Σε αντίθεση με τον προκάτοχό του, ο πάπας Φραγκίσκος έχει προχωρήσει σε ιδεολογικές τομές που ανατρέπουν τον δογματικό συντηρητισμό της Καθολικής Εκκλησίας. Στην προσπάθειά του να φέρει τις κοινωνικές αντιλήψεις του καθολικισμού στα μέτρα του 21ου αιώνα, ο ποντίφικας βρίσκεται αντιμέτωπος με ισχυρές αντιδράσεις από την πιο συντηρητική πτέρυγα επισκόπων του Βατικανού.
Ειδικά μετά την πρόσφατη δήλωσή του ότι η ομοφυλοφιλία δεν είναι αμαρτία και πολλοί καθολικοί ιερείς θα πρέπει να το καταλάβουν, οι αντιδράσεις της «αντιπολίτευσης» ήταν ισχυρές. Ο Φραγκίσκος όχι μόνο δεν υποχώρησε απέναντι σε αυτές, αλλά έριξε και το γάντι στους επικριτές του. Ο,τι έχουν να πουν, ας μου το πουν κατά πρόσωπο, ήταν εν ολίγοις η απάντησή του.
Μιλώντας στο πρακτορείο Associated Press, ο ποντίφικας δήλωσε «ταραγμένος» από την κριτική που δέχεται για τις απόψεις του από τα ενδότερα του Βατικανού, περιγράφοντάς την «σαν ένα εξάνθημα που αρχίζει να σε ενοχλεί». «Το μόνο που ζητώ είναι να τα λένε αυτά μπροστά μου. Αλλωστε έτσι δεν μάθαμε ότι είναι το σωστό, μεγαλώνοντας;», είπε στο AP.
Είναι προτιμότερο να μην ασκείς δημόσια κριτική, για λόγους διατήρησης της γαλήνης, πρόσθεσε. Για να εξισορροπήσει μάλιστα τις αντιδράσεις του, ο Πάπας πρόσθεσε ότι είναι σημαντικό οι καρδινάλιοι και οι επίσκοποι να αισθάνονται ελεύθεροι να ομιλούν δημοσίως, καθώς ο παπισμός δεν έχει μετατραπεί σε «αποστασιοποιημένη δικτατορία».
Πληθώρα συντηρητικών επικριτών του άρχισαν να τον κριτικάρουν έντονα και δημόσια μετά τον θάνατο του προκατόχου του, πάπα Βενέδικτου, την παραμονή της Πρωτοχρονιάς. Αισθανόμενοι ότι έχασαν τον τελευταίο υψηλό προστατευόμενό τους, τα πιο συντηρητικά μέλη του ανώτατου κλιμακίου του Βατικανού φοβούνται ότι δεν υπάρχει πια αντίβαρο στην «προοδευτική ατζέντα» του Φραγκίσκου.
Τα κεντρικά σημεία των διαφωνιών τους περιλαμβάνουν την ανεκτική στάση του ποντίφικα στα θέματα της ομοφυλοφιλίας, της κοινωνίας για τους διαζευγμένους και της υποστήριξης για τους μετανάστες, που έχει κατά καιρούς εκφράσει ο πάπας.
Εκτός από τις δημόσιες δηλώσεις, εκπρόσωποι της… αντιπολίτευσης στο Βατικανό έχουν εκδώσει σειρά βιβλίων γεμάτων αιχμές εναντίον του ποντίφικα. Ανάμεσά τους είναι το βιβλίο του αρχιεπισκόπου Γκεόργκ Γκάνσουιν, πρώην προσωπικού γραμματέα του Πάπα Βενέδικτου, αυτό του συντηρητικού γερμανού καρδινάλιου Γκέρχαρντ Λούντβιχ Μίλερ και ένα βιβλίο του ίδιου του πρώην πάπα, που εκδόθηκε μετά τον θάνατό του.
Πρόσφατα, μάλιστα, αποκαλύφθηκε ότι μια βαθιά επικριτική ανοικτή επιστολή που κυκλοφόρησε πέρσι στο Βατικανό, ήταν υπογεγραμμένη με ψευδώνυμο που ανήκει στον αυστραλό καρδινάλιο Τζορτζ Πελ, συντηρητικό ιερέα και γνωστό επικριτή του Φραγκίσκου που έχει μάλιστα κατηγορηθεί για «σεξουαλικές παρεκτροπές». Στην επιστολή χαρακτηρίζει την ηγεσία του Πάπα «καταστροφική» και «τοξικό εφιάλτη».
Η εκλογή του ως του πρώτου ποντίφικα από τη Λατινική Αμερική χαιρετίστηκε αρχικά ως ιστορική, αλλά σύντομα κυριάρχησε η απογοήτευση, καθώς «άρχισαν να εστιάζουν στα ελαττώματά μου, τα οποία δεν τους άρεσαν», είπε ο Πάπας στη συνέντευξη. Τέλος, αναφέρθηκε και στην κατάσταση της υγείας του μετά την εγχείρηση παχέος εντέρου στην οποία υποβλήθηκε, λέγοντας ότι «μπορεί να πεθάνω αύριο, αλλά η κατάσταση είναι ελεγχόμενη – η υγεία μου είναι σε εξαιρετική κατάσταση».