Το πλαίσιο με τις παρεμβάσεις που στόχο έχουν να απορροφηθούν και μάλιστα αναδρομικά από τον Δεκέμβριο για τους περισσότερους από τους καταναλωτές οι επιβαρύνσεις στις τιμές του ρεύματος με παράλληλη αναστολή της πολυσυζητημένης ρήτρας αναπροσαρμογής ανακοίνωσε την Πέμπτη ο Κυριάκος Μητσοτάκης, αλλάζοντας την πολιτική ατζέντα —άραγε η αντιπολίτευση θα αρνηθεί να συναινέσει σε τόσο γενναίες επιδοτήσεις; Τις λεπτομέρειες επρόκειτο να περιγράψουν το πρωί της Παρασκευής οι συναρμόδιοι υπουργοί.
Κυβερνητικές πηγές έδιναν αναλυτικά την εικόνα των παρεμβάσεων σε τέσσερις ερωτήσεις και απαντήσεις.
1. Ο στόχος των παρεμβάσεων και τα κομβικά τους σημεία
Οπως επισήμαναν κυβερνητικές πηγές στόχος των παρεμβάσεων ήταν «πώς θα ανακουφίσουμε περαιτέρω και με αναδρομικότητα όλους τους πολίτες που είδαν υπέρογκες αυξήσεις στα τιμολόγια τους από τον Δεκέμβριο ως τον Μάιο και πώς διαμορφώνονται οι πρόσθετες ενισχύσεις για κύριες και δευτερεύουσες κατοικίες ως τον Ιούνιο». Η Πολιτεία επιστρέφει στον ατομικό τραπεζικό λογαριασμό κάθε ιδιοκτήτη ή ενοικιαστή πρώτης κατοικίας το 60% των πρόσθετων επιβαρύνσεων τις οποίες έχει υποστεί από τον Δεκέμβριο έως τον Μάιο. Το όριο της έκτακτης αυτής αποζημίωσης θα είναι τα 600 ευρώ και θα αφορά τους πολίτες με ετήσιο εισόδημα έως 45.000 ευρώ.
Παράλληλα για τον Μάιο και τον Ιούνιο θα καλύπτεται κατά 50% η όποια αύξηση στην κατανάλωση και πέραν των 300 kwh που επιδοτούνται έως σήμερα. Η νέα έκπτωση θα αφορά και τις μη κύριες κατοικίες και μάλιστα για το σύνολο της μηνιαίας κατανάλωσής τους. «Τα μέτρα πλέον με σταθερό προσανατολισμό τους πιο αδύναμους αυτή τη φορά, στοχεύουν και στη σημαντική ανακούφιση της μεσαίας τάξης», σημείωσαν χαρακτηριστικά κυβερνητικές πηγές αναγνωρίζοντας εμμέσως ότι στα πρώτα μέτρα η μεσαία τάξη είχε μείνει ως έναν βαθμό εκτός στόχευσης.
Παράλληλα, στους στόχους της κυβέρνησης είναι να παρέμβει στην αγορά ενέργειας, χονδρική και λιανική, με έναν μόνιμο και δίκαιο τρόπο που θα εξορθολογίσει την αγορά και θα σταθεροποιήσει τις τιμές σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα από τα σημερινά.
«Η ελληνική κυβέρνηση δρομολογεί από τον Ιούλιο με δική της πρωτοβουλία ένα σύστημα που κόβει τον γόρδιο δεσμό μεταξύ των αυξήσεων στις διεθνείς τιμές του φυσικού αερίου και τους λογαριασμούς της ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα. Με μια διπλή παρέμβαση τόσο στη χονδρική όσο και στη λιανική αγορά ενέργειας θέτουμε έμμεσο πλαφόν στην αγορά λιανικής και σταθεροποιούμε τις τιμές λιανικής για τους επόμενους 6-12 μήνες» σημείωναν οι ίδιες πηγές και πρόσθεταν ότι γι’ αυτό «αναστέλλουμε για όσο διαρκεί αυτό το σχήμα, τη Ρήτρα Αναπροσαρμογής και κόβουμε μαχαίρι τα συγκυριακά υπερέσοδα των εταιρειών ενέργειας».
Ζητούμενα των κυβερνητικών παρεμβάσεων είναι και το «πώς θα διαχειριστούμε τα λεγόμενα υπερέσοδα των εταιριών ενέργειας ώστε να υπάρξει μια δίκαιη συλλογική μοιρασιά του βάρους των ανατιμήσεων, αλλά και το πώς μπορεί το κράτος να βοηθήσει τους καταναλωτές να προσαρμοστούν καλύτερα στα νέα δεδομένα και να μειώσουν τα ενεργειακά τους έξοδα σε μόνιμη βάση μέσα από δράσεις ενεργειακής εξοικονόμησης».
2.Οι κυβερνητικές παρεμβάσεις έως σήμερα
Όπως υποστήριξαν πηγές του Μεγάρου Μαξίμου, από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, έχουν σημειωθεί διαδοχικά ρεκόρ υψηλών διεθνών τιμών στο φυσικό αέριο και την ηλεκτρική ενέργεια που έχουν οδηγήσει τουλάχιστον τρεις φορές πάνω τις τιμές τους σε σχέση με τα προ κρίσης επίπεδα. «Για αυτό τον λόγο η κυβέρνησή μας, από την πρώτη στιγμή και διαβλέποντας την ένταση και τις επιπτώσεις της διεθνούς ενεργειακής κρίσης σε λογαριασμούς ενέργειας, αγαθά πρώτης ανάγκης και πρώτες ύλες, έχει κινηθεί σε τρεις άξονες:
α) Με στοχευμένα μέτρα στήριξης νοικοκυριών και επιχειρήσεων συνολικού ύψους 4 δισ. ευρώ έως τώρα -από τα μεγαλύτερα πακέτα ενίσχυσης στην ΕΕ
β) Με δυναμικές προτάσεις και συμμαχίες στο ευρωπαϊκό επίπεδο για κοινή παρέμβαση στις διεθνείς αγορές φυσικού αερίου που θα αποσυνδέει προσωρινά την επίδραση της τιμής του στο ηλεκτρικό ρεύμα
γ) Με νομοθετικές πρωτοβουλίες, συνεχείς ελέγχους και αυστηρά πρόστιμα σε όσους επιτήδειους επιχειρούν να κερδοσκοπήσουν πάνω στην διεθνή κρίση
» Στο ερώτημα λοιπόν “τι έχετε κάνει έως σήμερα και γιατί δεν κινηθήκατε πιο γρήγορα” η απάντηση είναι πως έχουμε κάνει ήδη πολλά, σίγουρα περισσότερα και νωρίτερα από άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Γνωρίζοντας όμως ότι και αυτά δεν είναι αρκετά για να καλύψουν το σύνολο των αυξήσεων για ολους τους καταναλωτες και αναμένοντας ταυτόχρονα και τις ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες.
♦ Είμαστε η πρώτη χώρα στην Ευρώπη που δημιούργησε το Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης στο οποίο οδηγούνται τα υπερέσοδα του ειδικού λογαριασμού των ΑΠΕ, του ειδικού λογαριασμού των ΥΚΩ, καθώς και τα έσοδα από τις δημοπρασίες των ρύπων CO2 για να επιστρέψουν ως εκπτώσεις στους λογαριασμούς ρεύματος.
♦ Μέχρι σήμερα έχουν δοθεί από το Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης 2,2 δισ. για επιδοτήσεις και επιπλέον 1,1 δισ. από ΔΕΗ και ΔΕΠΑ εμπορίας σε εκπτώσεις σε ρεύμα και φυσικό αέριο, σε μια προσπάθεια να μετριαστούν οι εκρηκτικές αυξήσεις της ενέργειας.
♦Για ένα σημαντικό αριθμό νοικοκυριών που προσεγγίζει το 70%, 2,3 εκατ. νοικοκυριά για την ακρίβεια, που καταναλώνουν μέχρι 300 kwh το μήνα για την κύρια κατοικία του, το κράτος απορροφά έως και το 80% της αύξησης.
♦ Επιπλέον, περισσότερες από 1.250.000 πολύ μικρές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις που έβλεπαν τους λογαριασμούς ρεύματος να είναι δυσβάσταχτοι τους προηγούμενους μήνες, από τον Απρίλιο και μετά χάρη στην πολύ αυξημένη επιδότηση αλλά και τις αναδρομικές επιδοτήσεις για τις καταναλώσεις των μηνών Δεκεμβρίου 2021 έως και 30 Απριλίου, θα διαπιστώσουν στους λογαριασμούς που θα λάβουν το επόμενο διάστημα, την θετική επίπτωση των ενισχύσεων της κυβέρνησης στην ελάφρυνση του ενεργειακού τους κόστους.
Το πρόβλημα εντοπίζεται, κυρίως, στα περίπου 1 εκατ. νοικοκυριά που θερμαίνονται κατά τη διάρκεια του χειμώνα με ηλεκτρικό ρεύμα, με αποτέλεσμα να καταναλώνουν πολλή περισσότερη ενέργεια από αυτήν που επιδοτείται με ένα μεγάλο μέρος αυτής της κατανάλωσης να έχει μείνει εκτός επιδότησης.
3. Τι επιτυγχάνεται με τη διπλή μόνιμη παρέμβαση στην αγορά ενέργειας (χονδρική και λιανική) από τον Ιούλιο
♦ Επανέρχονται οι τιμές ηλεκτρικού ρεύματος σε σημαντικά χαμηλότερα επίπεδα από τα σημερινά
♦ Κόβεται η τη δημιουργία υπερεσόδων από τη χρηματιστηριακή αγορά
♦Αναστέλλεται ουσιαστικά η ρήτρα αναπροσαρμογής
♦ Ρυθμίζονται, στη βάση ενός αντικειμενικού και δίκαιου τρόπου υπολογισμού που έχει επεξεργαστεί η ΡΑΕ, τις εύλογες τελικές τιμές καταναλωτή στη βάση του μεταβλητού κόστους των παρόχων ενέργειας. Καλύπτουμε κατά 70% έως 80% τις αυξήσεις επί των τιμών ηλεκτρικού ρεύματος προ της κρίσης.
4. Τι θα γίνει με τα υπερέσοδα των παραγωγών ενέργειας
Η απόφαση της κυβέρνησης είναι ότι τα έσοδα αυτά – όταν πιστοποιηθούν από τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας- θα φορολογηθούν με 90%. Αναμένεται η απόφαση της ΡΑΕ επ’ αυτού. Ο υπουργός Επικρατείας Γιώργος Γεραπετρίτης είπε ότι η φορολόγηση θα γίνει μέσα στον Μάιο.
Οπως δε έχει δηλώσει ο Πρωθυπουργός, θα επιβληθεί το ποσόν που αναλογεί ως έκτακτο τέλος σε όλες τις επιχειρήσεις ενέργειας από τον Οκτώβριο του 2021 έως τον Ιούνιο του 2022. Το τέλος αυτό θα τροφοδοτήσει μέρος των πρόσθετων εκπτώσεων σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Με τον νέο μηχανισμό που τίθεται σε εφαρμογή από τον Ιούλιο σταματάει η παραγωγή υπερεσόδων.