Ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες δήλωσε ότι οι ελλείψεις σιτηρών και λιπασμάτων που προκαλούνται από τον πόλεμο στην Ουκρανία, σε συνδυασμό με την άνοδο της θερμοκρασίας και με τα προβλήματα στις εφοδιαστικές αλυσίδες, «απειλούν να οδηγήσουν δεκάδες εκατομμύρια ανθρώπους στην επισιτιστική ανασφάλεια». Αν δεν υπάρξει λύση, τα αποτελέσματα αυτής της κατάστασης θα είναι κλιμακωτά, «υποσιτισμός, πείνα και λιμός, σε μία εξελισσόμενη για αρκετά χρόνια κρίση».
Η επισιτιστική ανασφάλεια δεν είναι κάτι καινούργιο, φυσικά: παρά την παγκόσμια ανάπτυξη αποτελεί τον κανόνα για πολλές χώρες, φτωχές ασφαλώς, ωστόσο τώρα εντείνεται από τον συνεχιζόμενο ρωσο-ουκρανικό πόλεμο. Μάλιστα, αν υπολογίσουμε ότι το φαινόμενο οξύνθηκε σε περίοδο κλιματικής αλλαγής και αμέσως μετά την κορονοϊκή πανδημία που έπληξε την καρδιά της παγκοσμιοποίησης, το διεθνές εμπόριο, η κρίση των σιτηρών προβάλλει χειρότερη και από την ενεργειακή.
Ετσι ο Γκουτέρες προέτρεψε τη Ρωσία να απελευθερώσει τις ουκρανικές εξαγωγές σιτηρών. Η «καλή θέληση» είναι το κλειδί για την ομαλοποίηση της κατάστασης, είπε, και με αυτό το πνεύμα συνομιλεί ο ίδιος με τη Ρωσία, την Ουκρανία, την Τουρκία, τις ΗΠΑ και με την Ευρωπαϊκή Ενωση. Δήλωσε, ωστόσο, ότι δεν μπορεί να ανακοινώσει λεπτομέρειες των επαφών του.
Οι διεθνείς οικονομικές κυρώσεις που επεβλήθησαν στη Ρωσία για την εισβολή στην Ουκρανία έχουν διαταράξει τις προμήθειες λιπασμάτων, σιτηρών και άλλων εμπορευμάτων και από τις δύο χώρες, εκτοξεύοντας τις τιμές των τροφίμων και των καυσίμων, ειδικά στις αναπτυσσόμενες χώρες. Τα δύο εμπόλεμα κράτη παράγουν το 30% της παγκόσμιας σιτοπαραγωγής. Το πρόβλημα διακίνησης του ουκρανικού στοκ σε γεωργικά προϊόντα αφορά τον αποκλεισμό της Οδησσού από τα ρωσικά πολεμικά πλοία. Προς το παρόν, ο όποιος εφοδιασμός μπορεί να γίνει μέσω ξηράς. Κατόπιν αυτών, οι τιμές των τροφίμων και των γεωργικών προϊόντων έχουν εκτοξευθεί στα ύψη.
«Δεν μπορεί να υπάρξει αποτελεσματική λύση στην επισιτιστική κρίση χωρίς την παραγωγή τροφίμων στην Ουκρανία» είπε ο Γκουτέρες. «Και η Ρωσία πρέπει να επιτρέψει την ασφαλή εξαγωγή σιτηρών που βρίσκονται αποθηκευμένα στα ουκρανικά λιμάνια».
Τα λιπάσματα
Σε ό,τι αφορά τα λιπάσματα, η παραγωγή τους κατέστη ακριβότερη λόγω της ανόδου των τιμών της ενέργειας. Η Ρωσία είναι ο παγκόσμιος προμηθευτής ορισμένων λιπασμάτων, τα οποία δεν υπόκεινται στις κυρώσεις της Δύσης, όμως οι πωλήσεις τους έχουν διακοπεί εξαιτίας των μέτρων εναντίον του ρωσικού χρηματοπιστωτικού συστήματος. Ταυτόχρονα η Μόσχα έχει περιορίσει τις εξαγωγές. Η Κίνα, από πλευράς της, έχει κάνει ακριβώς το ίδιο, περιορισμό εξαγωγών δηλαδή, ενώ τα λιπάσματα της Λευκορωσίας βρίσκονται υπό καθεστώς εμπάργκο.
Ετσι ο Γκουτέρες είπε απερίφραστα ότι τα ρωσικά τρόφιμα και λιπάσματα «πρέπει να έχουν πλήρη και απεριόριστη πρόσβαση στις παγκόσμιες αγορές».
Κινδυνεύουν 53 χώρες
Οι ειδικοί επισημαίνουν με τεκμηριωμένα στοιχεία (πρόσφατες έρευνες) ότι από τις δυσμενείς εξελίξεις στην παραγωγή και στη διακίνηση των σιτηρών 53 χώρες κινδυνεύουν από λιμό, και αυτό επειδή η Ρωσία και η Ουκρανία πριν από τον μεταξύ τους πόλεμο τροφοδοτούσαν 26 χώρες με τα σιτηρά τους σε πολύ μεγάλο ποσοστό, περί το 50%.
Δεδομένου ότι στις φτωχότερες χώρες περισσότερο από το 50% του εισοδήματος δαπανάται στην κατανάλωση τροφίμων, οι ταραχές που έχουν ήδη ξεσπάσει στη Σρι Λάνκα, στο Περού και στην Τυνησία θα μπορούσαν να είναι μόνο η αρχή για γενικότερες αναφλέξεις.