Όπως ήταν δεδομένο ότι θα συμβεί, όσο και να το αρνείτο η νέα τραπεζο-κλεπτοκρατία που οικοδομήθηκε στη χώρα μας με δανεικά από την τρόικα (τα οποία βεβαίως φορτώθηκε το πτωχευμένο δημόσιο), φαίνεται πως ήρθε η ώρα να το φέρουν με το μαλακό στον εξουθενωμένο έλληνα φορολογούμενο:
«Τα χρήματα που δανείστηκες εκ μέρους μας δεν έφτασαν. Χρειαζόμαστε άλλα 20 δισ., και βλέπουμε.»
Πάνω από ένα χρόνο τώρα, κυβέρνηση και τραπεζίτες υπόσχονται πως, με το πέρας της ανακεφαλαιοποίησης (το τελευταίο σκέλος της οποίας κόστισε στον φορολογούμενο 41 δισ.), θα άρχιζε να ρέει η ρευστότητα στην αγορά.
Πάνω από έναν χρόνο τώρα γίνομαι δυσάρεστος λέγοντας ότι δεν υπήρχε καμία περίπτωση να συμβεί κάτι τέτοιο καθώς οι τράπεζες θα παραμείνουν πτωχευμένες και μετά την ανακεφαλαιοποίηση.
Τώρα, λίγο-λίγο, δειλά-δειλά, έρχεται η επιβεβαίωση. Πρώτα διαρρέουν το «εύρημα» της Blackrock ότι δύο τράπεζες (Εθνική και Eurobank) έχουν ανάγκη 6 δις επί πλέον. Αμέσως μετά πηγές του ΔΝΤ και της ΕΚΤ ανέβασαν το ποσό που θα απαιτηθεί στα 20 δισ. (βλ. εδώ για το ρεπορτάζ των Financial Times). Κάποια στιγμή το πραγματικό ποσό θα ακουστεί και, θα με θυμηθείτε, θα ξεπερνά τα 50 δισ. (Τα 20 δισ. της ΕΚΤ και του ΔΝΤ δεν λαμβάνουν υπ’ όψη τους το πραγματικό μέγεθος των μη εξυπηρετούμενων δανείων, που οι τραπεζίτες κρύβουν συστηματικά, αλλά μόνον τις άστοχες προβλέψεις για το πόσο καιρό θα πάρει για να επιστρέψουν οι τράπεζες στην… κερδοφορία.)
Η ουσία είναι απλή: Το πτωχευμένο δημόσιο δεν είχε το δικαίωμα να δανειστεί τα 41 δις που πρόσφατα έδωσε στους τραπεζίτες για να παραμείνουν ιδιοκτήτες των πτωχευμένων τραπεζών τους. Δεν είχε το δικαίωμα να το κάνει για δύο λόγους: Πρώτον, επειδή αυτά τα χρήματα που έδωσε δεν αρκούσαν για να επανα-λειτουργήσουν ξανά οι τράπεζες ως πιστωτικά ιδρύματα (που δανείζουν και δανείζονται κανονικά). Δεύτερον, επειδή δανειζόμενο εκ μέρους των τραπεζιτών (που είναι οι μόνοι κερδισμένοι), βυθιζόταν το ίδιο το δημόσιο (και μαζί του οι φορολογούμενοι) ακόμα πιο βαθειά στο τέλμα της χρεοκοπίας.
Δυστυχώς, όπως ο Μακμπέθ, έτσι και οι δικοί μας κρατούντες επιλέγουν να συγκαλύψουν το ένα έγκλημα διαπράττοντας νέα εγκλήματα. Νομίζουν ότι προσθέτοντας το ένα έγκλημα στο άλλο, θα επεκτείνουν στο διηνεκές την εξουσία τους. Το νέο τους έγκλημα θα έχει τον ίδιο σκοπό με τα προηγούμενα: το πως να μεταφερθεί το νέο κόστος της εξελισσόμενης πτώχευσης των τραπεζών στους πολίτες χωρίς να αγγιχτεί η εξουσία των τραπεζιτών και χωρίς να ταραχθεί η αγαστή σχέση των πολιτικών μας μαζί τους.
Η μορφή του νέου εγκλήματος θα εξαρτηθεί από τον συνδυασμό που θα επιλέξουν μεταξύ των εξής δύο στρατηγικών: (α) νέο δανεισμό του δημοσίου (από τον ESM ή μέσω του ΟΜΤ της ΕΚΤ) υπέρ των τραπεζιτών, και (β) να πειστεί η ΕΚΤ να κάνει τα στραβά μάτια, προσποιούμενη ότι δεν βλέπει τις μαύρες τρύπες των ελληνικών τραπεζών. Όσο πιο μεγάλη έμφαση δοθεί στην στρατηγική (α), τόσο δυσμενέστερες οι συνέπειες για το χρέος που αναστέλει οποιαδήποτε ανάκαμψη (καθώς κανείς σοβαρός επιχειρηματίας δεν επενδύει σε κράτος που τελεί υπό όλο και βαθύτερη πτώχευση). Από την άλλη, όσο μεγαλύτερη έμφαση δοθεί στην στρατηγική (β), τόσο πιο μακροπρόθεσμη η ανικανότητα των τραπεζών να λειτουργούν ως πιστωτικά ιδρύματα. Μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα, δηλαδή, όσο παραμένουμε στη λογική ότι η λύση στην πτώχευση δημοσίου-τραπεζών είναι ο νέος δανεισμός.
Τι πρέπει να γίνει; Ακριβώς το αντίθετο από αυτό που προσπαθεί η κυβέρνηση! Είναι ξεκάθαρο ότι η κυβέρνηση πασχίζει να πείσει τους τροϊκανούς πως οι μαύρες τρύπες των τραπεζών δεν είναι και τόσο μαύρες – ότι διαθέτουν κεφαλαιακή επάρκεια (κάτι που είναι τεραστίων διαστάσεων ψέμμα). Ο διττός λόγος που η κυβέρνηση ακολουθεί αυτή την τακτική είναι πως: (α) δεν θέλει να παραδεχθεί ότι χρειάζεται ένα επίσημο τρίτο Μνημόνιο (κάτι απαραίτητο αν συμφωνηθεί ότι οι τράπεζες χρειάζονται επί πλέον 20 δις), και (β) θα ήθελε να κάνει χρήση των 9 δις που μένουν από τα 50 δις που είχαν αρχικά προβλεφτεί για τις τράπεζες για να καλύψει αποπληρωμές πιστωτών τον Μάιο. Στον βωμό της συγκάλυψης της αποτυχίας του Μνημονίου 2 (που καθιστά, ανεξάρτητα από τις τράπεζες, απαραίτητο ένα Μνημόνιο 3 – βλ. εδώ για τα σχέδια του Βερολίνου επ’ αυτού), του Greek-covery, του Greek Success Story κλπ, η κυβέρνησή μας φαίνεται αποφασισμένη να διαιωνίσει ένα τραπεζικό σύστημα που λειτουργεί ως επιταχυνόμενος, επιθετικός καρκίνος στο σώμα της ελληνικής κοινωνικής οικονομίας.
Τα πράγματα αγαπητέ αναγνώστη είναι απελπηστικά απλά: Το ελληνικό δημόσιο δεν είχε το δικαίωμα να δανείζεται ούτε για τον εαυτό του ούτε, ιδίως, για τους τραπεζίτες όσο παραμένει πτωχευμένο (δηλαδή, όσο το δημόσιο χρέος είναι, όπως όλοι παραδέχονται, μη βιώσιμο). Αν πράγματι υπάρχει πρωτογενές πλεόνασμα, η κυβέρνηση έχει ηθικό καθήκον απέναντι στον εξουθενομένο έλληνα φορολογούμενο και τον κουρασμένο Ευρωπαίο πολίτη να πει κάτι απλό στην τρόικα:
«Δεν θα βουλιάξουμε κι άλλο σε όλο και λιγότερο βιώσιμο χρέος δανειζόμενοι από τον ευρωπαίο φορολογούμενο νέα κονδύλια εκ μέρους τραπεζών που θα παραμείνουν πτωχευμένες ακόμα και να το κάνουμε. Από την άλλη, ζητάμε από την ΕΚΤ να μην κάνει τα στραβά μάτια – να καταδείξει τις μαύρες τρύπες των τραπεζών μας. Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει ότι ήρθε η ώρα να αναλάβετε τις τράπεζές μας. Να μεταφερθούν οι μετοχές τους στον ESM (από το Ελληνικό Ταμείο Χρητοπιστωτικής Σταθερότητας) την ώρα που η ΕΚΤ θα διορίζει νέα ΔΣ με εντολή την εξυγείανση όσων από τις τράπεζες με έδρα την Ελλάδα μπορούν να εξυγειανθούν και την εκκαθάριση των υπόλοιπων. Κι όλα αυτά χωρίς την συμμετοχή στην διαδικασία αυτή της δικής μας κυβέρνησης – και βεβαίως χωρίς να προστίθενται νέα δάνεια στους ώμους των ελλήνων φορολογούμενων οι οποίοι, πολύ απλά, είναι αδύνατον να τα σηκώσουν.» (Βλ. εδώ για άρθρο που, τον περασμένο Φεβρουάριο, έλεγε ακριβώς αυτό, με τίτλο «Να αφελληνιστούν»)
Δεν λέω ότι θα είναι εύκολο να πειστεί ο κ. Σόιμπλε να δεχθεί μια τέτοια λύση, που θα ισοδυναμούσε με σταδιακή αλλά πραγματική τραπεζική ενοποίηση (την ώρα που η Γερμανία κατάφερε να μετατρέψει την λεγόμενη τραπεζική ενοποίηση σε άδειο πουκάμισο). Λέω ότι η ελληνική κυβέρνηση έχει υποχρέωση απέναντι στην Ελλάδα και στην Ευρώπη να κινηθεί προς αυτή την κατεύθυνση. Να το προσπαθήσει. Δεν θα είναι έγκλημα η αποτυχία. Έγκλημα είναι να μην τίθεται αυτός ο στόχος και αντ΄αυτού να διαιωνίζεται, σε βάρος των ελλήνων και ευρωπαίων πολιτών, το καθεστώς της πτωχοτραπεζοκρατίας που ακυρώνει την ελπίδα για το κοινό μας μέλλον.
Τι δεν καταλαβαίνουμε επί τέλους;
Το πιο θλιβερό αυτή τη εποχή είναι οτι υπάρχουν κάποιοι που τελούν, ακόμα, υπό άρνηση μιας πραγματικότητας που δεν σηκώνει παρερμηνείες και αμφισβήτηση. Στο προηγούμενο άρθρο περιέγραφα τα σχέδια του Βερολίνου για την Ελλάδα των επόμενων ετών και έγραφα πως σχεδιάζει την χρηματοδότηση ενός Μνημονίου 3 μέσω των αγορών υπό την εποπτεία της ΕΚΤ και επιτόκια περί το 4% με 5%. Κάποιοι σχολιαστές με εξέπληξαν με το εξής ερώτημα: «Όταν η Ιταλία, η Αυστραλία και άλλες σοβαρότερες της δικής μας χώρες, δανείζονται με επιτόκια μεταξύ 4% με 5%, εσύ Βαρουφάκη με τι επιτόκια θα ήθελες να δανειζόμαστε;» Νόμιζα ότι η απάντηση είναι σαφέστατη. Φαίνεται όμως ότι δεν είναι και για αυτό θα πρέπει να ξαναπώ κάτι που έπρεπε να είναι αυτονόητο (και κάτι που λέω από τις αρχές του 2010): Με κανένα επιτόκιο! Ούτε καν με αρνητικό επιτόκιο! (*) Ο πτωχευμένος δεν δικαιούται να δανείζεται πριν το χρέος του γίνει βιώσιμο, με οποιονδήποτε τρόπο. Η άποψη πως το πτωχευμένο ελληνικό δημόσιο θα πρέπει να συνεχίζει να δανείζεται κι έχει ο Θεός (ή η κα Μέρκελ) για το πότε, το έαν, και το πως θα διαγραφεί ένα μεγάλο μέρος του χρέους αποτελεί ασέλγεια επί της λογικής. Ιδίως στο πλαίσιο μιας Ευρώπης που καθημερινά αποδεικνύεται πανέτοιμη να σπρώχνει το πρόβλημα στο μέλλον, μεγεθύνοντάς το.
(*) Ίσως με ένα αρνητικό επιτόκιο γύρω στο… -20% να είχε νόημα ο περαιτέρω δανεισμός μας, υπό τις σημερινές συνθήκες.