Photo: khowaga1
Βλέποντας από το αεροπλάνο την Αθήνα είχα πάντα μια απορία: Πώς ζει όλος αυτός ο κόσμος; Πώς δικαιολογείται η συσσώρευση τεσσάρων εκατομμυρίων ανθρώπων στο λεκανοπέδιο; Τι παράγει αυτός ο γεωγραφικός χώρος για να συντηρεί αυτό το πλήθος; Στην επαρχία είναι η γεωργία, στα νησιά ο τουρισμός, στις επαρχιακές πόλεις οι μικρές βιομηχανίες και οι βιοτεχνίες. Η Αθήνα τι παράγει; Αυτό που βλέπω ως επισκέπτης είναι οι υπηρεσίες: Τράπεζες, καφετέριες, χώροι διασκέδασης, καταστήματα, δικηγορικά γραφεία, λογιστές κ.τ.λ. Οι υπηρεσίες αυτές δεν παράγουν, απλώς καταναλώνουν τον εθνικό πλούτο. Πριν λίγες μέρες, περπατώντας μ’ ένα φίλο στην Αθήνα, του έθεσα ευθέως το ερώτημα:
– Ποια είναι τα πρωτογενή έσοδα της οικονομίας στο λεκανοπέδιο Αττικής;
Στην αδυναμία του να μου δώσει μια καθαρή απάντηση αντέστρεψε το ερώτημα:
– Η Κύπρος, τόσο δα μικρό νησί τι παράγει και ευημερεί;
Τι παράγει η Κύπρος… Βασικά τίποτα. Πουλάει υπηρεσίες και εκμεταλλεύεται τις συγκυρίες:
* Στα τέλη του ’70 απορρόφησε τον πλούτο της Βηρυτού, όταν η ελίτ του Λιβάνου μετανάστευσε στην Κύπρο λόγω του εμφυλίου.
* Το ’80 ήρθαν οι οφ σορ εταιρείες. Παράλληλα δημιουργήθηκε η υποδομή για τη φιλοξενία 2,5 εκ τουριστών το χρόνο, τέσσερις φορές περισσότεροι από το συνολικό πληθυσμό.
* Το ’90 έγινε το καταφύγιο του πλούτου της πρώην Σοβιετικής Ένωσης και του θησαυροφυλακίου του Μιλόσεβιτς.
* Το 2000 χτίσαμε στη γη μας διαμερίσματα και τα μοσχοπουλήσαμε στους ξένους. Φέραμε χιλιάδες συνταξιούχους Εγγλέζους να ζήσουν τα γεράματα τους στον ήλιο και στη θάλασσα.
Η Κύπρος, λοιπόν, ζει από τις υπηρεσίες: τουρισμός, εμπόριο, ξέπλυμα χρήματος και εσχάτως οικοδομική βιομηχανία. Τα χρήματα (βρόμικα και καθαρά) ήταν πολλά, η οικονομία έτρεχε, το κράτος εισέπραττε φόρους και ξόδευε αλόγιστα. Αυτό ήταν το κυπριακό θαύμα: Ευκαιρίες, συγκυρίες, εργατικός πληθυσμός και το επιχειρηματικό δαιμόνιο που κληρονομήσαμε από τους Φοίνικες.
Η Κύπρος ζούσε από τη δυστυχία των άλλων (Λίβανος, Γιουγκοσλαβία, Ρωσία). Αν είναι ορθές οι πληροφορίες ότι διέφυγαν από την Ελλάδα στην Κύπρο πολλά δις ευρώ, τώρα προσπαθεί να ζήσει και από τη δυστυχία της Ελλάδας.
Ενόσω οι κρίσεις ήταν περιφερειακές η Κύπρος τις εκμεταλλευόταν προς όφελός της. Τώρα που η ύφεση είναι παγκόσμια η κυπριακή οικονομία ένιωσε για πρώτη φορά η ίδια τις συνέπειές της. Το 2010 ήταν το πιο δύσκολο οικονομικό έτος από το 1974. Το δημόσιο έλλειμμα είναι στο 6% και δεν είμαι βέβαιος αν οι αριθμοί δεν μαγειρεύονται. Του χρόνου θα γίνει 8% και το 2011 εκτιμάται ότι ο αριθμός θα είναι διψήφιος.
Με την υποτίμηση της στερλίνας ο τουρκισμός δεν είναι ανταγωνιστικός. Η Βρετανία έδινε το 50% των αφίξεων, παρόλο που θεωρούμε τους Εγγλέζους τον κακό μας δαίμονα. Οι Βρετανοί πουλάνε τα σπίτια τους στην Πάφο και επιστρέφουν στην Αγγλία διότι δεν μπορούν να ζήσουν στην Κύπρο με τις συντάξεις τους. Ο Πούτιν εκβιάζει την κυπριακή κυβέρνηση και ζητά στοιχεία για τον επαναπατρισμό των ρωσικών κεφαλαίων (Και η Ελλάδα το ίδιο θα κάνει). Η γη μας δεν είναι απεριόριστη, ενώ οι πωλήσεις σε ξένους μειώθηκαν κατακόρυφα. Το κράτος έχασε τεράστια έσοδα και τα έξοδα του ανεβαίνουν. Η περίοδος των παχιών αγελάδων έχει παρέλθει. Το κράτος δανείζεται για να καλύπτει τα έξοδα του, διότι η πραγματική οικονομία δεν μπορεί πια να το συντηρεί. Τουτέστιν, βαδίζει στο δρόμο της Ελλάδας διότι ζει πέρα από τις αντοχές της.
Πίσω, λοιπόν, στο αρχικό ερώτημα: Τι παράγει το λεκανοπέδιο για να συντηρεί τέσσερα εκατομμύρια ανθρώπους; Ό,τι και να παράγει, άμα δεν καλύπτει τις πραγματικές ανάγκες, κράτος και κοινωνία ζούνε με τα δανεικά. Η κακοδιαχείριση, η διαφθορά και οι ασήκωτες αμυντικές δαπάνες επιδείνωσαν την κατάσταση και επιτάχυναν την πορεία προς τη χρεοκοπία. Δυστυχώς για τον ελληνικό λαό ήλθε η ώρα να πληρώσει το λογαριασμό. Τόσο απλά είναι τα πράγματα όσο και τραγικά…