Οι καλλιτέχνες και οι διανοούμενοι πρέπει να παρεμβαίνουν στην κοινωνία, όταν θεωρούν ότι κάτι δεν πάει καλά ‒ αυτό είναι ένας κανόνας. Αυτό λέμε ότι μας λείπει στην Ελλάδα, από τότε που πέθαναν ο Χατζηδάκις και η Μερκούρη. Το αν είμαστε βέβαια σε θέση να ακούσουμε έναν καλλιτέχνη να παρεμβαίνει στην Ελλάδα σήμερα είναι άλλο θέμα.
Στις ΗΠΑ πάντως οι καλλιτέχνες παρεμβαίνουν. Όχι απλώς παρεμβαίνουν, αλλά στρατεύονται, κιόλας. Για έναν αμερικανό καλλιτέχνη είναι τιμή να οργανώσει φιέστα υπέρ της χρηματοδότησης ενός υποψηφίου προέδρου, κατά προτίμηση, των Δημοκρατικών. Δείτε για παράδειγμα τον Τζορτζ Κλούνεϊ.
Ειδικά όμως οι πρόσφατες εκλογές είχαν πολλά καλλιτεχνικά στοιχεία. Είχαν χαρακτήρα τσίρκου. Με έναν υποψήφιο που αρχικά προβλήθηκε ως κλόουν, μετά ως κακόγουστη φάρσα, μετά ως αγαπημένο θέμα των ΜΜΕ για αρνητική διαφήμιση (και πολλά κλικ), και μετά… εξελέγη πρόεδρος.
Οι καλλιτέχνες είχαν όλη την ελευθερία να παρέμβουν και να στρατευθούν εναντίον του Ντόναλντ Τραμπ στη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου. Αυτό τους έκανε μάλιστα ακόμη πιο δημοφιλείς στο κοινό τους. Από ένα σημείο και μετά, το να μην κάνει ένας καλλιτέχνης προπαγάνδα εναντίον του Τραμπ μπορούσε να θεωρηθεί και… ύποπτο, με ανάλογες επιπτώσεις στη δημοτικότητά του. «Δεν είπε τίποτα εναντίον του. Μήπως τον υποστηρίζει;».
Μετά τη νίκη, οι καλλιτέχνες, όπως βλέπουμε, συνεχίζουν τον «αγώνα». Επιδεικνύουν αδιαφορία για την ορκωμοσία ‒αυτό στοίχησε στον νέο πρόεδρο‒ και προσπαθούν να τονώσουν το ηθικό των ψηφοφόρων που δεν τον ψήφισαν. Κλαίνε, βρίζουν (με politically correct εκφράσεις για να μην λογοκριθούν στα social media), φωτογραφίζονται διαμαρτυρόμενοι, περνάνε μηνύματα ισότητας των φύλων, δικαιοσύνης, σεβασμού της διαφορετικότητας κτλ. Μάλλον κάνουν καλό στην αμερικανική κοινωνία. Αλλά εξαργυρώνουν και credits.
Η Τέχνη πρέπει να πουλάει για να ζήσει. Η παρέμβαση, όπως γίνεται σήμερα στις ΗΠΑ, είναι ένας τρόπος να πουλήσεις και ταυτόχρονα να πεις ότι παράγεις καλλιτεχνικό έργο. Δείτε για παράδειγμα τη νεοϋορκέζικη γκαλερί Tribeca.
Όταν εξελέγη πρόεδρος των ΗΠΑ ο Ντόναλντ Τραμπ, στις 8 Νοεμβρίου, και παρατηρώντας το καλλιτεχνικό κύμα αντίδρασης που προκάλεσε το εκλογικό αποτέλεσμα, η γκαλερί κάλεσε γυναίκες εικαστικούς να φιλοτεχνήσουν ένα έργο «αντίστασης» στον ρατσισμό και στον σεξισμό, και σε όλα όσα αντιπροσωπεύει ο νέος πρόεδρος βάσει των δηλώσεών του. Η προσέλευση ήταν μεγάλη. Μέσα σε έναν μήνα (όσο ήταν το χρονικό όριο) συγκεντρώθηκαν 1800 έργα από 400 καλλιτέχνιδες. Από αυτά επελέγησαν τα 80 –ισάριθμων εικαστικών.
Η έκθεση εγκαινιάστηκε στις 17 Ιανουαρίου και θα διαρκέσει έως τις 28 του μήνα. Θα συμπέσει με τρεις ακόμη μεγάλες κινητοποιήσεις «αντί-Τραμπ», οι οποίες διοργανώνονται με αφορμή την ορκωμοσία του νέου προέδρου. Αυτές είναι: η γενική απεργία στις ΗΠΑ, σήμερα, 20 Ιανουαρίου, και την ίδια μέρα η μεγάλη καλλιτεχνική απεργία #J20 Art Strike. Η τελευταία αφορά καλλιτέχνες και καλλιτεχνικούς χώρους (γκαλερί, σινεμά, θέατρα, μουσικές σκηνές κτλ.) που θα κατεβάσουν ρολά για να δείξουν στον Ντόναλντ Τραμπ ότι Τέχνη με φασισμό δεν γίνεται. Αύριο, 21 Ιανουαρίου, έχει προγραμματιστεί να γίνει και η μεγάλη Πορεία Γυναικών στην Ουάσινγκτον για την ισότητα των δύο φύλων και για την περίφημη φράση του νέου πλανητάρχη «άρπαξέ τες απ΄το μου…ί».
Όλα αυτά είναι καλά. Οι καλλιτέχνες κινούνται και κινητοποιούν. Παράγουν και Τέχνη. Και τα έργα που επελέγησαν από την γκαλερί Tribeca και εκτίθενται στον χώρο τέχνης The Untitled Space είναι επίσης καλά. Όλα πωλούνται βέβαια, και το 25% των κερδών θα διατεθεί από την γκαλερί στο Ταμείο της Ενωσης Γυναικών για την Ισότητα (ERA) – που λειτουργεί με σκοπό την ενημέρωση για τις διακρίσεις φύλου.
Η έκθεση
«UPRISE / ANGRY WOMEN», ομαδική
The Untitled Space: 45 Lispenard Street Unit 1W, NYC 10013
Διαρκεί: 17-28 Ιανουαρίου