Είναι άνοιξη του 1963, δύο χρόνια μετά την κατασκευή του Τείχους του Βερολίνου. Στο μεταξύ, ο Τζορτζ Σμάιλι, ο πιο γνωστός χαρακτήρας του Τζον Λε Καρέ έχει φύγει από το Τσίρκο, όπως αποκαλεί την ΜΙ6 ο διάσημος συγγραφέας. Με τα συντρίμμια του κατασκοπευτικού πολέμου της Δύσης εναντίον των Σοβιετικών διασκορπισμένα σε όλη την Ευρώπη, ο Σμάιλι έχει μάτια μόνο για μια πιο ειρηνική ζωή. Και με τον γάμο του πιο ασφαλή από ποτέ, μπορεί να είναι σχεδόν ευτυχισμένος. Ωστόσο η υπηρεσία έχει άλλα σχέδια.
Ο κ. Μπανάτι, ούγγρος εμιγκρέ και μυστηριώδης λογοτεχνικός ατζέντης, είναι στην πραγματικότητα ο σοβιετικός πράκτορας Φέρεντς Ρόκα, που αυτομόλησε κάτω από τις πιο ασυνήθιστες συνθήκες και έχει εξαφανιστεί. Και η 23χρονη Σουσάνα, επίσης μετανάστρια από την Ουγγαρία και υπάλληλος του αγνοούμενου Μπανάτι, ανακαλύπτει ότι ένας σοβιετικός δολοφόνος, ονόματι Μίκι έχει σταλεί στο Λονδίνο για να εκτελέσει το αφεντικό της.
Ο Σμάιλι, που θέλει να σκέφτεται «σαν σύμβουλος πρώην κατάσκοπος και όχι σαν μέλος πλήρους απασχόλησης», συμφωνεί απρόθυμα να επιστρέψει για μια τελευταία, φαινομενικά απλή αποστολή: να μιλήσει με τη Σουσάνα και να εντοπίσει τον αγνοούμενο, να τον σώσει ενδεχομένως, και κυρίως να τον κάνει πράκτορα των Βρετανών. Ο Σμάιλι πηγαίνει με τη Σουσάνα και άλλους πράκτορες στο Βερολίνο, σύντομα όμως θα βρεθεί μπλεγμένος σε ένα επικίνδυνο μυστήριο, που θα καθορίσει όλα όσα θα ακολουθήσουν και θα τον βάλει σε μια πορεία σύγκρουσης με τον μεγαλύτερο εχθρό που έχει κάνει ποτέ.
Αυτό είναι συνοπτικά το περιεχόμενο του «Karla’s Choice: A John le Carré Novel», του νέου μυθιστορήματος που υπογράφει ο Νικ Χάρκαγουεϊ. Πρόκειται για το ψευδώνυμο του Νίκολας Κόρνγουελ, γιου του Τζον Λε Καρέ, το οποίο –όπως γράφει στο New Statesman ο Ντέιβιν Σέξτον– διάλεξε για να μην ταυτιστεί με τον πατέρα του, αλλά και για να τον μιμηθεί, αφού το Τζον Λε Καρέ ήταν στην πραγματικότητα το ψευδώνυμο του Ντέιβιντ Τζον Μουρ Κόρνγουελ.
Το «Karla’s Choice» είναι ίσως η πιο ενδιαφέρουσα κυκλοφορία μετά τον θάνατο του συγγραφέα το 2020, σημειώνει στον Guardian ο Αντονι Κάμινς, υπενθυμίζοντας τα βιβλία που έχουν προηγηθεί τα τελευταία τέσσερα χρόνια. Αρχικά κυκλοφόρησε το «Silverview», το 26ο και τελευταίο ολοκληρωμένο μυθιστόρημα του Λε Καρέ, που εκδόθηκε μετά τον θάνατό του, και στη συνέχεια το «A Private Spy», μια ογκώδης συλλογή 750 σελίδων με τις επιστολές του συγγραφέα, που βρήκε και επιμελήθηκε ο γιος του, Τιμ Κόρνγουελ.
Ακολούθησαν τα απομνημονεύματα της ερωμένης του, Σου «Σουλέικα» Ντόουσον, «The Secret Heart», και πέρυσι το «The Secret Life of John le Carré», follow-up της βιογραφίας του Λε Καρέ, από τον επίσημο βιογράφο του Ανταμ Σίσμαν, που τεκμηριώνει άλλες ερωμένες του στις οποίες ο διάσημος συγγραφέας δεν ήθελε να αναφέρεται όσο ζούσε.
Χρονικά η υπόθεση του «Karla’s Choice» τοποθετείται μετά τον «Κατάσκοπο που Γύρισε από το Κρύο» (1963) και πριν από το «Και ο Κλήρος Επεσε στον Σμάιλι» («Tinker Tailor Soldier Spy», 1974). Οπως ξεκαθαρίζει ο Χάρκαγουεϊ, μπορεί να ήταν το βιβλίο που ο ίδιος γεννήθηκε για να γράψει, ωστόσο δεν του ήταν καθόλου εύκολο.
Ο γιος του Λε Καρέ περιγράφει ότι έστειλε το χειρόγραφο στον συγγραφέα Τζο Χιλ, γιο του Στίβεν Κινγκ, «έναν από τους λίγους ανθρώπους στη Γη που μπορούν να ισχυριστούν ότι καταλαβαίνουν το μέγεθος του φόβου μου γύρω από αυτό το βιβλίο», και ο βαθμός στον οποίο είναι οικογενειακή υπόθεση προκαλεί μια ανατριχίλα, κάτι που δεν αποφεύγει να αναφέρει στον πρόλογό του, σημειώνει ο Κάμινς στον Guardian.
Οπως επισημαίνει ακόμη ο Μάικλ Γουντ, ομότιμος καθηγητής στο Πρίνστον, παρουσιάζοντας το βιβλίο στους New York Times, ο Χάρκαγουεϊ είχε υποσχεθεί να τελειώσει κάθε μυθιστόρημα που είχε αφήσει ο πατέρας του ημιτελές. Ηλπιζε, δε, «να χωρέσει κάποιο είδος ιστορίας σε αυτό το κενό των δέκα ετών» μεταξύ των δύο μυθιστορημάτων του Λε Καρέ. Και το κάνει με μεγάλη ακρίβεια.
Σύμφωνα με το αυθεντικό στυλ του Λε Καρέ, ο Κάρλα του τίτλου εμφανίζεται μόλις στα δύο τρίτα του βιβλίου – και αυτή η πληροφορία δεν αποτελεί spoiler, αφού ο Κάρλα είναι ένας «αόρατος» χαρακτήρας, επικεφαλής της KGB και αντίπαλος του Σμάιλι, που εμφανίστηκε για πρώτη φορά στο «Και ο Κλήρος Επεσε στον Σμάιλι». Στο νέο μυθιστόρημα εμπλέκεται επίσης ένας γερμανός διπλός πράκτορας που ενορχηστρώνει μια διπλή δολοφονία στον «Κατάσκοπο που Γύρισε από το Κρύο».
Ο Χάρκαγουεϊ αναπαράγει πιστά τον ρυθμό του πατέρα του, τόσο σε επίπεδο γραφής όσο και σε επίπεδο πλοκής, με την ένταση να κορυφώνεται σιγά-σιγά, δίνοντας τη θέση της στον αγωνιώδη κίνδυνο, καθώς τα παιχνίδια γάτας και ποντικού μετατρέπονται σε σκληρές μάχες σώμα με σώμα ή σε μάχες με πυροβόλα όπλα στους δρόμους, σημειώνει ο Αντονι Κάμινς στον Guardian.
Υπάρχει μια συναρπαστική κινηματογραφική σκηνή απόδρασης, που διαδραματίζεται στη Βουδαπέστη, και φυσικά η αργκό των κατασκόπων –«χειρόγραφο», «babysitters», «προϊόν»–, όπως και μαθήματα για το τι χρειάζεται για να πετύχεις. Το κωμικό στοιχείο διεισδύει, εξάλλου, διακριτικά, όταν ένας σοβιετικός κατάσκοπος λέει ότι θέλει να πρωταγωνιστήσει σε μια ταινία με τον Πίτερ Σέλερς, όταν τον ρωτούν τι θέλει για να αυτομολήσει…
Σαφώς, δε, είναι διακριτή μια προσπάθεια να διευρυνθούν οι ορίζοντες των πρωτότυπων μυθιστορημάτων του Λε Καρέ, παρατηρεί ο Κάμινς. Σε κάθε περίπτωση, δεν είναι τόσο φαλλοκρατικά όσο παρουσιάζονται μερικές φορές, αλλά ο Χάρκαγουεϊ δεν χάνει την ευκαιρία να φέρει τις γυναίκες του Τσίρκου πιο κοντά στο προσκήνιο.
Μεγάλο μέρος της δράσης αφορά τη Σουσάνα, η οποία μετά την εξαφάνιση του Μπανάτι προσπαθεί να επαναφέρει το γραφείο στην κανονική του λειτουργία. Καθώς ο Σμάιλι την εμπλέκει στα σχέδιά του για το πρώην αφεντικό της, η Σουσάνα μαθαίνει τα κόλπα των κατασκόπων. Αυτός είναι ένας ωραίος τρόπος για να αποφευχθεί η βαρετή έκθεση του αναγνώστη που έρχεται για πρώτη φορά στον κόσμο του Λε Καρέ.
Για τους λάτρεις του είδους υπάρχουν πολλά απολαυστικά σημεία. Η συναδελφικότητα που παρατηρείται στο «Karla’s Choice» μεταξύ των μελών του Τσίρκου αποπνέει πάθος ενόψει των εσωτερικών αντιπαραθέσεων και της παράνοιας που θα ακολουθήσουν στο «Και ο Κλήρος Επεσε στον Σμάιλι». Το ίδιο και η αγωνιώδης σκηνή όπου ο Σμάιλι προσπαθεί να επανορθώσει ότι έχασε τις διακοπές με τη σύζυγό του, κάνοντάς της έκπληξη στη Βιέννη, μόνο και μόνο για να του πει ο θυρωρός του ξενοδοχείου της ότι είναι απασχολημένη με τον σύζυγό της… ένα σημάδι για τα επερχόμενα βάσανά του.
Και βέβαια, δεν χρειάζεται να είναι κανείς λάτρης του Λε Καρέ για να απολαύσει το μυθιστόρημα του Χάρκαγουεϊ, παρατηρεί ο Κάμινς στον Guardian. Ωστόσο, αν και αναμφίβολα βρισκόμαστε μπροστά σε μια πληθώρα από σίκουελ και επανεκκινήσεις, δεν πρόκειται καθόλου για μια προσφορά προς τους θαυμαστές του Λε Καρέ, στερούμενη φαντασίας ή πρωτοτυπίας. Είναι ένας τρυφερός φόρος τιμής σε έναν περίπλοκο πατέρα, καθώς και ένα εξαιρετικό μυθιστόρημα από μόνο του, μάλλον το πρώτο μιας νέας σειράς – τουλάχιστον αν κρίνουμε από έναν γενικό υπαινιγμό που πέφτει στο τέλος.