Θα περίμενε κανείς ότι μόνο οι εξαρτημένες από τον τριτογενή τομέα (και δη από τον τουριστικό κλάδο) χώρες, χώρες χωρίς αξιόλογη παραγωγική βάση πρωτογενώς και δευτερογενώς, σαν τη μικρή Ελλάδα δηλαδή, θα αντιμετώπιζαν τεράστιο πρόβλημα οικονομικής δραστηριότητας στις υπηρεσίες λόγω της πανδημίας και της αναστολής της οικονομικής δραστηριότητας. Ομως, και για να παρηγορηθούμε, τα πράγματα στον ανάλογο τομέα είναι άσχημα και για τη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου.
Σε πρώτη φάση, για τις ΗΠΑ τουλάχιστον, ένα από τα καίρια προβλήματα που δημιούργησε η πανδημία, σχετιζόμενο άμεσα με την απασχόληση και, συνεπώς, με την καλπάζουσα πλέον εκεί ανεργία, είναι ο θάνατος του παραδοσιακού λιανεμπορίου. Τη χαριστική βολή σε αυτή την κλασική οικονομική δραστηριότητα που αφήνει σοβαρό αποτύπωμα στο ΑΕΠ (ως κατανάλωση, κυρίως) αλλά είναι εδώ και καιρό πληγωμένη από το διαδικτυακό και «απρόσωπο» εμπόριο, την έδωσε ο κορονοϊός.
Μετά την υγειονομική κρίση, οι αμερικανικοί δρόμοι θα είναι λιγότερο εκτυφλωτικοί, όσον αφορά τις βιτρίνες και τις ταμπέλες τουλάχιστον. Η Wall Street Journal έγραψε ότι για χιλιάδες καταστήματα έφθασε το τέλος, ότι το πανδημικό lockdown ήταν το προοίμιο του οριστικού λουκέτου. «Ο κορονοϊός μετατόπισε το βάρος στο ηλεκτρονικό εμπόριο, η Amazon έπληξε και πλήττει πολλούς εμπόρους λιανικής».
Ακόμα και όταν τα εμπορικά κέντρα και τα μεμονωμένα εμπορικά καταστήματα θα ανοίξουν και θα επαναλειτουργήσουν, «η πανδημία θα έχει αφήσει τα σημάδια της σε μια βιομηχανία που έχει ήδη πληγεί από τη μετάβαση στις διαδικτυακές αγορές». Την απώλεια σε θέσεις εργασίας μέσα στην πανδημία, τον περασμένο Απρίλιο συγκεκριμένα, η WSJ την υπολόγισε σε περισσότερες από δύο εκατομμύρια. Και μιλάμε για εργαζομένους σε έναν μόνο κλάδο των αμερικανικών υπηρεσιών.
Ο τρέχων μήνας, εκτιμά το αμερικανικό Μέσο, «αναμένεται να είναι ένας από τους χειρότερους για τους εμπόρους λιανικής μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο», καθώς στις ΗΠΑ «το ηλεκτρονικά εμπόριο καλύπτει πλέον το 25% των λιανικών πωλήσεων, ενώ πέρσι ήταν 15%». Ετσι, «περίπου 100.000 καταστήματα αναμένεται να κλείσουν τα επόμενα πέντε χρόνια, ένας αριθμός τριπλάσιος εκείνου ο οποίος απέδωσε το φαλιμέντο των καταστημάτων λιανικής που ακολούθησε την προηγούμενη οικονομική κρίση»: ο αριθμός των αμερικανικών καταστημάτων λιανικής θα μειωθεί σε 782.000 τα επόμενα πέντε χρόνια, ενώ το 2008 είχαν κλείσει μόνο 28.455 καταστήματα.
Οπως φαίνεται, όσον χώρο οι Αμερικανοί παραχωρούν στον ψηφιακό κόσμο τόσον και αφαιρούν από τον πραγματικό: στο εμπόριο αυτό έχει καταστροφικές συνέπειες για εκατομμύρια επαγγελματίες και εργαζομένους. Για όσους εμπόρους επιζήσουν, εξυπακούεται, τα περιθώρια κέρδους θα μειωθούν ακόμη περισσότερο.
Η WSJ αναφέρει ηχηρά ονόματα του λιανεμπορίου της Αμερικής (μεταξύ τους, πολυκαταστήματα και αλυσίδες) τα οποία υπέβαλαν αιτήσεις πτωχεύσεων. Οι έμποροι σηκώνουν τα χέρια ψηλά και ωρύονται: «Αν δεν είναι αυτό η Αποκάλυψη για το λιανεμπόριο, τότε τι μπορεί να είναι». Διότι υπάρχουν και τα μεγάλα καταστήματα που έχουν «κολλήσει» πολύ πριν από την πανδημία, χωρίς κερδοφορία επί σειρά ετών.
Το λιανεμπόριό μας, με τον οβολό μας
Σε ό,τι αφορά την Ελλάδα, τα λουκέτα δεν θα «πέσουν» αποκλειστικά στο λιανεμπόριο. Ο ελληνικός εμπορικός κόσμος αναμένει τις ψυχοθεραπευτικές βόλτες όλων μας από τα εμπορικά μας, ώστε να ξεσκάσουμε κιόλας μετά την κλεισούρα του δικού μας lockdown. Για αυτό οι εμπορικοί σύλλογοι, επικεντρώνουν στην αξία του συνοικιακού μαγαζιού, το οποίο πρέπει να επιβιώσει για το καλό της εθνικής οικονομίας.
Για τους Ελληνες, οπωσδήποτε το πρόβλημα δεν είναι η Amazon στην παρούσα φάση αλλά η έλλειψη των «μέσων». Δεν υπάρχει «καύσιμο κινήσεως». Η εφετινή κατάρρευση του τουριστικού κλάδου αναμένεται να συμπαρασύρει μερικώς και το λιανεμπόριό μας, μαζί με τους πιο άμεσα εμπλεκόμενους με τον τουρισμό χώρους, όπως είναι η εστίαση. Φυσικά, όλα τα παραπάνω θα έχουν σοβαρές επιπτώσεις στην εργασία, με την κλασική για περιπτώσεις οικονομικών κρίσεων «άλεση» του παραγωγικού δυναμικού.
Εφέτος από τον Ελληνα που θα διατηρήσει την εργασία του (με τις όποιες μειώσεις εισοδήματος αναγκαστεί να υποστεί στην πορεία) περιμένουν όλοι οι υπόλοιποι να επιζήσουν. Και το λιανεμπόριο, φυσικά. Μπορεί αυτή η κατάσταση να μην είναι η… Αποκάλυψη, όπως λένε οι αμερικανοί έμποροι, αλλά είναι αναμφισβήτητα ένας σχεδόν ακατόρθωτος στόχος…