Οι αρχαιολόγοι πάντα υποπτεύονταν ότι στον βυθό της Μαύρης Θάλασσας συντηρούνται θησαυροί από την αρχαιότητα. Αλλά, ας πούμε ότι παρά τις εικασίες τους δεν ενδιαφέρθηκαν τόσο ώστε να εξερευνήσουν τι έχει θαφτεί στον βυθό του Εύξεινου Πόντου. Περισσότερο τους ενδιέφερε η γεωφυσική σκοπιά στην ιστορία του τοπίου και γιατί σημειώθηκε η άνοδος της επιφάνειας της θάλασσας μετά την τελευταία Εποχή των Παγετώνων πριν από 20.000 χρόνια.
Κι όμως, προς μεγάλη τους χαρά, οι επιστήμονες που άρχισαν μία αποστολή χαρτογράφησης στη θαλάσσια περιοχή, εξερευνώντας την κοίτη της θάλασσας με δύο ειδικά, υψηλής τεχνολογίας, τηλεκατευθυνόμενα οχήματα, έκαναν μία τεράστια αρχαιολογική ανακάλυψη! Εντόπισαν πάνω από 40 αρχαία ναυάγια από την περίοδο της Βυζαντινής και Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, δηλαδή δείγματα από τα πρώτα είδη πλοίων που είναι γνωστά στον άνθρωπο μέσα από ιστορικές πηγές.
Οχι μόνο αυτό, αλλά τα πλοία και τα φορτία τους δείχνουν να είναι σε πολύ καλή κατάσταση. Λογικό καθώς εφόσον στη Μαύρη Θάλασσα δεν υπάρχει φως ή οξυγόνο, δεν υπάρχει και ζωή, άρα δεν δραστηριοποιούνται οργανισμοί που συνήθως τρέφονται με οργανικά υλικά, όπως το ξύλο.
Στα αρχαιολογικά ευρήματα πιθανώς κρύβονται νέες πληροφορίες για τις κοινότητες που ζούσαν κάποτε στις ακτές της Μαύρης Θάλασσας. Αλλωστε, κάποτε, αρχαίοι Ελληνες και Ρωμαίοι είχαν εστιάσει τις εμπορικές τους δραστηριότητες στον Εύξεινο Πόντο. Η δραστηριότητα στη θαλάσσια περιοχή ήταν έντονη, μέχρι την Αλωση της Κωνσταντινούπολης, το 1453, όταν αποκλείστηκε από το διεθνές εμπόριο. Ανοιξε ξανά ύστερα από 400 χρόνια, το 1856, με τη Συνθήκη των Παρισίων.
«Τα ναυάγια ήταν κάτι σαν μπόνους», δήλωσε ο Τζον Ανταμς, καθηγητής του Πανεπιστημίου Σαουθάμπτον και κύριος ερευνητής του πρότζεκτ της Ναυτικής Αρχαιολογίας του Εύξεινου Πόντου. «Είναι μια συναρπαστική ανακάλυψη, που έγινε κατά την διάρκεια των εκτεταμένων γεωφυσικών ερευνών μας. Είναι εκπληκτικά συντηρημένα, εξαιτίας της απουσίας οξυγόνου στον Εύξεινο Πόντο κάτω από τα 150 μέτρα», εξήγησε ο ίδιος.
Χρησιμοποιώντας την πιο σύγχρονη καταγραφή και τεχνική 3D για υποβρύχιες κατασκευές, κατόρθωσαν να τραβήξουν εκπληκτικές φωτογραφίες χωρίς να διαταράξουν τον βυθό. «Τώρα είμαστε μεταξύ των μεγαλύτερων υπερμάχων αυτής της μεθοδολογίας και σίγουρα κανείς δεν έχει επιτύχει μοντέλα τέτοιας πληρότητας σε ναυάγια σ αυτά τα βάθη», είπε, περήφανος, ο κ. Ανταμς.
Οι θαλάσσιοι αρχαιολόγοι κινηματογράφησαν τον βυθό, σε βίντεο και σε υψηλής ανάλυσης 3D. Μάλιστα, ένα από τα τηλεκατευθυνόμενα οχήματα του πρότζεκτ έχει καταρρίψει ρεκόρ βάθους 1800 μέτρων και ταχύτητας πάνω από έξι κόμβους. Στην αποστολή στη Μαύρη Θάλασσα κατάφερε να επιθεωρήσει πάνω από 1.250 χλμ καταγράφοντας τα πάντα στο πέρασμα του, χρησιμοποιώντας ένα οπλοστάσιο γεωφυσικών οργάνων, κάμερες υψηλής ευκρίνειας και έναν σαρωτή λέιζερ.
Η ομάδα του Ανταμς έχει αναλάβει πρωτίστως να διεκπεραιώσει γεωφυσικές μελέτες και δευτερευόντως να απαθανατίσει τα αρχαιολογικά μυστικά του βυθού. Σκοπός των θαλάσσιων αρχαιολόγων είναι να εξερευνήσουν τις επιφάνειες ξηράς κάτω από τη Μαύρη Θάλασσα, να εντοπίσουν δηλαδή αυτό που στην προϊστορία ήταν ξηρά. «Θέλουμε να απαντήσουμε καυτά ερωτήματα για την άνοδο της επιφάνειας της θάλασσας, πότε συνέβη, πόσο γρήγορα και τι σήμαινε για τους πληθυσμούς που ζούσαν κατά μήκος της βουλγαρικής ακτής», τόνισε ο Ανταμς. Θα λαμβάνουν δείγματα από τον βυθό, θα τα κατηγοριοποιούν ανάλογα με τα χαρακτηριστικά τους και την ημερομηνία τους, για να δημιουργήσουν μία «παλαιοπεριβαλλοντική» προσομοίωση της προϊστορίας της Μαύρης Θάλασσας. Και φυσικά θα βγάζουν εκπληκτικές φωτογραφίες υψηλής ανάλυσης.