ΗΠΑ: Ιστορική στροφή της Fed και τέλος στην εποχή του μονεταρισμού

Ο πρόεδρος της αμερικανικής κεντρικής τράπεζας Τζερόμ Πάουελ ανακοίνωσε ότι η συγκράτηση του πληθωρισμού δεν αποτελεί πλέον την πρώτη προτεραιότητα, αλλά το βάρος πέφτει εξ αντικειμένου στην απασχόληση. Ασφαλώς ο ρόλος του κορονοϊού στη μεγάλη στροφή που αποφάσισε η Fed απέβη καταλυτικός.

Ο μοναδικός τρόπος να καταπολεμηθεί η ύφεση που γεννήθηκε από την πανδημία είναι η ενίσχυση της απασχόλησης και της εργασίας, αυτός είναι ο μέγιστος στόχος της Fed στο σημερινό περιβάλλον. Ετσι εγκαινιάστηκε μία εποχή «επαναστατικών νομισματικών πολιτικών», σχολιάζει και η ιταλική Repubblica, η οποία «επισκιάζει ακόμη και τις θεραπείες-σοκ που άρχισαν μετά την κρίση του 2008».

Ο πληθωρισμός δεν είναι πλέον ο μεγάλος εχθρός του αμερικανικού καπιταλισμού, το αντίθετο κιόλας συμβαίνει: «Το πραγματικό πρόβλημα είναι ο πολύ χαμηλός πληθωρισμός, έτσι όλα τα μέσα που διαθέτουμε πρέπει να χρησιμοποιηθούν για την αναζωογόνηση της οικονομίας» είναι η εκπεφρασμένη νέα θέση του Πάουελ και της Επιτροπής Νομισματικής Πολιτικής της Federal Reserve.

Η ομιλία του Πάουελ στο (διαδικτυακό) ετήσιο συνέδριο της κεντρικής τράπεζας την 27η Αυγούστου σηματοδοτεί καμπή στην οικονομική Ιστορία των ΗΠΑ, επισημαίνουν οι Ιταλοί, μάλιστα συσχετίζουν και συγκρίνουν τη σημασία της αλλαγής πλεύσης της Fed με το γνωστό απόφθεγμα του Μάριο Ντράγκι, το περίφημο «ό,τι χρειαστεί», το οποίο «έσωσε την Ευρωζώνη από την αποσύνθεση». Μένει να δούμε αν και η νέα πολιτική της Fed θα σώσει την αμερικανική οικονομία από την κορονοϊκή ύφεση που δείχνει τουλάχιστον ίσης διαρκείας με την υγειονομική κρίση.

Τώρα, λοιπόν, ακυρώνεται ένα φιλελεύθερο δόγμα που κρατάει την ισχύ του από τη δεκαετία του 1970 και τον μονεταρισμό του Μίλτον Φρίντμαν. Εφαρμόστηκε από τη Fed όλα αυτά τα χρόνια, αλλά πλέον ομολογήθηκε ότι ο δήθεν ιερός στόχος της συγκράτησης του πληθωρισμού είναι και αναχρονιστικός και επιβλαβής σε συνθήκες οικονομικής καταστροφής.

Ολα τα παραπάνω σημαίνουν ότι τα επιτόκια θα παραμείνουν χαμηλά και ότι θα υπάρξει άφθονη ρευστότητα, μάλιστα για πολύν καιρό, με χαμηλό κόστος χρήματος. Στο μέλλον αποκλείεται να υπάρξει αύξηση των επιτοκίων με το πρώτο φτέρνισμα, δηλαδή ακόμη και με μία απλή εκτίμηση ότι διαγράφεται κάπου μακριά στον θολό ορίζοντα ο πληθωριστικός κίνδυνος. Αυτές οι πρακτικές ανήκουν αμετάκλητα στο παρελθόν. Το κόστος χρήματος θα αυξηθεί μόνο όταν αποδεδειγμένα ο πληθωρισμός είναι αδιαμφισβήτητη πραγματικότητα. Μέχρι τότε προέχει η αύξηση της απασχόλησης και της κατανάλωσης.

Στην πραγματικότητα οι ΗΠΑ δεν αντιμετώπιζαν εδώ και χρόνια πληθωριστικό κίνδυνο για μία σειρά από λόγους (ανάπτυξη χωρίς καμία αύξηση του τιμαρίθμου, μισθολογική στασιμότητα, κ.ά.), ωστόσο ο κορονοϊός έφερε τα πάνω κάτω. Ηρθαν τα λουκέτα και οι απολύσεις και επλήγη η ανάπτυξη.

Ολα τα στοιχεία βοούν για την καινούργια ύφεση, η οποία παρουσιάζει ομοιότητες, όσον αφορά τις απώλειες, με εκείνη της δεκαετίας του ’30, δηλαδή πριν από το «μπουμ» της αμερικανικής οικονομίας κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, όταν πολλαπλασίασε το ΑΕΠ της με την παραγωγή πολεμικού υλικού, με σκοπό την τροφοδοσία της Βρετανίας και της Σοβιετικής Ενωσης.

Η Fed είχε ήδη πειραματιστεί με τις λεγόμενες θεραπείες-σοκ έπειτα από την χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, ρίχνοντας τρισεκατομμύρια δολάρια στην αγορά και αγοράζοντας τίτλους. Ηταν μία κίνηση σωτήρια, η οποία και απέδωσε και δίδαξε, όπως σχολιάζει η Repubblica. «Τώρα ο Πάουελ αισθάνεται την επιθυμία να κάνει περισσότερα, διότι αυτή η κρίση είναι ήδη χειρότερη από το 2008. Παρά τη χρήση μηδενικών ή σχεδόν μηδενικών επιτοκίων, παρά την ποσοτική χαλάρωση, η κεντρική τράπεζα θέλει να ενεργήσει βαθιά και σε μακροπρόθεσμη βάση».

Το μήνυμα, λοιπόν, που στέλνει στις αγορές είναι ότι τα επιτόκια θα παραμείνουν πολύ χαμηλά και η ρευστότητα άφθονη έως ότου ο πληθωρισμός αυξηθεί με συγκεκριμένο τρόπο και πάνω από το 2%. Ετσι οι αμερικανικές οικογένειες απολαμβάνουν σχεδόν άμεση αύξηση του εισοδήματός τους, με τη μορφή μείωσης των τιμών των στεγαστικών δανείων και των πιστωτικών καρτών. Το δε χρηματιστήριο μπορεί να χαρεί και μόνο να χαρεί.