Δεν ήταν μια γενική συνέλευση στην οποία πρωταγωνίστησαν οι οικονομικές εξαγγελίες, όπως συνέβαινε παραδοσιακά τα τελευταία χρόνια. Αντιθέτως, ήταν μια αφορμή για να περιγράψει ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης το όραμά του για τον τουρισμό: απαλλαγή από την «τυραννία των αφίξεων» και στροφή στις «μοναδικές εμπειρίες».
Ηταν μια διαφορετική γενική συνέλευση. Μόνη ομοιότητα με πέρυσι, η πανδημία. Η 29η Τακτική Γενική Συνέλευση του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ), στο Περιστύλιο του Ζαππείου Μεγάρου, ήταν υβριδική. Με λιγοστές παρουσίες, μόνο καθήμενους και αποστάσεις.
Εναρμονισμένη στις επιταγές των καιρών. Οπως και αυτά που ακούστηκαν στη συνέχεια. Αυτά που περιέγραψαν το παρόν και τη στρατηγική για το μέλλον, χάρη και στο Ταμείο Ανάκαμψης, αλλά και τα ουκ ολίγα μηνύματα σε εσω-κλαδικούς αποδέκτες.
Τους 14 προηγούμενους μήνες τα μέτρα στήριξης στον τουρισμό ήταν πολλά και αναγνωρίστηκαν εκ νέου ως αυτά «που μας κράτησαν ζωντανούς» από τον πρόεδρο του ΣΕΤΕ Γιάννη Ρέτσο, στη συζήτησή του με τον Πρωθυπουργό. Για να απαριθμήσει επτά προκλήσεις που έχουν ανακύψει με τις νέες συνθήκες: υγειονομική, ενιαίος ΦΠΑ στο 11% σε τουρισμό και μεταφορές, κονδύλια από το Ταμείο Ανάκαμψης, υποδομές, ψηφιακός μετασχηματισμός, στρατηγικές συνεργασίες Δημοσίου και Ιδιωτικού τομέα και βιωσιμότητα.
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης ανακοίνωσε στο Ζάππειο ότι το πρόγραμμα Συν-Εργασία, μέχρι τα τέλη Σεπτεμβρίου, μπορεί να επεκταθεί και στο μόνιμο προσωπικό, πέραν των εποχικά απασχολούμενων, στα ξενοδοχεία, τα ταξιδιωτικά γραφεία, στα πρακτορεία. Ομως πλέον «πρέπει να περάσουμε από τη φάση της ενεργού στήριξης, στην αποσωλήνωση της οικονομίας», είπε. Καθώς δεν μπορεί ακόμα να δεσμευθεί για τη μείωση του ΦΠΑ και της φορολογίας, που ήταν προεκλογική πρόθεση. Αυτό έχει να κάνει και με την πορεία της οικονομίας συνολικά και το δημοσιονομικό πλεόνασμα που θα δημιουργηθεί.
Πολλά θα εξαρτηθούν και από την πορεία του τουρισμού το β’ εξάμηνο. «Είμαι συγκρατημένα αισιόδοξος ότι θα είναι καλύτερο από αυτό που περιμένουμε», είπε, σημειώνοντας τα «καλά σημάδια από την αγορά των ΗΠΑ» και επανέλαβε την εκτίμηση για ανάπτυξη 3,6% το 2021.
Μπροστά μας ωστόσο έχουμε «ένα δύσκολο και απαιτητικό καλοκαίρι», είχε πει νωρίτερα ο πρόεδρος του ΣΕΤΕ, τονίζοντας ότι «πανδημία, μεταλλάξεις και εμβολιασμοί» θα καθορίσουν τη σεζόν. Με τον στόχο του 50% των εσόδων του 2019 να φαίνεται «εξαιρετικά δύσκολος» σήμερα.
Εντός του καλοκαιριού αναμένεται «να χτίσουμε το τείχος ανοσίας», είπε ο Πρωθυπουργός. «Θα φθάσουμε στο 50-55% εμβολιαστικής κάλυψης». Ομως «αυτό δεν φθάνει. Πρέπει να πείσουμε τους συμπολίτες μας να εμβολιαστούν. Κάνω έκκληση στους εργαζόμενους στον τουρισμό να εμβολιαστούν», υπογράμμισε. «Ολοι μας έχουμε ανησυχία για τη μετάλλαξη Δ. Θα ήταν πολύ δυσάρεστο και άδικο για την προσπάθεια που έχουμε καταβάλλει ως χώρα να πισωγυρίσουμε», με ένα τέταρτο κύμα πανδημίας. Στο σημείο αυτό αναφέρθηκε στο Πιστοποιητικό Εμβολιασμού, το οποίο θα λειτουργεί σε όλες τις χώρες από την 1η Ιουλίου. «Το πιστοποιητικό απλά διευκολύνει τα ταξίδια», εξήγησε ο κ. Μητσοτάκης. Από εκεί και πέρα, κάθε χώρα μπορεί να επιβάλλει πρόσθετους περιορισμούς.
Σχολιάζοντας την προοπτική της αγοράς της Μεγάλης Βρετανίας, ήταν συγκρατημένος. «Εχουμε κάθε λόγο να θέλουμε να ανοίγουν αγορές, αλλά να είμαστε προσεκτικοί. Κάθε νόμισμα έχει δύο όψεις. Υπάρχει πραγματικό πρόβλημα με τη μετάλλαξη Δ», είπε και αναφέρθηκε στην έξαρση που καταγράφεται στην Πορτογαλία. Αυτό που πρέπει «να κάνουμε είναι να εντείνουμε του ελέγχους στους επισκέπτες».
Ξεφεύγοντας από τα στενά πλαίσια της πορείας της φετινής σεζόν, ο πρόεδρος του ΣΕΤΕ έστρεψε τη συζήτηση στην αλλαγή του τουριστικού μοντέλου και στη διαχείριση των προορισμών. Ενα ζήτημα όχι νέο, αλλά πλέον επιτακτικό.
Καταλύτες σε αυτή την εξέλιξη είναι τα κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης. Η Ελλάδα θα εισπράξει 32 δισ. ευρώ, από τα οποία τα 19 δισ. ευρώ θα είναι επιχορηγήσεις και τα υπόλοιπα χαμηλότοκα δάνεια. Και σε αυτά θα πρέπει να προστεθούν και οι πόροι από το νέο ΕΣΠΑ.
Το Ταμείο Ανάκαμψης είναι μια «μεγάλη ευκαιρία» για τη χώρα. «Θέλουμε ο τουρισμός να είναι πρωταγωνιστής», υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις: τη βιώσιμη ανάπτυξη και τον ψηφιακό μετασχηματισμό, επισήμανε ο Κυριάκος Μητσοτάκης.
«Η βιωσιμότητα, η συμμόρφωση με το πλαίσιο βιωσιμότητας των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (SDGs) είναι πια μια αδιαπραγμάτευτη προϋπόθεση. Η προστασία του περιβάλλοντος και ο τουρισμός πηγαίνουν χέρι – χέρι σε βαθμό τέτοιο, που οτιδήποτε άλλο θα υπονόμευε το ίδιο το τουριστικό μας προϊόν», συνέχισε.
Για να εισάγει στην κουβέντα τη έννοια της μοναδικής εμπειρίας. Της προστιθέμενης αξίας σε κάθε εμπειρία.
«Πιστεύω επίσης ότι η πανδημία άλλαξε πολλά πράγματα – δεν τα άλλαξε όλα – αλλά σίγουρα έφερε πιο μπροστά την ανάγκη να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις της κλιματικής αλλαγής. Εκανε – κατά την άποψή μου – πιο σημαντική την έννοια της μοναδικής εμπειρίας. Μας υποχρεώνει ουσιαστικά να ανακατευθύνουμε το τουριστικό μας προϊόν προς κατευθύνσεις που ήδη ο ΣΕΤΕ αλλά και η ελληνική πολιτεία έχουμε προδιαγράψει σε αδρές γραμμές».
Για να επαναλάβει τη στρατηγική για τη διαφοροποίηση του τουριστικού προϊόντος, την αναβάθμισή του, την επέκταση της τουριστικής περιόδου, την ανάδειξη του χειμερινού τουρισμού, τη δυνατότητα να περνούν επισκέπτες περισσότερο χρόνο στην Ελλάδα, όχι μόνο για ψυχαγωγία, αλλά ενδεχομένως για δουλειά. «Αυτή είναι μία τάση η οποία θα επιταχυνθεί από την πανδημία και συνδέεται προφανώς και με τον κλάδο του τουρισμού».
Πέρα από αυτά το όραμα είναι ευρύτερο. Και αφορά σε μια «συνολική εμπειρία. Χρειάζεται περισσότερη προστιθεμένη αξία». Για να επισημάνει την αυτονόητη σύνδεση του πολιτισμού – όχι μόνο του κλασικού – με τον τουρισμό και τον «αδιανόητα χαμηλό» αριθμό επισκεπτών στους αρχαιολογικούς χώρους.
Οπως και το «τεράστιο συγκριτικό πλεονέκτημα» του αγροαδιατροφικού τομέα στη συνολική εμπειρία. Και να απευθυνθεί στους ξενοδόχους λέγοντας ότι «χρειάζεται όμως και τη δική σας συνεργασία. Εσείς είστε οι πρώτοι οι οποίοι προμηθεύεστε προϊόντα και προφανώς, ο επισκέπτης προτιμά πάντα να τρώει ελληνικά προϊόντα και όχι εισαγόμενα. Εσείς από μόνοι σας έχετε τη δυνατότητα να δημιουργήσετε αγορές καινούργιων προϊόντων και να εντάξετε την ελληνική αγροδιατροφή μέσα στο δικό σας τουριστικό προϊόν», είπε.
Και να συνοψίσει την αλλαγή νοοτροπίας σε μία πρόταση: «Θα πρέπει να ξεφύγουμε πια από την τυραννία των αφίξεων».
Την οποία σύνδεσε με τη βιωσιμότητα και το περιβάλλον. Ο επισκέπτης «ο οποίος αφήνει ελάχιστα χρήματα έχει το ίδιο περιβαλλοντικό αποτύπωμα με τον επισκέπτη ο οποίος μπορεί να αφήνει 10 φορές, 50 φορές, 100 φορές τα ίδια χρήματα».
Γι’ αυτό και «θα πρέπει να είμαστε πολύ αυστηροί ως προς τη διαχείριση των προορισμών, οι οποίοι δείχνουν έντονα στοιχεία κορεσμού». Ακόμα και αν χρειάζεται να ληφθούν δύσκολες αποφάσεις, ειδικά σε εμβληματικούς προορισμούς για τον ελληνικό τουρισμό.
Γιατί παγκοσμίως «υπάρχουν πάρα πολλοί άνθρωποι, οι οποίοι είναι διατεθειμένοι να ξοδέψουν πάρα πολλά λεφτά για μοναδικές εμπειρίες, τις οποίες η χώρα μας μπορεί να τις προσφέρει», μπορεί να δημιουργήσει πολλές θέσεις εργασίας, μπορεί να δώσει ευκαιρίες σε παιδιά, κυρίως στην περιφέρεια να κάνουν τελείως διαφορετικά πράγματα από αυτά τα οποία θα φαντάζονταν ότι θα έκαναν και να προσφέρουν υπηρεσίες, στα πλαίσια, πάντα, της μοναδικής εμπειρίας.
Και «αν θέλουμε να δούμε από πού θα έρθει η ανάπτυξη», όχι με όρους αριθμού επισκεπτών, αλλά με όρους προστιθέμενης αξίας, «η ανάπτυξη θα έρθει από τέτοιες μοναδικές εμπειρίες, οι οποίες μπορεί να προσφέρονται όλο το χρόνο», κατέληξε ο Πρωθυπουργός.
Μοναδικές εμπειρίες, οι οποίες θα διαφυλάξουν τη μοναδικότητα αυτής της χώρας.