Σε μείωση των βασικών επιτοκίων σε νέα ιστορικά χαμηλά αλλά και σε επέκταση του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης προχώρησε η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα – κινήσεις που φέρουν την υπογραφή του Μάριο Ντράγκι και υπερβαίνουν τις προβλέψεις των αναλυτών.
Ο μηδενισμός των επιτοκίων του ευρώ αλλά και η επέκταση του προγράμματος Ποσοτικής Χαλάρωσης (Quantitative Easing, QE) είναι «δώρα» με άμεσο θετικό αντίκτυπο για δανειολήπτες και επιχειρηματίες. Αμεσα κερδισμένοι βγαίνουν όσοι είχαν πάρει δάνεια, στο παρελθόν, με κυμαινόμενο επιτόκιο, το οποίο βασίζεται στο βασικό επιτόκιο της ΕΚΤ. Με δεδομένο, λοιπόν, ότι πλέον το επιτόκιο αυτό έχει φτάσει στο απόλυτο μηδέν, το τελικό κόστος χρήματος των δανείων προκύπτει μόνο από το περιθώριο κέρδους που είχαν επιβάλλει οι τράπεζες κατά την αρχική εκταμίευση του δανείου. Οι αποφάσεις του Ντράγκι επηρεάζουν και το διατραπεζικό επιτόκιο Euribor Τριμήνου, με βάση το οποίο καθορίζονται σήμερα σχεδόν όλα τα κυμαινόμενα επιτόκια στη στεγαστική και την καταναλωτική πίστη.
Η απόφαση της ΕΚΤ να συμπεριλάβει και τα εταιρικά ομόλογα στο πρόγραμμα Ποσοτικής Χαλάρωσης μπορεί να δώσει τεράστια «ανάσα ρευστότητας» στις ελληνικές επιχειρήσεις, καθώς θα αποκτήσουν πρόσβαση σε «ζεστό χρήμα».
Σημαντικότατα είναι τα οφέλη και για τις ελληνικές τράπεζες, υπό την προϋπόθεση όμως ότι θα μπορέσουν να αποκτήσουν εκ νέου πρόσβαση στα χρηματοδοτικά εργαλεία της ΕΚΤ. Εφόσον οι ελληνικές τράπεζες σταματήσουν να αντλούν ρευστότητα μέσω του ELA και επιστρέψουν στα μακροπρόθεσμα προγράμματα της ΕΚΤ, θα παίρνουν τα χρήματα με μηδενικά επιτόκια – έναντι, περίπου, 1% που πληρώνουν σήμερα. Προϋπόθεση όμως είναι η ολοκλήρωση της αξιολόγησης του ελληνικού προγράμματος. Αν η χώρα ενταχθεί στο πρόγραμμα Ποσοτικής Χαλάρωσης, τα οφέλη για τις τράπεζες θα είναι πολλαπλά, καθώς, εκτός από φθηνή θα μπορούν να αντλήσουν και μακροπρόθεσμη ρευστότητα μέσω έκδοσης νέων ομολόγων τα οποία άμεσα θα αγοράσει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Με τα «εάν», όμως, δεν γράφεται ιστορία. Το βέβαιο είναι ότι, πάντα την Πέμπτη, η EKT διατήρησε το όριο παροχής έκτακτης ρευστότητας μέσω του ELA προς τις ελληνικές τράπεζες στα 71,4 δισ. ευρώ, έπειτα από αίτημα της Τράπεζας της Ελλάδας (ΤτΕ). «Στις 10 Μαρτίου 2016 το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ δεν διατύπωσε αντίρρηση στον καθορισμό του ανώτατου ορίου παροχής έκτακτης ενίσχυσης σε ρευστότητα (ELA) προς τις ελληνικές τράπεζες στο ποσό των 71,4 δισεκ. ευρώ έως και την Τετάρτη 16 Μαρτίου 2016, μετά από αίτημα της Τράπεζας της Ελλάδος», αναφέρεται στη σχετική ανακοίνωση. «Το αμετάβλητο ανώτατο όριο αντανακλά τη βελτιωμένη ρευστότητα των ελληνικών τραπεζών, στο πλαίσιο της υποχώρησης της αβεβαιότητας και της σταθεροποίησης των ροών καταθέσεων του ιδιωτικού τομέα», προσθέτει η κεντρική τράπεζα.
Τελικά, όλοι κερδίζουν;
Οι μεγάλοι χαμένοι από όλα τα παραπάνω, είναι όσοι έχουν χρήματα σε μορφή καταθέσεων στις ελληνικές τράπεζες. Και αυτό γιατί τα επιτόκια, τόσο στο Ταμιευτήριο, όσο και στις προθεσμιακές καταθέσεις, αναμένεται να δεχθούν περαιτέρω πίεση, φτάνοντας σε συμβολικά ή και μηδενικά επιτόκια. Με δεδομένα, λοιπόν, τα capital controls, οι καταθέτες παραμένουν εγκλωβισμένοι σε ένα ιδιαίτερα δυσμενές γι’ αυτούς περιβάλλον.
Πάντως, έντονα ανοδικά κινήθηκε η χρηματιστηριακή αγορά στην Αθήνα την Πέμπτη, ακολουθώντας τις ευρωπαϊκές αγορές, στον απόηχο των αποφάσεων της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας να μειώσει στο -0,40% το επιτόκιο αποδοχής καταθέσεων, να μειώσει στο 0% από 0,05% το βασικό επιτόκιο και να αυξήσει το μηνιαίο όριο αγοράς ομολόγων στα 80 δισ. από 60 δισ. προηγουμένως. O Γενικός Δείκτης Τιμών, τελικά, έκλεισε στις 564,12 μονάδες, σημειώνοντας άνοδο 2,09%.
Επιτάχυνση των μεταρρυθμίσεων ζητεί ο Ντράγκι
Εκκληση προς τις κυβερνήσεις της Ευρωζώνης να επιταχύνουν τον ρυθμό υλοποίησης των απαιτούμενων μεταρρυθμίσεων, απηύθυνε ο διοικητής της ΕΚΤ, Μάριο Ντράγκι, κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου, μετά την ανακοίνωση των νέων νομισματικών μέτρων της κεντρικής τράπεζας. Ο διοικητής της ΕΚΤ ξεκαθάρισε ότι για να αποδώσουν καρπούς τα νέα νομισματικά μέτρα, θα πρέπει να συνεισφέρουν αποτελεσματικά και οι άλλες μορφές πολιτικής (δημοσιονομική). «Οι μεταρρυθμιστικές προσπάθειες πρέπει να επιταχυνθούν στην πλειονότητα των ευρωπαϊκών κρατών» εξήγησε ενδεικτικά. «Οι δημοσιονομικές πολιτικές θα πρέπει να στηρίξουν την οικονομική ανάκαμψη, παραμένοντας εντός του πλαισίου των δημοσιονομικών κανόνων της Ε.Ε.» ανέφερε και συμπλήρωσε ότι η πλήρης εφαρμογή του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης κρίνεται απολύτως αναγκαία για τη διατήρηση της εμπιστοσύνης. Στη συνέχεια, ο Ντράγκι άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο υιοθέτησης νέων μέτρων, αποσαφηνίζοντας ότι «τα επιτόκια θα παραμείνουν στα τρέχοντα ή σε χαμηλότερα επίπεδα». Πρόσθεσε δε, ότι είναι ζωτικής σημασίας να αποφευχθεί ένας δεύτερος γύρος αποπληθωρισμού. «Πρέπει να εμείνουμε στην προσέγγιση του στόχου για πληθωρισμό 2% , δίχως αδικαιολόγητες καθυστερήσεις» συνέχισε, στο ίδιο ύφος. Οσον αφορά τα νομισματικά μέτρα που ανακοινώθηκαν την Πέμπτη, κατέστησε σαφές ότι «το νέο πακέτο εκμεταλλεύεται τα πλεονεκτήματα των διαφορετικών εργαλείων, με στόχο την περαιτέρω χαλάρωση των χρηματοδοτικών συνθηκών». Ειδική μνεία έκανε και στις συνθήκες που επικρατούν στη διεθνή οικονομία, αναφέροντας ότι η εύθραυστη ανάπτυξη και οι κλιμακούμενες γεωπολιτικές εντάσεις επιδρούν αρνητικά στις προοπτικές της Ευρωζώνης. «Στόχος της ΕΚΤ είναι να καταστήσουμε την οικονομία μας ανθεκτική απέναντι σ΄ αυτές τις προκλήσεις» συνέχισε. Απαντώντας στις επικρίσεις σχετικά με τη χρήση αρνητικών επιτοκίων, ο διοικητής της ΕΚΤ εμφανίστηκε καθησυχαστικός, τονίζοντας ότι «η εμπειρία υποδεικνύει ότι τα αρνητικά επιτόκια έχουν θετικές επιπτώσεις».
Ο διοικητής της ΕΚΤ έσπευσε να επισημάνει ότι η πλειονότητα των μελών του δ.σ. της τράπεζας τάσσεται υπέρ της λήψης του συγκεκριμένου πακέτου μέτρων, ενώ διαβεβαίωσε ότι στους κόλπους της ΕΚΤ εξελίσσεται μία θετική και εποικοδομητική συζήτηση.