Ο Ταγίπ Ερντογάν είχε ήδη αποφασίσει να καθαρίσει με τους γκιουλενιστές προτού αυτοί, αντιδρώντας στις εκκαθαρίσεις στα σώματα ασφαλείας και στις ένοπλες δυνάμεις, προχωρήσουν στο αποτυχημένο πραξικόπημα. Και έπειτα εκμεταλλεύτηκε το φόβητρο του πραξικοπήματος για να επιβάλει ένα ακόμη πιο αυταρχικό καθεστώς. Αυτό είναι το βασικό συμπέρασμα εμπιστευτικής έκθεσης των ευρωπαϊκών υπηρεσιών, την οποία επικαλούνται οι λονδρέζικοι Times. Σύμφωνα με αυτήν ο πρόεδρος της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν προκάλεσε ουσιαστικά ο ίδιος το αποτυχημένο πραξικόπημα του περασμένου Ιουλίου προκειμένου να αποδυναμώσει την αντιπολίτευση και όσους αντιτίθενται στο κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (Adalet ve Kalkınma Partisi, AKP). Οι υπηρεσίες αμφισβητούν παράλληλα την άμεση ανάμειξη του αυτοεξόριστου ιεροκήρυκα Φετουλάχ Γκιουλέν, του οποίου την έκδοση εξακολουθεί να ζητεί από τις ΗΠΑ η Αγκυρα.
Η έκθεση του Intcen, κέντρου ανάλυσης πληροφοριών της Ευρωπαϊκής Eνωσης, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι το πραξικόπημα στήθηκε μεν από μια σειρά αντιπάλων του Ερντογάν και του AKP, «προέκυψε όμως υπό τον φόβο εκκαθαρίσεων. Είναι πιθανότερο μια ομάδα αξιωματικών, που περιλαμβάνει γκιουλενιστές, κεμαλιστές και εν γένει αντιπάλους του AKP να βρίσκεται πίσω από το πραξικόπημα και λιγότερο πιθανό ο ίδιος ο ιεροκήρυκας να έπαιξε βασικό ρόλο», αναφέρει η έκθεση που δημοσιεύτηκε στις 24 Αυγούστου του 2016.
«Το πραξικόπημα ήταν απλώς ο καταλύτης για μια καταστολή σχεδιασμένη εκ των προτέρων», αναφέρεται στο πόρισμα του Intcen.
Οι οπαδοί του Γκιουλέν τοποθετούν εδώ και δεκαετίες τους υποστηρικτές του σε υψηλές θέσεις στην Αστυνομία, το Δικαστικό Σώμα και άλλα θεσμικά όργανα δημιουργώντας ένα δίκτυο που, σύμφωνα με τις πληροφορίες των μυστικών υπηρεσιών, του επέτρεψε να επηρεάσει την κατάσταση στη χώρα και να ελέγχει τις δραστηριότητες του προέδρου Ερντογάν.
Η κατάσταση άρχισε να διαφοροποιείται όταν ξεκίνησαν οι εκκαθαρίσεις του Ερντογάν στην Αστυνομία και σε άλλες διοικητικές θέσεις αποδυναμώνοντας γκιουλενιστές, κεμαλιστές και άλλους αντιτιθέμενους στο καθεστώς στις αρχές του περασμένου καλοκαιριού.
Η έκθεση των υπηρεσιών εξηγεί ότι οι ισλαμιστές οπαδοί του Γκιουλέν στον τουρκικό στρατό, που ως τον περασμένο Ιούλιο ήταν προπύργιο του κοσμικού κράτους, ήταν αδύναμοι αριθμητικά. Είναι απίθανο, λοιπόν, ο ιεροκήρυκας να είχε τη δύναμη και την ικανότητα να προβεί σε τέτοια μέτρα. Παράλληλα δεν υπάρχει καμία απόδειξη ότι στρατός και γκιουλενιστές ήταν πρόθυμοι να συνεργαστούν για ανατρέψουν τον Ερντογάν. Οι δεύτεροι ήταν αποκομμένοι από την αντιπολίτευση και τον στρατό, όπως σημειώνει η ίδια έκθεση.
Οι μυστικές υπηρεσίες σχολιάζουν και τη χρονική συγκυρία του πραξικοπήματος, καθώς σημειώθηκε σε περίοδο έντονης συζήτησης για τις εκκαθαρίσεις που σχεδίαζε ο τούρκος πρόεδρος. Εν αναμονή της «κάθαρσης», όπως χαρακτήρισε της πρωτοβουλίες του, αρκετοί πολιτικοί του αντίπαλοι και τμήματα του στρατού εξέφρασαν την αντίθεσή τους σε ό,τι είχε να κάνει με τις επιχειρήσεις της Τουρκίας στη Συρία εναντίον των κούρδων ανταρτών τον περασμένο Αύγουστο.
Επίσης η έρευνα αποκαλύπτει ότι κατά τη διάρκεια της ειρηνευτικής διαδικασίας, από το 2013 έως το 2015, o τουρκικός στρατός είχε λάβει την οδηγία να παραβλέπει ότι το Κόμμα Εργαζομένων Κουρδιστάν (PKK) δημιουργούσε αποθέματα όπλων, τα οποία χρησιμοποίησε στη συνέχεια εναντίον του.
«Ο Ερντογάν εκμεταλλεύτηκε το πραξικόπημα και την κατάσταση έκτακτης ανάγκης της χώρας για να ξεκινήσει μια εξοντωτική εκστρατεία εναντίον των πολιτικών του εχθρών. Το τεράστιο κύμα συλλήψεων ήταν σχεδιασμένο από πριν», καταλήγει η έκθεση του Intcen.