Οι φάλαινες κάνουν μεγάλα ταξίδια. Κολυμπάνε προς τα κρύα νερά όταν θέλουν να βρουν τροφή (κριλ κατά κύριο λόγο) και προς τα πιο θερμά όταν είναι η ώρα να γεννήσουν. Ενστικτο; Σίγουρα. Αλλά έχουν αναπτύξει γνωστικές δεξιότητες. Αξιοποιούν την υποθαλάσσια γεωγραφία για να βρουν τον δρόμο τους. Κάθε υποθαλάσσιο όρος είναι ένα hot spot. Ανιχνεύουν τις ιδιομορφίες που προκαλούν τα όρη στα μαγνητικά πεδία της Γης και χαρτογραφούν αναλόγως την πορεία τους.
Αυτά είναι λίγο πολύ γνωστά. Αλλά γάλλοι ερευνητές που παρακολούθησαν κατά τη διάρκεια αρκετών μηνών, μέσω δορυφόρων, 34 μεγάπτερες φάλαινες στον νότιο Ειρηνικό, σε ένα ταξίδι με το οποίο κάλυψαν περισσότερα από 2.000 μίλια, συμπέραναν ότι αυτά τα υποθαλάσσια όρη λειτουργούν όχι μόνο ως ορόσημα αλλά και ως σημεία συνάντησης. Εκεί κάνουν στάση οι φάλαινες, κοινωνικοποιούνται και βρίσκουν ταίρι! Τα αποτελέσματα της μελέτης παρουσιάζονται στο βιβλίο «Where the Animals Go» και δείχνουν ότι «αυτά τα όρη παίζουν σημαντικό ρόλο στην οικολογία του είδους και ότι έχουν και έναν ρόλο στη συντήρηση των οικότοπων», όπως τονίζει ένας από τους συγγραφείς του βιβλίου, ο Τζέιμς Τσέσαϊρ, που εργάζεται στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας.
Είναι οικολογικά hot spot. Εκτρέπουν προς την επιφάνεια θαλάσσια ρεύματα γεμάτα θρεπτικές ουσίες που προέρχονται από τον σκοτεινό βυθό της θάλασσας, γονιμοποιώντας κατ’ αυτόν τον τρόπο τον ωκεανό με πλαγκτόν που θρέφει ψάρια και πουλιά.
Αντίστοιχα αποτελέσματα έχουν δημοσιεύσει μελέτες ερευνητών στον βόρειο Ατλαντικό όπου παρατήρησαν τη δραστηριότητα και συμπεριφορά άλλων ειδών του θηλαστικού. Οι γαλάζιες φάλαινες και οι πτεροφάλαινες, τα δύο μεγαλύτερα ζώα του πλανήτη, τρέφονται φιλτράροντας πλαγκτόν που βρίσκεται στο νερό της θάλασσας.
Επιστήμονες του Πανεπιστημίου των Αζορών παρατήρησαν ότι πολλές φάλαινες, κατά τη διάρκεια της αποδήμησής τους, κάνουν στάση στη μεγαλύτερα υποθαλάσσια «οροσειρά» του Ατλαντικού. Αυτή αρχίζει από τα έγκατα του Ατλαντικού και φτάνει στην επιφάνεια της θάλασσας, πολύ κοντά στις νήσους Αζόρες.
Φάλαινες του γένους Ευμπαλένα επιδεικνύουν ακριβώς την ίδια συμπεριφορά. Αλλη έρευνα επιστημόνων που δραστηριοποιούνται στη Νέα Αγγλία των ΗΠΑ, συμπέρανε ότι τα θηλαστικά αξιοποιούν τα όρη που βρίσκονται περίπου 150 μίλια έξω από το ακρωτήριο της Μασαχουσέτης, το Κέιπ Κοντ. Και οι λατρεμένοι φυσητήρες, που βουτούν βαθιά για να τραφούν, αγαπούν τα όρη της θάλασσας. Κολυμπούν κατά μήκος τους, προς τα βαθιά, για να πιάσουν γιγάντια καλαμάρια.
Με τις ίδιες μεθόδους, οι συγγραφείς του βιβλίου έχουν χαρτογραφήσει δεδομένα από τη δραστηριότητα θαλασσοπουλιών, όπως το αρκτικό γλαρόνι. Αυτά τα πτηνά εμφανίζουν τις μεγαλύτερες περιόδους μετανάστευσης, καλύπτοντας 56.000 μίλια από τον Αρκτικό στον Ανταρκτικό Κύκλο και αντίστροφα κάθε χρόνο. Δεν επιζούν όλα. Μόνο δέκα από τα 50 πτηνά που βρίσκονταν υπό παρακολούθηση επέζησαν.
Αντίστοιχες μελέτες μέσω δορυφόρων δείχνουν και τις αλλαγές στις μεταναστευτικές ροές των ζώων που προκαλεί η ανθρώπινη δραστηριότητα. Γλάροι του Βελγίου συνήθως ταξίδευαν από ακτές κοντά στο λιμάνι του Ζεμπρίζ προς τη θάλασσα. Τώρα πια ταξιδεύουν προς την ενδοχώρα. Εχουν βρει άλλη πηγή τροφής στα υπολείμματα ενός εργοστασίου τσιπς!