Πώς αλλάζουν τα πράγματα μέσα σε μόλις δύο χρόνια! Το 2014, κόντρα σε όλες τις προβλέψεις και την περιρρέουσα ατμόσφαιρα, η Ανγκελα Μέρκελ στήριξε ανοιχτά και ανυπόκριτα τον Ζαν Κλοντ Γιούνκερ για τη θέση του προέδρου της Κομισιόν.
Τώρα, με το Brexit να είναι πλέον δεδομένο, η γερμανίδα καγκελάριος δείχνει να έχει αλλάξει τόνο και σκέψεις για την παρουσία του Γιούνκερ σε αυτή την κομβική θέση. Διόλου τυχαία, εκτιμούν αναλυτές, η ομοβροντία του γερμανικού Τύπου κατά του προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, με πιο χαρακτηριστική περίπτωση το πολεμικό άρθρο της γερμανικής εφημερίδας Frankfurter Allgemeine Zeitung κατά του Γιούνκερ, το οποίο μαρτυρά ότι οι φορείς πολιτικής εντός της Γερμανίας αρχίζουν να διαχωρίζουν τη θέση τους από την Κομισιόν και ζητούν την αποχώρηση του προέδρου της.
Εφόσον ισχύει το ρεπορτάζ της βρετανικής εφημερίδας Telegraph, ο εκνευρισμός της Μέρκελ προς το πρόσωπο του Γιούνκερ εστιάζεται στο γεγονός ότι η αιφνίδια έξοδος της Βρετανίας προκάλεσε μια διχοτόμηση εντός της Ευρώπης: από τη μια πλευρά στέκουν οι υπέρμαχοι της περαιτέρω ενσωμάτωσης ως λύση των προβλημάτων και από την άλλη εκείνοι που προσεγγίζουν με πιο πραγματιστική λογική την έξοδο της Βρετανίας.
Γερμανός υπουργός, υπό τον όρο της ανωνυμίας, είπε στους Sunday Times πως «η πίεση προς τον Γιούνκερ να παραιτηθεί θα γίνει ισχυρότερη την επόμενη χρονιά και τότε η Μέρκελ θα πρέπει να ασχοληθεί με το θέμα και να το διαχειριστεί αναλόγως». Πρόσθετε, δε, ότι το Βερολίνο είναι και μια ένα λόγο θυμωμένο με τη στάση του Γιούνκερ: όταν συνέβη το Brexit, αντί να προσπαθεί να βρει μια κάποια λύση, εκείνος διατήρησε μια χαιρέκακη στάση, λες και χαιρόταν για το αποτέλεσμα.
Η εμμονή του Γιούνκερ για «περισσότερη Ευρώπη», έχει οδηγήσει πολλά μέλη της Ενωσης (βλ. Πολωνία, Ουγγαρία και Τσεχία) να ρίχνουν το φταίξιμο για το Brexit στην… πόρτα του.
Μάλιστα, οι επιθέσεις εναντίον του προέδρου της Κομισιόν τείνουν να γίνουν και αήθεις, καθώς επανέρχεται στο προσκήνιο το θέμα με την αγάπη του για το αλκοόλ. Οι κατήγοροί του λένε ότι η συνήθειά του να καταναλώνει μεγάλες ποσότητες οινοπνευματωδών μειώνουν τις δυνατότητές του να προχωράει σε δυναμικές αποφάσεις ή να διεξάγει σοβαρές καμπάνιες.
Τόσο στην Telegraph όσο και σε άλλες εφημερίδες εμφανίζονται απόψεις αξιωματούχων οι οποίοι δηλώνουν την έντονη ανησυχία τους όταν βλέπουν τον Γιούνκερ να πίνει κονιάκ με το πρωινό του ή να περιφέρεται από σύσκεψη σε σύσκεψη και από το διαπραγμάτευση σε διαπραγμάτευση κρατώντας στο χέρι ένα μπράντι ή κάποιο άλλο ποτό. Ειδικά όταν δεν περιορίζεται σε… ένα μόνο ποτήρι.
Ο μεθυσμένος Γιούνκερ
Μια εβδομάδα πριν από το βρετανικό δημοψήφισμα ήρθε στη δημοσιότητα ένα βίντεο που δείχνει τον Γιούνκερ να είναι μεθυσμένος. Ηταν κατά τη διάρκεια μιας συνόδου (τον Μάιο του 2015) όταν υποδέχθηκε τον πρωθυπουργό της Ουγγαρίας, Βίκτορ Ορμπαν, τον οποίο «στόλισε» με τον χαρακτηρισμό «ο δικτάτορας», ενώ στη συνέχεια του έδωσε ένα… χαριτωμένο χαστούκι στο μάγουλο. Κίνηση συνηθισμένη για τον εκδηλωτικό Γιούνκερ.
Ακόμη και πριν από το δημοψήφισμα στο Ηνωμένο Βασίλειο, οι υπουργοί Εξωτερικών της Τσεχίας και της Πολωνίας είχαν δηλώσει δημόσια ότι ο Γιούνκερ πρέπει να παραιτηθεί. Η αντίδραση των αξιωματούχων στις Βρυξέλλες ήταν καθησυχαστική. Θεώρησαν τις αντιδράσεις «αναμενόμενες». Ωστόσο, τώρα που έχει μπει στο παιχνίδι και το Βερολίνο, τα πράγματα γίνονται πιο σοβαρά.
Η οργή της Μέρκελ αντανακλά το αυξανόμενο σχίσμα στην Ευρώπη ανάμεσα στον Γιούνκερ, τη Γαλλία και το Βέλγιο (από τη μια πλευρά) που επιθυμούν «περισσότερη Ευρώπη μετά το Brexit» και στους Μέρκελ-Σόιμπλε (από την άλλη πλευρά) που θεωρούν πως μια τέτοια εξέλιξη θα ήταν «σκέτη τρέλα».
Αλλη μια… καλή ένδειξη ότι οι Βρυξέλλες βλέπουν με διαφορετικό τρόπο τα πράγματα σε σχέση με το Βερολίνο: πριν από το δημοψήφισμα στη Βρετανία, αρκετοί ανώτεροι αξιωματούχοι της Κομισιόν έλεγαν περιχαρείς σε ιδιωτικές συζητήσεις τους ότι θα είναι καλό να φύγει η Βρετανία από την ΕΕ έτσι ώστε να προχωρήσει ακόμη πιο γρήγορα το «ευρωπαϊκό σχέδιο» και θεωρούσαν ότι σε πέντε χρόνια από τώρα κι άλλοι απρόθυμοι (βλ. Πολωνία) θα ανοίξουν την πόρτα της εξόδου.
Spiegel: «Ο προεκλογικός αγώνας στη Γερμανία και η Ευρώπη»
Κορυφαία στελέχη του χριστιανοδημοκρατικού (CDU) και του σοσιαλδημοκρατικού (SPD) κόμματος εξέφρασαν τις τελευταίες ημέρες αποκλίνουσες απόψεις για την πορεία της Ευρώπης μετά το Brexit. Το περιοδικό Spiegel κάνει μάλιστα λόγο για ανεπίσημη έναρξη του προεκλογικού αγώνα στη Γερμανία.
Ο χριστιανοδημοκράτης Βόλφγκανγκ Σόιμπλε τάχθηκε υπέρ μιας ισχυρής και αξιόμαχης Ευρώπης σε συνέντευξή του στο πρώτο δημόσιο τηλεοπτικό σταθμό (ARD), λέγοντας ότι μια κοινή αμυντική και εξοπλιστική πολιτική είναι επειγόντως αναγκαία. Πρόσθεσε όμως ότι σε περίπτωση ανάγκης θα πρέπει να βρίσκονται λύσεις μεταξύ μεμονωμένων χωρών, ανεξάρτητα δηλαδή από τις Βρυξέλλες, όπως στο παρελθόν. Η Γερμανία και η Γαλλία θα μπορούσαν να πρωτοστατήσουν σε τέτοια θέματα.
Προηγουμένως είχε ταχθεί και σε άλλη συνέντευξή του στην κυριακάτικη Welt υπέρ μιας ταχείας επίλυσης των προβλημάτων στην Ευρώπη, εν ανάγκη και χωρίς της Κομισιόν, δια της διακυβερνητικής οδού.
Ο επίσης χριστιανοδημοκράτης και επίτροπος της Κομισιόν Γκίντερ Ετινγκερ συμφώνησε με την πρόταση Σόιμπλε σε συνέντευξή του στη σημερινή Bild: «Εχουμε και καλές εμπειρίες όταν ορισμένες χώρες συνεργάζονται και προχωρούν, ενώ άλλες ακολουθούν αργότερα… Αν τέτοιες μεμονωμένες πρωτοβουλίες προωθούν συνολικά την Κοινότητα, είμαι ασφαλώς υπέρ».
Μια ημέρα στο Δούναβη
Αυτή τη στιγμή, πάντως, στην Ευρώπη ισχύει αυτό που σημειώνουν οι Financial Times: είναι σαν ένα ζευγάρι που βιώνει έναν τεταμένο γάμο. Στις αρχές Σεπτεμβρίου, οι 27 ηγέτες της ΕΕ θα μαζευτούν στην Μπρατισλάβα και με θέα τον Δούναβη να προσπαθήσουν να θυμηθούν τι είναι αυτό που τους ενώνει και όχι τι είναι αυτό που τους χωρίζει.
Ο σλοβάκος πρωθυπουργός, Ρόμπερτ Φίκο, λέει: «Μερικές φορές τα κράτη-μέλη πρέπει να έχουν εντατικές συζητήσεις μεταξύ τους». Ισως γι’ αυτό και η συνάντηση δεν θα διεξαχθεί στις Βρυξέλλες που το τελευταίο διάστημα έχουν αποκτήσει μια αρνητική χροιά, αλλά σε ουδέτερο έδαφος.
Το κυριότερο θέμα συζήτησης στην άτυπη σύνοδο ηγετών θα είναι η Βρετανία. Ομως, αρκετοί διπλωμάτες ελπίζουν ότι οι ηγέτες θα αδράξουν την ευκαιρία για να συζητήσουν ένα ευρύτερο ζήτημα που επηρεάζει την ΕΕ: ποιος είναι υπεύθυνος; Η πιο πιθανή αντίδραση θα είναι «εμείς», όμως το Brexit έχει προκαλέσει πολλές εντάσεις εντός της ΕΕ και υπάρχουν πολλά κράτη-μέλη που αναζητούν το αφεντικό.
Το κουτί της Πανδώρας
Το σίγουρο είναι ότι το Brexit άνοιξε το κουτί της Πανδώρας. Ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε βρήκε την ευκαιρία να προωθήσει τη γερμανική ατζέντα που δεν συνάδει απαραίτητα με αυτό που οι Βρυξέλλες εννοούν «εμβάθυνση της Ευρώπης». Παράλληλα,
Υπάρχουν άλλοι που επικρίνουν τους βουλευτές του Ευρωκοινοβουλίου, αυτές τις «μαϊμούδες με όπλα» όπως τους χαρακτηρίζουν κάποιοι με προκλητικό τρόπο να σταματήσουν επιτέλους την αφ’ υψηλού κριτική.
Η αντίπερα όχθη, απαντάει ως σαν μην έχει συμβεί τίποτα. Είναι χαρακτηριστική η απάντηση του προέδρου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Μάρτιν Σουλτς. Με άρθρο του στην FAZ, ζητάει την εξέλιξη της Κομισιόν σε «πραγματική κυβέρνηση».
Ο κ. Σουλτς εισηγείται αυτή η «ευρωπαϊκή κυβέρνηση» να υπόκειται στον κοινοβουλευτικό έλεγχο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και ενός δεύτερου σώματος, το οποίο θα αποτελείται από εκπροσώπους των κρατών- μελών.
Σύμφωνα με τον ίδιο, αυτό θα καταστήσει πιο διαφανή την πολιτική λογοδοσία στο επίπεδο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενώ θα περιορίσει την δυσαρέσκεια των πολιτών προς την ΕΕ, ένα σημαντικό πρόβλημα της οποίας είναι ότι για τους πολίτες δεν είναι σαφές ποιος κάνει τι και συχνά η ΕΕ θεωρείται υπεύθυνη για αποφάσεις τις οποίες έχουν λάβει οι κυβερνήσεις των κρατών-μελών.
Το θέμα λοιπόν, συνεχίζει, δεν είναι «περισσότερη Ευρώπη», αλλά «να προσδιορίσουμε σαφώς τι μπορούν να περιμένουν οι πολίτες από την ΕΕ σε διάφορους τομείς». Η ΕΕ δεν πρέπει να αναμιγνύεται σε υποθέσεις που μπορούν να ρυθμιστούν εθνικά ή περιφερειακά, αλλά να εστιάσει στα ζητήματα που μπορούν να διευθετηθούν μόνο από κοινού, καταλήγει.