Ο ανταποκριτής του ΒΒC στις ΗΠΑ, Αντονι Ζούρκερ, παράλληλα με την κάλυψη της σημαντικής επίσκεψης του ουκρανού προέδρου, διερεύνησε σε ανάλυσή του μια φράση του Τζο Μπάιντεν. Ο αμερικανός πρόεδρος, που υπήρξε άψογος οικοδεσπότης για τον ουκρανό ομόλογό του Βολοντίμιρ Ζελέσκι, και έχει στηρίξει στην πράξη με τις αποφάσεις του τον ουκρανικό λαό και τις ένοπλες δυνάμεις της χώρας, ξεκαθάρισε: «Θέλω να γνωρίζετε, πρόεδρε Ζελένσκι, ο αμερικανικός λαός είναι μαζί σας σε κάθε σας βήμα. Και θα μείνουμε μαζί σας». Συμφωνούν, άραγε, όλοι εντός των ΗΠΑ και του Κογκρέσου; Ας τα πάρουμε με τη σειρά.
Η επίσκεψη του Ζελένσκι στις ΗΠΑ είχε ως πρώτη στάση τη συνάντηση με τον Μπάιντεν στον Λευκό Οίκο, όπου οι δύο άνδρες είχαν κατ’ ιδίαν συνομιλίες και προχώρησαν σε κοινές δηλώσεις, ενώ η δεύτερη πράξη σφραγίστηκε από την ιστορική ομιλία του ουκρανού προέδρου στο αμερικανικό Κογκρέσο.
Ο Ζελένσκι, σημειώνει το BBC, παρέμενε σε ουκρανικό έδαφος από τότε που η Ρωσία εισέβαλε στη χώρα του, πριν από σχεδόν 10 μήνες. Παρότι έχει πραγματοποιήσει πολλές ομιλίες σε ξένα κοινοβούλια και έχει συνομιλήσει με πάρα πολλούς ξένους ηγέτες, όλα έγιναν μέσω βιντεοδιάσκεψης, με τον ουκρανό ηγέτη να κάθεται σε ένα δωμάτιο χωρίς παράθυρα, ντυμένος με το –σήμα κατατεθέν– χακί στρατιωτικό του ένδυμα.
Πριν από τον πόλεμο, η Ρωσία προσπάθησε να πείσει τους Ουκρανούς ότι οι ΗΠΑ χρησιμοποιούν τη χώρα τους ως γεωπολιτικό πιόνι και ότι τελικά θα τους εγκατέλειπαν, όπως έκαναν με τους αφγανούς συμμάχους τους. Δέκα μήνες αργότερα, οι ΗΠΑ έχουν στηρίξει την Ουκρανία με 65 δισ. δολάρια, ενώ η εικόνα του Μπάιντεν με τον Ζελένσκι στο Οβάλ Γραφείο ήταν μια ακόμη απάντηση στους ρωσικούς ισχυρισμούς.
Οι σύμμαχοι και η κοινή γνώμη
Τα θερμά λόγια και οι ισχυροί συμβολισμοί της σημαντικής επίσκεψης απηχούν, άραγε, όλη την αλήθεια για το πώς βλέπουν πλέον τον πόλεμο στην Ουκρανία δυνάμεις που εκφράζουν προβληματισμό σε ΗΠΑ και Ευρώπη;
Οι σύμμαχοι των ΗΠΑ, κυρίως στην Ευρώπη, αντιμετωπίζουν έναν σκληρό χειμώνα, με υψηλές τιμές ενέργειας και σημαντικά οικονομικά προβλήματα. Η υποστήριξη της κοινής γνώμης, γράφει ο Ζούρκερ, για τη βοήθεια των ΗΠΑ προς την Ουκρανία, αν και εξακολουθεί να παραμένει υψηλή, έχει μειωθεί σε σύγκριση με τις πρώτες ημέρες του πολέμου. Το ένα τρίτο των Αμερικανών δήλωσε σε πρόσφατη δημοσκόπηση ότι δεν υποστηρίζει τη συνεχιζόμενη βοήθεια των ΗΠΑ στην Ουκρανία. Και οι μισοί ανέφεραν ότι ήθελαν η Ουκρανία να συμβιβαστεί, ώστε να επιτευχθεί ειρήνη «το συντομότερο δυνατό».
Επομένως, Ζελένσκι και Μπάιντεν θέλησαν να δείξουν από την Ουάσιγκτον στον ουκρανικό και στον αμερικανικό λαό, στους Δυτικούς συμμάχους, στον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν και σε ολόκληρο τον κόσμο ότι η υποστήριξη των ΗΠΑ στην Ουκρανία παραμένει ισχυρή.
Η βοήθεια ως «επένδυση»
Στην κοινή συνέντευξη Τύπου με τον Μπάιντεν, ο Ζελένσκι θέλησε να δείξει ότι η αμερικανική βοήθεια προς τη χώρα του εξυπηρετεί έναν ευρύτερο σκοπό. Μιλώντας σε ορισμένα σημεία στα αγγλικά, ο ουκρανός πρόεδρος είπε ότι η αμερικανική βοήθεια στην Ουκρανία ήταν μια επένδυση (investment) που θα ενισχύσει τη διεθνή ασφάλεια.
«Ηταν μια ενδιαφέρουσα επιλογή λέξεων, τις οποίες επανέλαβε και στην ομιλία του στο Κογκρέσο. Η αμερικανική βοήθεια δεν ήταν “φιλανθρωπία”, αλλά χρήματα που δαπανήθηκαν για έναν σκοπό που θα αποφέρει οφέλη», σχολίασε το BBC για όσα είπε ο Ζελένσκι.
Από την πλευρά του, ο αμερικανός πρόεδρος περιέγραψε την επίθεση της Ρωσίας στην Ουκρανία ως επίθεση «στην ελευθερία και τη δημοκρατία και στις βασικές αρχές της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας», ως μια επίθεση, επομένως, που απαιτούσε τη σθεναρή αμερικανική απάντηση.
Οι σκεπτικιστές και οι… κάφροι
Το μέλλον της αμερικανικής «επένδυσης» στην Ουκρανία, με βάση τον όρο του Ζελένσκι, δεν βρίσκεται όμως μόνο στα χέρια του Μπάιντεν. Υπό αυτή την έννοια, η ομιλία του ουκρανού προέδρου στο Κογκρέσο, σε όσους κρατούν με την ψήφο τους το πορτοφόλι της αμερικανικής στρατιωτικής και οικονομικής βοήθειας, είχε ξεχωριστή σημασία.
Στη διάρκεια του 2022, το Κογκρέσο ενέκρινε οικονομική και στρατιωτική βοήθεια ύψους 67 δισ. δολαρίων προς την Ουκρανία. Ενα ακόμη πακέτο 45 δισ. δολαρίων για το 2023 αναμένεται να εγκριθεί αυτή την εβδομάδα. Ωστόσο, η εξασφάλιση περαιτέρω βοήθειας το 2023 θα μπορούσε να αποδειχθεί μια δύσκολη υπόθεση.
Τον περασμένο Μάιο, 57 Ρεπουμπλικανοί βουλευτές στη Βουλή των Αντιπροσώπων (των 435 εδρών), καθώς και 11 γερουσιαστές στη Γερουσία (των 100 εδρών), καταψήφισαν ένα αυτόνομο πακέτο βοήθειας προς την Ουκρανία. Από τότε, η υποστήριξη των Ρεπουμπλικάνων για τη συνέχιση της βοήθειας έχει μειωθεί κι άλλο.
Σε έρευνα που διεξήχθη τον Νοέμβριο, λίγο μόλις περισσότεροι από τους μισούς Ρεπουμπλικανούς ψηφοφόρους υποστήριζαν πλέον τη βοήθεια προς την Ουκρανία, ποσοστό πολύ χαμηλότερο από το 80% που είχε καταγραφεί τον Μάρτιο. Ορισμένοι Ρεπουμπλικανοί υποψήφιοι για τις ενδιάμεσες εκλογές του Νοεμβρίου αναρωτήθηκαν δημόσια γιατί οι ΗΠΑ ξοδεύουν τόσα χρήματα σε μια μακρινή χώρα, αντί να χρηματοδοτούν την ασφάλεια των συνόρων τους και την καταπολέμηση του εγκλήματος στο εσωτερικό τους.
Οι ενδιάμεσες εκλογές έφεραν 86 νέα μέλη στη Βουλή των Αντιπροσώπων, καθώς και επτά νέους γερουσιαστές στο σώμα της Γερουσίας. «Επομένως, η ομιλία του Ζελένσκι μπορεί επίσης να θεωρηθεί μια εισαγωγή στα νέα μέλη, αλλά και μια προσπάθεια να εξασφαλίσει την υποστήριξή τους. Γιατί, πολύ απλά, γνωρίζει ότι η έγκριση μεγαλύτερης βοήθειας από το Κογκρέσο προς τη χώρα του μπορεί να αποδειχθεί η μεγαλύτερη πρόκληση», σχολίασε το BBC.
Στην ομιλία του ενώπιον του Κογκρέσου, ο Ζελένσκι έδειξε έτοιμος να προσπαθήσει. «Εχουμε πυροβολικό. Είναι αρκετό; Οχι ακριβώς», είπε απευθυνόμενος στο σώμα, και κυρίως στους σκεπτικιστές. «Για να αποσυρθεί πλήρως ο ρωσικός στρατός χρειάζονται περισσότερα όπλα και οβίδες», προσέθεσε. Πόσους έπεισε, άραγε;
Ο Κέβιν Μακάρθι, ο Ρεπουμπλικανός πολιτικός που είναι υποψήφιος για να αντικαταστήσει τη Νάνσι Πελόζι ως πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων, έχει δηλώσει ότι τάσσεται κατά τού «να δοθούν και άλλες λευκές επιταγές στην Ουκρανία».
Επομένως, ο κίνδυνος να κλείσει σύντομα η στρόφιγγα της υποστήριξης είναι ορατός. Παράλληλα, είναι ενδεικτικό ότι εκφράστηκαν δημόσιες διαφωνίες από Ρεπουμπλικανούς μέσα στο Κογκρέσο, όταν ο επικεφαλής των Ρεπουμπλικάνων στη Γερουσία, Μιτς Μακόνελ, δήλωσε την Τρίτη ότι η βοήθεια προς την Ουκρανία ήταν η «νούμερο ένα προτεραιότητα» για το κόμμα του.
Ενδεικτικό, δε, του κλίματος των τραμπικών διαφωνούντων στο ρεπουμπλικανικό στρατόπεδο είναι το χαμηλού επιπέδου Tweet (παρατίθεται πιο πάνω) του Ντόναλντ Τραμπ Τζούνιορ, πρωτότοκου γιού του πρώην προέδρου των ΗΠΑ, ο οποίος ανέφερε ότι «ο Ζελένσκι είναι βασικά μια αχάριστη βασίλισσα των επιδομάτων (welfare queen)».
Ο υποτιμητικός όρος «welfare queen» χρησιμοποιείται στις ΗΠΑ κυρίως για γυναίκες που στηρίζονται σε επιδόματα κοινωνικής πρόνοιας. Η ανεπίτρεπτη αναφορά του Τραμπ Τζούνιορ είναι απολύτως ενδεικτική του κλίματος που επικρατεί για τον Ζελένκσι και την Ουκρανία στο ρατσιστικό –και εν πολλοίς φιλοπουτινικό– στρατόπεδο των σκληροπυρηνικών του τραμπισμού, τους οποίους άλλωστε δονεί το σύνθημα «Πρώτα η Αμερική».
Το διακύβευμα, επομένως, για τον Ζελένσκι σε αυτό το ταξίδι ήταν, μεταξύ άλλων, να κάνει ό,τι μπορεί για να παραμένουν μειοψηφία, πείθοντας όσο το δυνατόν περισσότερους από τους μετριοπαθείς σκεπτικιστές.