Η είδηση ότι παραιτήθηκε ο γαμπρός του Ταγίπ Ερντογάν και υπουργός Οικονομικών της Τουρκίας, Μπεράτ Αλμπαϊράκ, έπεσε αργά την Κυριακή ως κεραυνός εν –όχι και τόσο– αιθρία, στην Αγκυρα.
Ναι μεν ο τούρκος πρόεδρος είχε αποπέμψει, λίγες ώρες νωρίτερα, τον διοικητή της κεντρικής τράπεζας της χώρας, Μουράτ Ουισάλ, όμως τίποτα δεν προμήνυε τη συνέχεια. Και πολύ περισσότερο, τον τρόπο με τον οποίο ο τσάρος της τουρκικής οικονομίας ανακοίνωσε την παραίτησή του –στο Instagram– και το ότι στην ανακοίνωσή του δεν ευχαρίστησε τον πεθερό του…
Βέβαια, η τουρκική λίρα βρίσκεται σε ιστορικά χαμηλά έναντι του δολαρίου, 8,5 προς ένα. Λόγος για τον οποίο ξηλώθηκε ο Ουισάλ, μόλις 16 μήνες μετά την τοποθέτησή του. Ομως, η συγκυρία της εκλογής Μπάιντεν καθόλου τυχαία δεν φαίνεται να είναι.
Ο Αλμπαϊράκ είχε αναπτύξει πολύ καλές σχέσεις με τον γαμπρό του Ντόναλντ Τραμπ, Τζάρεντ Κούσνερ. Ο σύμβουλος εξωτερικής πολιτικής του αμερικανού προέδρου είχε επισκεφθεί την Αγκυρα σε επίσημο ταξίδι του και οι δυο τους συνομιλούσαν συχνά, εκτός επίσημου πρωτοκόλλου, μέσω του WhatsApp, σύμφωνα με τους New York Times.
Λόγω της λεγόμενης «διπλωματίας των γαμπρών», ο Ερντογάν είχε αναθέσει στον Αλμπαϊράκ και τη διαχείριση των σχέσεων της Τουρκίας με τον Λευκό Οίκο.
Πέρυσι, μάλιστα, χάρη στην επικοινωνία Αλμπαϊράκ – Κούσνερ, ο τούρκος υπουργός Οικονομικών έγινε δεκτός, εκτός προγράμματος, από τον Τραμπ στο Οβάλ Γραφείο.
«Νομίζω ότι ο κύριος λόγος για την παραίτησή του είναι η κατάρρευση της οικονομίας. Αλλά ίσως ο άλλος λόγος είναι ότι η δουλειά του πλέον “τελείωσε”», είπε στους NYT ο Σόνερ Καγάπταϊ, διευθυντής του ερευνητικού προγράμματος για την Τουρκία στο Ινστιτούτο Πολιτικής στη Μέση Ανατολή, με έδρα την Ουάσινγκτον.
Η φιλία του Ερντογάν με τον Τραμπ είναι γνωστή. Ο ίδιος ο αμερικανός πρόεδρος είχε αποκαλύψει ότι μιλούν συχνά στο τηλέφωνο, τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα, συχνότερα μάλιστα από ό,τι με οποιοδήποτε άλλον ηγέτη. Ενδεικτικό της καλής σχέσης τους είναι ότι, παρά τις διαμαρτυρίες του Κογκρέσου, η κυβέρνηση Τραμπ δεν έχει ανακοινώσει κυρώσεις εναντίον της Τουρκίας για την αγορά των ρωσικών S-400, κάτι ανήκουστο για πράξη χώρας-μέλους του ΝΑΤΟ.
Ενα άλλο ευαίσθητο κεφάλαιο, στο οποίο ο Ερντογάν «την έχει γλιτώσει» έως τώρα χάρη στον Τραμπ, είναι η υπόθεση της τουρκικής κρατικής τράπεζας HalkBank, η οποία βρέθηκε στο στόχαστρο των αμερικανικών αρχών, κατηγορούμενη για την τροφοδοσία του Ιράν με δισεκατομμύρια δολάρια σε χρυσό και μετρητά, παραβιάζοντας το αμερικανικό εμπάργκο.
Η εκλογή του Τζο Μπάιντεν μπορεί πλέον να αλλάξει το σκηνικό άρδην εναντίον του τούρκου προέδρου και στα δύο ζητήματα. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Ερντογάν είναι από τους ελάχιστους ηγέτες που δεν είχε συγχαρεί, τουλάχιστον έως το μεσημέρι της Δευτέρας, τον 46ο πρόεδρο των ΗΠΑ.
Ενδεχομένως, λοιπόν, σύμφωνα με τους αναλυτές, η παραίτηση του γαμπρού του είναι μία προσπάθεια του τούρκου προέδρου να αλλάξει το σκηνικό στην οικονομία του και να χαλαρώσει τους δεσμούς του με την οικογένεια Τραμπ. Πάντως, έως το πρωί της Δευτέρας, δεν την είχε κάνει δεκτή.
Ο Αλμπαϊράκ, που έχει παντρευτεί την κόρη του Ερντογάν, Εσρα, θεωρείτο ένας από τους πιθανούς διαδόχους του πεθερού του.
Αλλά ο τόνος της επιστολής παραίτησης, μέσω Instagram, φανέρωνε τη βαθιά απογοήτευση του πρώην υπουργού Οικονομικών όσον αφορά τον Ερντογάν, στον οποίο αναφέρθηκε μόνο μία φορά και δεν τον ευχαρίστησε καν. Αντίθετα, ο Αλμπαϊράκ ευχαρίστησε τους συνεργάτες του, τον Αλλάχ και τη μουσουλμανική κοινότητα που του επέτρεψε να υπηρετήσει την πατρίδα του.
Εκανε επίσης μία έμμεση αναφορά σε διαφωνίες στην κυβέρνηση, λέγοντας ότι ήταν δύσκολο να διακρίνει τους φίλους από τους εχθρούς και το σωστό από το λάθος.
Ο 42χρονος πρώην υπουργός αποφοίτησε με πτυχίο στη Διοίκηση Επιχειρήσεων από το Πανεπιστήμιο Πέις της Νέας Υόρκης και ήταν επικεφαλής οικονομικού ομίλου της Τουρκίας πριν γίνει βουλευτής. Το 2015 έγινε υπουργός Ενέργειας και το 2018, Οικονομικών.
Ο Αλμπαϊράκ δέχθηκε σωρεία επικρίσεων για τον τρόπο που διαχειρίστηκε την οικονομία, ο οποίος σε συνδυασμό με τις συνεχείς παρεμβάσεις Ερντογάν στην κεντρική τράπεζα, κλόνισε την εμπιστοσύνη του επιχειρηματικού κόσμου και των επενδυτών.
Ως αποτέλεσμα, οι ξένοι επενδυτές εξαφανίστηκαν, η ανεργία αυξήθηκε, ο πληθωρισμός εκτοξεύθηκε και η πανδημία έδωσε τη χαριστική ίσως βολή.
Ο πρώην υπουργός Οικονομικών προσπάθησε να σταματήσει την κατρακύλα της τουρκικής λίρας χρησιμοποιώντας αποθέματα σε συνάλλαγμα, αλλά δεν τα κατάφερε. Μάλιστα, δεν φαίνεται να πήρε και πολύ στα σοβαρά την πτώση έναντι του δολαρίου, κάτι που συχνά δήλωνε ότι δεν τον ανησυχούσε.
Η αντιπολίτευση ζητεί πλέον εκλογές για να σταματήσει η κατάρρευση της οικονομίας.
«Ο Αλμπαϊράκ θα μείνει στην ιστορία ως ένας ανίκανος υπουργός που κατέστρεψε την τουρκική οικονομία», έγραψε στο Twitter, ο Αϊκάν Ερντεμίρ, πρώην βουλευτής της αντιπολίτευσης και πρόεδρος προγράμματος στο Ιδρυμα για την Υπεράσπιση των Δημοκρατιών, που εδρεύει στην Ουάσινγκτον.
Η Μεράλ Ακσενέρ, ηγέτης του εθνικιστικού ακροδεξιού κόμματος της Τουρκίας, η οποία θεωρείται απειλή για τον Ερντογάν, του ζήτησε να κάνει δεκτή την παραίτησή του γαμπρού του.
«Κύριε Ερντογάν, είστε σε ένα σταυροδρόμι. Ή επιλέγετε το έθνος σας και κάνετε ό,τι είναι απαραίτητο ή επιλέγετε τον γαμπρό σας και θα χάσετε στις εκλογές», τον προειδοποίησε.