία ανήκουν στο Δημόσιο (σε ποσοστό άνω του 50%) και τα διαχειρίζονται η Εταιρεία Ακινήτων Δημοσίου (ΕΤΑΔ) ή δημόσιες επιχειρήσεις στις οποίες το Δημόσιο είναι κύριος του συνόλου ή άνω του 51%, καθώς και για ακίνητα που βρίσκονται ή θα περιέλθουν στην κυριότητα της ΕΤΑΔ θα προβλεφθεί ρύθμιση για τη νομιμοποίηση τυχόν αυθαίρετων τμημάτων τους.
Σε περίπτωση που τμήμα δημοσίου κτιρίου βρίσκεται εντός αιγιαλού και παλιού αιγιαλού θα μπορεί να υπαχθεί στις διατάξεις αναστολής και εξαίρεσης από την κατεδάφιση με την καταβολή του παραβόλου που αντιστοιχεί στην επιφάνειά του και του ενιαίου ειδικού προστίμου αυθαιρέτων. Προϋπόθεση θα αποτελεί η θετική γνωμοδότηση του Κεντρικού Συμβουλίου Πολεοδομικών Θεμάτων και Αμφισβητήσεων σχετικά με την τεχνική αδυναμία κατεδάφισής του, βάσει ειδικής έκθεσης μηχανικού.