Η πτώση του καθεστώτος Ασαντ στη Συρία προκαλεί ανάμεικτα συναισθήματα στους Σύρους σε όλη την Ευρώπη. Από τη μία είναι χαρούμενοι για τη φυγή του δικτάτορα, από την άλλη, όμως, ακούν με ανησυχία τις δηλώσεις ευρωπαίων πολιτικών ότι ήρθε η ώρα για μαζική επιστροφή τους στην πατρίδα.
Το Politico επεσήμανε προ ημερών ότι κάποιες πολιτικές δυνάμεις στη Γηραιά Ηπειρο θέλουν να δουν τους σύρους πρόσφυγες να φεύγουν όσο το δυνατόν γρηγορότερα. Με την άνοδο των ακροδεξιών ευρωπαϊκών κομμάτων και τις ομοσπονδιακές εκλογές στη Γερμανία να πλησιάζουν, οι αντιμεταναστευτικές δυνάμεις της Ευρώπης βλέπουν μια ευκαιρία να απαλλαγούν από τις προσφυγικές ορδές των Σύρων που πλημμύρισαν την ήπειρο, κυρίως τη διετία 2015-2016.
Στην Αυστρία ο υπουργός Εσωτερικών ανακοίνωσε προετοιμασίες για «ένα πρόγραμμα ομαλής επιστροφής και απελάσεων προς τη Συρία», ενώ στη Γερμανία, τη χώρα της ΕΕ που έχει δεχθεί τους περισσότερους σύρους πρόσφυγες, συντηρητικοί πολιτικοί ζητούν από την κεντροαριστερή κυβέρνηση να καταρτίσει ένα σχέδιο για επιστροφή στην πατρίδα τους.
Ο συντηρητικός γερμανός πολιτικός Γενς Σπαν είπε στην κρατική τηλεόραση ότι θα υποστήριζε ένα κυβερνητικό σχέδιο σύμφωνα με το οποίο σε κάθε σύρο πρόσφυγα θα μπορούσε να προσφερθεί ένα ποσό ύψους 1.000 ευρώ και ένα αεροπορικό εισιτήριο για την επιστροφή του. Παράλληλα, πρότεινε στις χώρες της ΕΕ με τους περισσότερους πρόσφυγες να συμμετάσχουν σε μια «διάσκεψη ανασυγκρότησης και επιστροφής» των μεταναστών την προσεχή άνοιξη.
«Εάν αυτή η κατάσταση αλλάξει τώρα και ο ντε φάκτο λόγος για παροχή ασύλου δεν ισχύει πια, δεν θα υπάρχει πλέον νομικοί λόγοι για να παραμείνουν στη χώρα» δήλωσε ο Μάρκους Σέντερ, εξέχων χριστιανοδημοκράτης ηγέτης και πρωθυπουργός του κρατιδίου της Βαυαρίας, σε ένα podcast αυτή την εβδομάδα.
Μόλις μία ημέρα αφότου οι δυνάμεις των ανταρτών ανέτρεψαν τον Ασαντ, ορισμένες χώρες της ΕΕ –το Βέλγιο, η Γερμανία, η Ιταλία και το Ηνωμένο Βασίλειο– ανακοίνωσαν πάγωμα των αιτήσεων χορήγησης ασύλου στους πρόσφυγες από τη Συρία. Η χώρα μας επίσης αποφάσισε να εφαρμόσει αυτό το μέτρο, μετά τη σύσκεψη του ΚΥΣΕΑ την Παρασκευή.
Κάποιοι από τους σύρους πρόσφυγες στη Γερμανία έχουν ένα επιπλέον πλεονέκτημα σε σχέση με τους περισσότερους από 500.000 συμπατριώτες τους που κατέφθασαν στη χώρα από το 2015: έχουν πάρει τη γερμανική υπηκοότητα, οπότε μπορούν να επιστρέψουν στη Γερμανία αν η κατάσταση στη Συρία αποδειχτεί λιγότερο σταθερή στο μέλλον.
Αλλοι σύροι πρόσφυγες δεν διαθέτουν τέτοιου είδους ασφάλεια, και οι σκέψεις και συζητήσεις που γίνονται σχετικά με πιθανή επιστροφή τους στα πάτρια εδάφη τούς προκαλεί αναστάτωση – ειδικά λαμβάνοντας υπόψη τη βαθιά αβεβαιότητα για το τι θα συμβεί στο ρευστό πολιτικοκοινωνικό μωσαϊκό της Συρίας.
Από την ημέρα της πτώσης του καθεστώτος Ασαντ, ο Τάρεκ Αλάοβς, πρόσφυγας και ακτιβιστής της γερμανικής οργάνωσης υπεράσπισης των προσφύγων Pro Asyl, λαμβάνει σειρά ανησυχητικών μηνυμάτων από Σύρους που διαμένουν στη Γερμανία, οι οποίοι φοβούνται ότι ο καγκελάριος Σολτς θα ανακαλέσει τις άδειες παραμονής τους. «Πολλοί φοβούνται την άμεση απέλαση», εξηγεί στο Politico, «και είναι βαθιά αναστατωμένοι και προβληματισμένοι».
Αρκετοί γερμανοί πολιτικοί υποστηρίζουν ότι είναι πολύ νωρίς ακόμα για συζητήσεις περί απελάσεων, ανάμεσά τους και ο Ολαφ Σολτς. Σε δηλώσεις του στη δημόσια τηλεόραση ανέφερε ότι ίσως πολλοί πρόσφυγες αποφασίσουν από μόνοι τους να συμμετάσχουν στην ανοικοδόμηση της χώρας τους. «Αλλά προς το παρόν η κατάσταση εκεί εξακολουθεί να είναι πολύ επικίνδυνη» διευκρίνισε.
Η υπουργός Εσωτερικών της Γερμανίας, Νάνσι Φάιζερ, μέλος του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος (SPD) του καγκελαρίου Σολτς, προειδοποιεί με τη σειρά της ότι μια μαζική έξοδος Σύρων θα είχε σημαντικές συνέπειες για τη γερμανική αγορά εργασίας, ιδιαίτερα για τον τομέα της Υγείας, ο οποίος βασίζεται σε σύρους νοσηλευτές και γιατρούς. Τονίζει ότι ολόκληροι τομείς της υγειονομικής περίθαλψης θα αφανιστούν αν φύγουν τώρα όλοι οι Σύροι από τη χώρα.
«Είναι σημαντικό να προσφέρουμε στους Σύρους που είναι εδώ, έχουν εργασία, έχουν ενσωματωθεί κοινωνικά, είναι απαλλαγμένοι από ποινικά αδικήματα και διαθέτουν παιδιά που πηγαίνουν στα σχολεία μας, την ευκαιρία να παραμείνουν στη χώρα και να βοηθήσουν την εθνική οικονομία» εξηγεί στο Politico.
Σε ανάρτησή του στο X/Twitter, ο υπουργός Υγείας της Γερμανίας, Καρλ Λάουτερμπαχ, έγραψε ότι περίπου 6.000 σύροι γιατροί εργάζονται αυτή τη στιγμή στη χώρα. Μια προεκλογική συζήτηση για το μέλλον τους στη Γερμανία «θα τους απογοήτευε βαθιά και θα τους αναστάτωνε» πρόσθεσε.
Σε όλη την Ευρώπη οι Σύροι εκφράζουν παρόμοια συναισθήματα – ένα μείγμα χαράς για την πτώση του Ασαντ, ανησυχίας για το μέλλον της χώρας τους και απογοήτευσης από μεγάλο μέρος της ευρωπαϊκής πολιτικής ρητορικής για τους πρόσφυγες. «Παρά τους εορτασμούς σε όλον τον κόσμο, η κατάσταση στη Συρία παραμένει βαθιά ασταθής, και η οριστική επιστροφή στα πάτρια εδάφη μοιάζει ανόητη» λέει ο σύρος σκηνοθέτης και πρόσφυγας στο Λονδίνο Αϊμάν Αλχουσέιν.
Τονίζει στο Politico ότι δεν δικαιολογείται η τόσο άμεση κίνηση της Βρετανίας και των χωρών της ΕΕ να αναστείλουν τις αποφάσεις για τις αιτήσεις ασύλου. «Θα έπρεπε πρώτα να στείλουν ανθρωπιστική βοήθεια για την ανοικοδόμηση της χώρας και να άρουν τις κυρώσεις εναντίον της, αντί να χρησιμοποιούν τους πρόσφυγες ως πολιτικά πιόνια» εξηγεί. «Αυτές οι πρωτοβουλίες δεν είναι μόνο ενδείξεις αναισθησίας, είναι και εντελώς περιττές».
Στις Βρυξέλλες και σε άλλες ευρωπαϊκές μεγαλουπόλεις όπου διαμένουν πολλοί πρόσφυγες από τη Συρία επικρατούν ανάλογες ανησυχίες. Μετά τον αρχικό ενθουσιασμό υπάρχει ένα μούδιασμα για τη συμπεριφορά της νέας ηγεσίας της χώρας, με πολλούς Σύρους να προγραμματίζουν δοκιμαστικές επισκέψεις στη χώρα τους πριν αποφασίσουν αν θα επιστρέψουν εκεί μόνιμα με τις οικογένειές τους.