Περίπου 20 χώρες επιβάλλουν τη θανατική ποινή για οικονομικά εγκλήματα, όπως δωροδοκία και διαφθορά δημοσίων υπαλλήλων, υπεξαίρεση ή κατάχρηση δημόσιου χρήματος, κλοπή μεγάλων χρηματικών ποσών. Η Ελλάδα δεν είναι μία από αυτές. Όμως είναι η χώρα με έναν από τους παλαιότερους και αυστηρότερους νόμους στην Ευρώπη για τους καταχραστές του Δημοσίου με ποινές που επισύρουν έως και ισόβια κάθειρξη. Ψηφίστηκε το 1950 και, σύμφωνα με ειδικούς, μπορεί να αποτελεί τροχοπέδη για επενδύσεις σε σχήματα ιδιωτικοποιήσεων όπου συμμετέχει ως μέτοχος και το Δημόσιο. Ο λόγος είναι απλός: αν κάτι δεν πάει καλά, υπάρχει έστω και θεωρητικά η πιθανότητα οι επενδυτές-μέτοχοι-διοικούντες να περάσουν το υπόλοιπο της ζωής τους μέσα σε κελί. Την ίδια ώρα η τάση στη Δύση οδεύει στο να τιμωρούνται με ισόβια μόνο εγκλήματα κατά της ανθρώπινης ζωής και όχι οικονομικής φύσης.
Η μόνη από τις χώρες με αυστηρή, σε βαθμό θανάτου, νομοθεσία στα οικονομικά εγκλήματα η οποία προσελκύει τεράστιο όγκων επενδύσεων είναι η Κίνα. Δύο κατηγορούμενοι εκτελέστηκαν το 2008 για δωροδοκία και οικονομική απάτη, τέσσερις το 2009 για υπεξαίρεση δημόσιου χρήματος και μίζες, ένας το 2011 και πάλι για δωροδοκία και ένας το 2013 για κατάχρηση. Ωστόσο, οι απευθείας επενδύσεις από το εξωτερικό στην Κίνα καλπάζουν σε ρυθμούς αύξησης 8% μόνο τον τελευταίο χρόνο, ενώ από τον Ιανουάριο του 2018 έως και τον Σεπτέμβριο επενδύθηκαν περί τα 92 δισεκατομμύρια δολάρια.
Ανάμεσα στις χώρες όπου τα οικονομικά εγκλήματα ενδέχεται να τιμωρηθούν με θανατική ποινή σχετικά καλές επιδόσεις στις επενδύσεις εμφανίζει και ο Νίγηρας: το 2017 εισέρρευσαν στη χώρα περί τα 3,5 δισεκατομμύρια δολάρια, ενώ το 2016 4,45 δισεκατομμύρια, κυρίως από Γαλλία, Κίνα, Ιαπωνία, Σουηδία και ΗΠΑ κυρίως λόγω των κοιτασμάτων ουρανίου και πετρελαίου.
Όμως, η Ελλάδα δεν είναι ούτε η Κίνα με την τεράστια αγορά που απευθύνεται στην μεγαλύτερη μεσαία τάξη του πλανήτη, ούτε ο Νίγηρας με το πετρέλαιο και το ουράνιο. Χώρες που δεν έχουν ιδιαίτερους πόρους ή δυναμική και αντιμετωπίζουν με «θανάσιμη» αυστηρότητα το οικονομικό έγκλημα, όπως η Νότια Κορέα και παλαιότερα το Βιετνάμ, δεν προσελκύουν επενδύσεις. Μάλιστα, το Βιετνάμ προχωρά αυτή την περίοδο σε μεταρρυθμίσεις ώστε να μειώσει την ποινή σε οικονομικά εγκλήματα, όπως αυτό της κατάχρησης δημόσιων κονδυλίων, από ισόβια σε πολυετή κάθειρξη.
H νομοθεσία της χώρας μας σε θέματα καταχραστών του Δημοσίου αποτελεί «το πιο επαχθές σύστημα στην Ευρώπη»
Πίσω στην Ελλάδα, ειδικοί αναφέρουν ότι η νομοθεσία της χώρας μας σε θέματα καταχραστών του Δημοσίου αποτελεί «το πιο επαχθές σύστημα στην Ευρώπη». Ακόμα και στις ΗΠΑ, όπου η Δικαιοσύνη θεωρείται αυστηρότερη σε οικονομικά ζητήματα απ’ ό,τι στην Γηραιά Ήπειρο, η κατ’ εξακολούθηση απάτη και η υπεξαίρεση δημοσίου χρήματος είθισται να τιμωρείται με κάθειρξη το πολύ έως και 10 ετών και υψηλό πρόστιμο, παρά το γεγονός ότι υπάρχει δυνατότητα και για ισόβια κάθειρξη σε κάποιες πολιτείες – ανάμεσά τους η Νέα Υόρκη.
Όπως ανέφερε στο Protagon ο ποινικολόγος Θεόδωρος Μαντάς, η ελληνική νομοθεσία περί καταχραστών του Δημοσίου σαφώς μπορεί να απωθεί τους εν δυνάμει επενδυτές. «Το περίπλοκο και ιδιαίτερα ποινικοποιημένο φορολογικό σύστημα, σε συνδυασμό με ένα πλαίσιο ιδιαίτερα τιμωρητικής αντιμετώπισης της οικονομικής δραστηριότητας από την ελληνική Δικαιοσύνη, λειτουργεί αποτρεπτικά στον ενδιαφερόμενο επενδυτή να προχωρήσει στη δραστηριότητά του. Δεν είναι δυνατόν η ποινική Δικαιοσύνη να αντιμετωπίζει ως εν δυνάμει απατεώνα τον επενδυτή και να απειλεί σε βάρος του εξοντωτική ποινική μεταχείριση», είπε ο κ. Μαντάς που είναι μέλος της αρμόδιας νομοπαρασκευαστικής επιτροπής για την αναμόρφωση του ποινικού κώδικα.
Επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, η προσπάθεια για την ελάφρυνση των ποινών για οικονομικά εγκλήματα ξεκίνησε με νομοπαρασκευαστική επιτροπή επί υπουργίας Σταύρου Κοντονή. Ωστόσο, σύμφωνα με πληροφορίες, οι καθυστερήσεις στις αλλαγές της νομοθεσίας φέρεται να ήταν ένας από τους λόγους για τη μη συνέχιση της θητείας του στο υπουργείο Δικαιοσύνης. Ο νέος υπουργός Δικαιοσύνης Μιχάλης Καλογήρου, λίγο αφού ανέλαβε καθήκοντα, συναντήθηκε με μέλη της Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων στα οποία ανέφερε ότι έχει δοθεί προτεραιότητα σε αλλαγές της νομοθεσίας ώστε, ανάμεσα σε άλλα, να βελτιωθεί το οικονομικό και επενδυτικό κλίμα – εννοώντας, εμμέσως πλην σαφώς και τον αναχρονιστικό νόμο του 1950, για τον οποίον σύμφωνα με πληροφορίες μελετάται η μέγιστη ποινή των 15 ετών.
Προ ΣΥΡΙΖΑ, η τελευταία φορά που επιχειρήθηκε η αποξήλωση του νόμου, που μετρά σήμερα 68 χρόνια ζωής, ήταν το 2014: μέσω μίας διάταξης στην νομοθεσία αλλαγής του ποινικού κώδικα αποφασιζόταν η κατάργηση του, χωρίς όμως να υπάρχει κάποια πρόβλεψη για το τι θα γινόταν με τις υποθέσεις εκείνες που ερευνώνταν από τη Δικαιοσύνη εκείνη την περίοδο, με αποτέλεσμα να υπάρξουν αντιδράσεις από το δικαστικό σώμα, καθώς ελλόχευε ο κίνδυνος να τεθούν στο αρχείο. Η ρύθμιση πέρασε, ίσχυσε για 13 ημέρες, και μετά κρίθηκε αντισυνταγματική.
Κατά την κατάθεση της ρύθμισης ο ΣΥΡΙΖΑ είχε αντιδράσει έντονα, με ανακοίνωση του τμήματος Δικαιωμάτων όπου αναφερόταν για την τότε κυβέρνηση «στη βαθιά της διασύνδεση με τη διαπλοκή και την αγωνιώδη προσπάθειά της να προστατεύσει και να αθωώσει το ήδη καταρρέον σύστημα της κλεπτοκρατίας, αφού η επιλογή της κατάργησης του Ν. 1608/1950 στη δεδομένη χρονική συγκυρία δημιουργεί εύλογα ερωτηματικά ως προς τη σκοπιμότητά της».
Μένει να δούμε αν και τι αντιδράσεις (και από ποιον) θα υπάρξουν αυτή τη φορά.