Ενας μικρός αλλά καυτός διαστημικός πυρετός έχει πιάσει κάποιους Αμερικανούς (και όχι μόνο) που κοιτάνε μακριά, τουλάχιστον ως το πιο κοντινό άστρο, το Αλφα του Κενταύρου.
Για πρώτη φορά έχουν αρχίσει να υπάρχουν μαζί και οι ιδέες για ένα τόσο μεγάλο ταξίδι και οι άνθρωποι που έχουν τον τρόπο να τις υλοποιήσουν, είτε μιλάμε για χρήματα είτε για τον συντονισμό των επιστημόνων. Και πέρα από τις καλές προθέσεις μπορεί να υπάρχει πλέον και η νομοθετική κάλυψη ή έστω ένα σπρώξιμο από τους πολιτικούς, το απαραίτητο «καύσιμο» για να πάρουν μπρος οι μηχανές της ανακάλυψης.
Μαζί με το προϋπολογισμό της NASA για το 2017, ρεπουμπλικανός βουλευτής από το Τέξας και μάλλον από τους λίγους φίλος των διαστημικών ταξιδιών στο Κογκρέσο, κάλεσε την διαστημική υπηρεσία να αρχίσει να αναπτύσσει τα δικά της οχήματα για ένα διαστρικό ταξίδι. Ορίζοντας ολοκλήρωσης το 2069, δηλαδή 100 χρόνια από την κατάκτηση της Σελήνης!
Ο Τζον Κάλμπερσον, όπως γράφει το Science, είναι αυτός που ενθαρρύνει την διαστημική υπηρεσία να μελετήσει και να αναπτύξει ιδέες για την προώθηση ενός «διαστρικού επιστημονικού οχήματος» σε ταχύτητες ως το 10% της ταχύτητας του φωτός. Η ενθάρρυνση είναι τυπική, παρά μια πολιτική εντολή, αλλά δεν χάνει την αξία της.
Το κοντινό άστρο που είναι πολύ, πολύ μακριά
Ο στόχος του ταξιδιού είναι το πιο κοντινό άστρο, το μη ορατό από την Ελλάδα Αλφα Κενταύρου, το οποίο είναι γνωστό μάλιστα ότι έχει και πλανήτες κοντά σε μια ζώνη που υπό προϋποθέσεις θα μπορούσε να φιλοξενήσει ζωή.
Ωραία όλα αυτά, αλλά πώς διασχίζουμε τα 40 τρισεκατομμύρια χιλιόμετρα ως εκεί;
Οι φωτογραφίες που είδαμε πέρυσι από τον Πλούτωνα ήταν πάνω-κάτω 5 δισεκατομμύρια χιλιόμετρα από την Γη, δηλαδή περίπου 8.000 φορές μικρότερη απόσταση. Ή για να δώσουμε ένα άλλο μέτρο της απόστασης, αν ο Ηλιος ήταν ένα μέτρο από τη Γη και ήταν στο κέντρο της Αθήνας, το Αλφα του Κενταύρου θα ήταν περίπου στη Θεσσαλονίκη (ταξιδεύοντας σε ευθεία γραμμή). Ανάμεσα στα άστρα υπάρχει μόνο κενό.
Οι λύσεις που έχουμε ως τώρα αποδεικνύονται εντελώς ανεπαρκείς για τόσο μεγάλο ταξίδι.
Η ποσότητα των συμβατικών καυσίμων πυραύλων είναι απλώς απαγορευτική, ακόμα και αν τα κατασκευάζαμε στο διάστημα (κοστίζει πολύ να τα μεταφέρουμε από τη Γη σε τροχιά). Το ίδιο και η αξιοποίηση της ηλιακής ενέργειας με κάποιο τρόπο. Λίγο πιο υποσχόμενη είναι η πυρηνική ενέργεια που έχει τα δικά της προβλήματα και είναι ακριβότερη. Η κεντρική ιδέα είναι μία: πολύ υψηλό κόστος και… πολλές χιλιάδες χρόνια ταξιδιού ως το αστέρι.
Οι ιδέες για την κίνηση με υπερυψηλές ταχύτητες υπάρχουν, αλλά από το σχεδιαστήριο στην πράξη η απόσταση είναι… πολλά έτη φωτός
Ευτυχώς, οι λύσεις που θα μας έστελναν εκεί πιο γρήγορα δεν υπάρχουν μόνο στα βιβλία επιστημονικής (και αχαλίνωτης) φαντασίας.
Καταρχάς το πιο γρήγορα σημαίνει μέσα σε δεκαετίες. Ενα διαστημόπλοιο που θα καταφέρει να κινηθεί με το 10% της ταχύτητας του φωτός θα φτάσει σε 40-50 χρόνια και δεν είναι απαραίτητο να είναι επανδρωμένο.
Μια πειραματική σήμερα αλλά και αυτή πολλά υποσχόμενη τεχνολογία είναι τα ηλιακά ιστία, τα οποία με τις κατάλληλες συνθήκες μπορούν να δώσουν γρήγορα τεράστιες ταχύτητες. Όπως τα πανιά του σκάφους εκμεταλλεύονται τον άνεμο, τα ηλιακά ιστία είναι κατασκευασμένα από εξαιρετικά ελαφρύ και λεπτό υλικό ώστε να εκμεταλλεύονται τον ηλιακό άνεμο, μια συνεχής ροή από σωματίδια από τον Ηλιο. Για την περίπτωση του ταξιδιού στο Αλφα Κενταύρου, μπορούμε να αξιοποιήσουμε ισχυρά λέιζερ.
Σχετικά «καθαρή», αλλά εντελώς πειραματική για συμβατική ηλεκτροδότηση, πόσο μάλλον για διαστημόπλοια, είναι η ιδέα της πυρηνικής σύντηξης, που υπόσχεται άφθονη ενέργεια. Μια πιο προχωρημένη ιδέα είναι ένα είδος σύντηξης με τη χρήση αντιύλης: θεωρητικά εφικτό, αλλά στην πράξη μόνο στον κόσμο του Σταρ Τρεκ θα μπορούσαν να το πραγματοποιήσουν. Μια τελευταία ελάχιστα πιο εφικτή με τη σημερινή τεχνολογία λύση είναι μιας μηχανής Bussard (Bussard ramjet) που «ρουφά» το υδρογόνο που χρειάζεται από το διαστρικό διάστημα – θεωρητικά και αυτή είναι βάσιμη.
Με λεφτά (και ιδέες) από τη Ρωσία
Σε αυτά τα προβλήματα προσπαθεί να απαντήσει το σχέδιο Starshot που χρηματοδοτεί ο ρώσος μεγιστάνας Γιούρι Μίλνερ και έχει την ένθερμη υποστήριξη του Στίβεν Χόκινγκ, ο οποίος έχει κατά καιρούς προειδοποιήσει για την ανάγκη να ανοιχτεί το ανθρώπινο είδος σε άλλους πλανήτες για να αποφύγουμε την καταστροφή του πλανήτη μας.
Η NASA σε ομάδα της για προχωρημένες ιδέες ήδη μελετά τρόπους για την επιτάχυνση μιας μικρής συσκευής, της τάξης των λίγων γραμμαρίων, σε ταχύτητες που θα ξεπερνούν το 10% της ταχύτητας του φωτός. Αυτό θα γίνεται με την χρήση «κατευθυνόμενης ενέργειας», κάτι που στην πράξη σημαίνει χρήση λέιζερ. Είναι ουσιαστικά η ίδια πρόταση που κάνει το σχέδιο του Μίλνερ.
Συγκεντρώνοντας τους κατάλληλους ανθρώπους το τελευταίο διάστημα, ο Μίλνερ άρχισε να εξετάζει ιδέες και προτάσεις, για απορρίψει με τους συνεργάτες του πολλές σαν ανέφικτες. Η μόνη που συγκέντρωσε το ενδιαφέρον τους ήταν η προώθηση με λέιζερ από τη Γη, παρά το διάστημα, γιατί είναι και πιο εύκολο και σχετικά πιο εύκολο στην υλοποίηση (και προφανώς πιο φτηνό).
Ετσι έφτασε στις 12 Απριλίου στις ανακοινώσεις, παρουσία και του Χόκινγκ.
Την ίδια ώρα η NASA δεν έχει εγκαταλείψει τις δικές της έρευνες παράλληλα με τις ιδιωτικές. Το Κογκρέσο που παραδοσιακά είναι πολύ φειδωλό στο να χρηματοδοτεί ιδέες που δεν είναι άμεσα υλοποιήσιμες δείχνει ενδιαφέρον (είναι πάντως και πρόγραμμα μελέτης οπότε δεν κοστίζει και πολλά). Οι υπεύθυνοι του Starshot και της NASA μάλλον το βλέπουν θετικά: «Ας έχουμε το βλέμμα μας στη μπάλα όχι στο ποιος τη κρατά».