Σύμφωνα με τα πολύ ανησυχητικά αποτελέσματα μιας νέας έκθεσης, οι υψηλές θερμοκρασίες σε όλη την Ευρώπη σπάνε κάθε προηγούμενο ρεκόρ και οι Ευρωπαίοι πεθαίνουν από τη ζέστη κατά 30% περισσότερο από ό,τι πριν από δύο δεκαετίες.
Ο υπερβολικά θερμός καιρός έπληξε την Ευρώπη τον περασμένο χρόνο σε περισσότερες ημέρες «ακραίου θερμικού στρες» από όσες έχουν δει ποτέ οι επιστήμονες, σύμφωνα με τα συμπεράσματα της έκθεσης που δημοσιεύει ο Guardian. Οι ρύποι που παγιδεύουν τη θερμότητα στην ατμόσφαιρα βοήθησαν να ανεβούν οι θερμοκρασίες στην Ευρώπη πέρυσι στα υψηλότερα ή τα δεύτερα υψηλότερα επίπεδα που έχουν καταγραφεί ποτέ, σύμφωνα με την υπηρεσία παρακολούθησης της Γης της ΕΕ, Copernicus, και τον Παγκόσμιο Μετεωρολογικό Οργανισμό (WMO).
Οι Ευρωπαίοι υποφέρουν από υψηλές θερμοκρασίες κατά τη διάρκεια της ημέρας και ταλαιπωρούνται από τη βασανιστική ζέστη τη νύχτα. Το ποσοστό θνησιμότητας εξαιτίας της ζέστης έχει αυξηθεί κατά 30% στην Ευρώπη μέσα σε δύο δεκαετίες, σύμφωνα με την κοινή έκθεση των δύο οργανισμών για την κατάσταση του κλίματος.
«Το κόστος της δράσης για το κλίμα μπορεί να φαίνεται υψηλό», δήλωσε η γενική γραμματέας του WMO, Σελέστ Σαούλιο, «αλλά το κόστος της αδράνειας είναι πολύ υψηλότερο».
Η έκθεση διαπίστωσε ότι οι θερμοκρασίες σε όλη την Ευρώπη ήταν πάνω από τον μέσο όρο επί 11 μήνες το 2023, συμπεριλαμβανομένου του θερμότερου Σεπτεμβρίου από την έναρξη των καταγραφών.
Ο ζεστός και ξηρός καιρός πυροδότησε μεγάλες πυρκαγιές που κατέστρεψαν χωριά και προκάλεσαν καπνούς που έπνιξαν μακρινές πόλεις. Οι φλόγες με τις οποίες έδιναν μάχη οι πυροσβέστες ήταν ιδιαίτερα έντονες σε χώρες του Νότου που πλήττονται από την ξηρασία, όπως η Πορτογαλία, η Ισπανία και η Ιταλία.
Στις 23 Ιουλίου 2023, το 41% της Νότιας Ευρώπης αντιμετώπισε «ισχυρό», «πολύ δυνατό» ή «ακραίο» θερμικό στρες. Η Ελλάδα επλήγη από τη μεγαλύτερη πυρκαγιά που έχει καταγραφεί στην ΕΕ, η οποία έκαψε 96.000 εκτάρια γης, σύμφωνα με την έκθεση.
Επίσης, οι ισχυρές βροχοπτώσεις οδήγησαν και σε φονικές πλημμύρες. Η Ευρώπη είδε περίπου 7% πιο μεγάλη υγρασία το 2023 από τον μέσο όρο των τελευταίων τριών δεκαετιών, σύμφωνα με την έκθεση, και το ένα τρίτο του δικτύου των ποταμών της ξεπέρασε το «υψηλό» όριο πλημμύρας. Το ένα έκτο έφτασε σε «σοβαρά» επίπεδα ανόδου των υδάτων.
«Το 2023 η Ευρώπη γνώρισε τις μεγαλύτερες πυρκαγιές που έχουν καταγραφεί ποτέ, ήταν παράλληλα μια από τις πιο υγρές χρονιές, με σοβαρούς θαλάσσιους καύσωνες και εκτεταμένες καταστροφικές πλημμύρες», είπε ο Κάρλο Μπουοντέμπο, διευθυντής της υπηρεσίας κλιματικής αλλαγής του Copernicus.
«Οι θερμοκρασίες συνεχίζουν να αυξάνονται, καθιστώντας τα δεδομένα μας ακόμα πιο ζωτικής σημασίας για την προετοιμασία έναντι των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής», συμπλήρωσε.
Ο ρόλος της παγκόσμιας θέρμανσης στις ολοένα και πιο έντονες βροχοπτώσεις δεν είναι πάντα σαφής. Ο θερμότερος αέρας μπορεί να συγκρατήσει περισσότερη υγρασία, επιτρέποντας πιο ακραίες καταιγίδες, αλλά οι πολύπλοκες κλιματικές αλλαγές σημαίνουν ότι το νερό δεν είναι πάντα διαθέσιμο για πτώση.
Η έκθεση δεν έδωσε στοιχεία για τον αριθμό των θανάτων από τη ζέστη το 2023, αλλά οι επιστήμονες έχουν καθορίσει τον αριθμό των για το 2022 σε 70.000 επιπλέον θανάτους.
Η Ευρώπη είναι η ήπειρος που θερμαίνεται ταχύτερα, με ρυθμό θέρμανσης πολύ μεγαλύτερο από τον παγκόσμιο μέσο όρο.
Ο αριθμός των θανάτων που σχετίζονται με τη ζέστη το 2023 είναι πιθανό να ήταν υψηλότερος, είπε στον Guardian η Φριντερίκε Οτο, κλιματολόγος στο Imperial College του Λονδίνου. «Για πολλούς από αυτούς τους ανθρώπους, η πρόσθετη θερμότητα που προκαλείται από τις εκπομπές ορυκτών καυσίμων θα ήταν κυριολεκτικά η διαφορά μεταξύ ζωής και θανάτου».
Η έκθεση έρχεται δύο εβδομάδες αφότου το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων έκρινε ότι η αδύναμη πολιτική της Ελβετίας για το κλίμα παραβίαζε τα ανθρώπινα δικαιώματα μιας ομάδας ηλικιωμένων γυναικών, οι οποίες είναι πιο πιθανό να πεθάνουν από τον καύσωνα.
Η απόφαση αφήνει όλες τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις ευάλωτες σε δικαστικές υποθέσεις που τις ωθούν να θεσπίσουν πολιτικές που εμποδίζουν τη θέρμανση του πλανήτη κατά 1,5°C πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα μέχρι το τέλος του αιώνα.
Η Ανα Ρακέλ Νούνιες, επίκουρη καθηγήτρια Υγείας και Περιβάλλοντος στο Πανεπιστήμιο του Γουόργουικ, είπε στον Guardian ότι η επείγουσα δράση για την προστασία της υγείας και τη συμπερίληψή της στην κλιματική πολιτική είναι «επιτακτική». «Οτιδήποτε λιγότερο θα αρνηθεί στις μελλοντικές γενιές την προστασία και την προνοητικότητα που τους αξίζει», σημείωσε.
Εκτός από τις ακραίες κλιματικές συνθήκες, οι επιστήμονες εστίασαν επίσης στην ποσότητα-ρεκόρ ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται από ανανεώσιμες πηγές. Το 2023, το 43% της ηλεκτρικής ενέργειας προερχόταν από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, από 36% το προηγούμενο έτος.
Ο Οτο κατέληξε: «Εάν οι άνθρωποι συνεχίσουν να καίνε πετρέλαιο, φυσικό αέριο και άνθρακα, οι καύσωνες θα συνεχίσουν να γίνονται όλο και πιο έντονοι και οι ευάλωτοι άνθρωποι θα συνεχίσουν να πεθαίνουν».