Η έρευνα του ιταλικού ερευνητικού «levoli Relume» ολοκληρώθηκε απολύτως με βάση τον αρχικό σχεδιασμό και έλαβε χώρα όχι μόνο στα χωρικά μας ύδατα, αλλά και στα διεθνή ύδατα της ελληνικής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης, θέλησε να διευκρινίσει ο υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης, σε ραδιοφωνική του συνέντευξη στον «Real FM», μιλώντας για το περιστατικό με τους τουρκικούς «τσαμπουκάδες» και τον επικίνδυνο «συνωστισμό» πολεμικών πλοίων στα ανοικτά της Κάσου.
Η Ελλάδα, υπενθύμισε (προς πάσα κατεύθυνση) ο κ. Γεραπετρίτης, έχει να εκπονήσει ένα έργο το οποίο έχει εγκριθεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση, την ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας-Κύπρου. Το έργο περιλαμβάνει ένα στάδιο ερευνητικό και στη συνέχεια είναι η πόντιση του καλωδίου. Για την έρευνα απαιτείτο να υπάρξει ένα σχέδιο από την πλευρά του ιταλικού πλοίου και των αναδόχων του έργου.
Και για μία ακόμη φορά, επανέλαβε σε απάντηση όσων επιμένει να λέει ο τούρκος ομόλογός του, Χακάν Φιντάν -και γράφει ο τουρκικός Τύπος με αφορμή το περιστατικό της Κάσου (δείτε πιο κάτω)- ότι το τουρκολιβυκό μνημόνιο είναι άκυρο, νομικά ανυπόστατο και δεν παράγει έννομα αποτελέσματα.
«Η Τουρκία θεωρεί ότι έχει κυριαρχικά δικαιώματα στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου επί τη βάσει του τουρκολιβυκού μνημονίου, το οποίο τουρκολιβυκό μνημόνιο -το προ τετραετίας τουρκολιβυκό μνημόνιο- είναι άκυρο και ανυπόστατο νομικά. Δεν παράγει έννομα αποτελέσματα, πλην όμως η ίδια η Τουρκία θεωρεί ότι αποτελεί τη βάση της πολιτικής της», ανέφερε ο υπουργός Εξωτερικών. Θεωρεί δηλαδή, πρόσθεσε, ότι έλκει δικαιώματα και θέλησε να δώσει το μήνυμα ότι στο πεδίο αυτό δεν μπορούν να γίνονται οιεσδήποτε έρευνες από την πλευρά Ελλάδας και Κύπρου.
«Σε αυτό όμως εμείς είμαστε ανυποχώρητοι», ξεκαθάρισε ο επικεφαλής της ελληνικής διπλωματίας. «Δηλώσαμε ότι οι έρευνες θα συνεχιστούν και θα ολοκληρωθούν. Και αυτό ακριβώς συνέβη».
Τι λένε οι Τούρκοι
Από την πλευρά του, ο τούρκος υπουργός Εξωτερικών, Χακάν Φιντάν, ερωτηθείς σχετικά με το τουρκολιβυκό μνημόνιο, υποστήριξε ότι το πρόβλημα το έχει η Ελλάδα (και η Αίγυπτος ως συμβαλλόμενο μέρος στη συμφωνία οριοθέτησης της ΑΟΖ):
«Εμείς με τη Λιβύη, όπως ξέρετε, έχουμε διευθετήσει αυτό το ζήτημα μεταξύ μας. Αυτό ενδεχομένως να έχει προκαλέσει προβλήματα σε άλλες χώρες, αλλά αυτό δεν είναι δικό μας πρόβλημα», είπε ο Φιντάν χωρίς να κατονομάσει την Ελλάδα ή την Αίγυπτο.
«Αυτό που έχει σημασία», πρόσθεσε, «είναι ότι το έργο αυτό που κάνουμε γίνεται σύμφωνα με το νόμο και με βάση την αμοιβαία συναίνεση. Εμείς αυτό κοιτάζουμε».
Η Hurriyet μιλά με τη σειρά της για .απόπειρα της Ελλάδας να παραβιάσει την τουρκική υφαλοκρηπίδα. «Η ένταση -περιγράφει η τουρκική εφημερίδα- άρχισε όταν η ελληνική πλευρά κήρυξε NAVTEX και έστειλε στην περιοχή το ιταλικό ερευνητικό σκάφος Levoli για να πραγματοποιήσει μελέτες για την πόντιση υποβρύχιου ηλεκτρικού καλωδίου μελλοντικά. Η Τουρκία εξέδωσε αντι-ΝAVTEX. Η Τουρκία αντέδρασε επειδή η περιοχή που ανήγγειλε η Ελλάδα ορίζοντάς την ως ερευνητική ζώνη, βρισκόταν εν μέρει εντός της ζώνης θαλάσσιας δικαιοδοσίας που είχε υπογράψει με τη Λιβύη το 2020 […] Η ένταση πήρε τέλος το βράδυ της Τρίτης, χωρίς περαιτέρω κλιμάκωση, ως αποτέλεσμα της έντονης διπλωματικής κίνησης μεταξύ Αγκυρας και Αθήνας. Τα “κόκκινα τηλέφωνα” (απευθείας γραμμές επικοινωνίας) ενεργοποιήθηκαν σε ανώτατο επίπεδο […] Από ό,τι φαίνεται, έχουν ενεργοποιηθεί οι δίαυλοι επικοινωνίας σε διπλωματικό επίπεδο».
«Το “Ievoli Relume” αποχώρησε από την περιοχή χωρίς να ολοκληρώσει το πρόγραμμα εργασιών που είχε ανακοινωθεί και πήγε στην Κρήτη. Τα ελληνικά πολεμικά πλοία επίσης αποχώρησαν από την περιοχή», γράφει η Sozcu, ενώ η Milliyet σχολιάζει για το περιστατικό στα ανοικτά της Κάσου πως «δεν δόθηκε περιθώριο για παραβίαση στην “τουρκική υφαλοκρηπίδα”».
Στο σημείο αυτό, ο υπουργός Εξωτερικών υπενθύμισε ότι «σε ανάλογες περιπτώσεις στο παρελθόν [Ελλάδα κα Τουρκία] είχαμε έρθει στα όρια της πολεμικής σύγκρουσης. Υπήρχε μια πάρα πολύ μεγάλη ένταση, μια κρίση η οποία οδήγησε τους δύο στόλους να βρεθούν, στο σύνολό τους, στα νερά του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου».
Αυτή τη φορά, ωστόσο, σημείωσε, μέσα σε 24 ώρες υπήρξε απόλυτη αποσυμπίεση, «δεν ήρθαν ποτέ κοντά τα πλοία τα οποία επιτηρούσαν, δεν υπήρξε κίνδυνος θερμού επεισοδίου και στο τέλος της ημέρας ολοκληρώθηκε η έρευνα».
Οπότε, «όχι μόνο δεν είναι υποχωρητική στάση αυτή, αλλά είναι το ακριβώς αντίθετο», υπογράμμισε ο κ. Γεραπετρίτης. «Παρήχθη απολύτως το ωφέλιμο αποτέλεσμα, το οποίο έγινε σύμφωνα με τον αρχικό σχεδιασμό της αναδόχου εταιρείας. Και επιπλέον κάναμε τη δήλωσή μας ότι πρόκειται για δική μας ΑΟΖ», θέλησε να επισημάνει, απαντώντας με τον τρόπο αυτόν όχι μόνο στους γείτονες, αλλά και σε φωνές στο εσωτερικό περί υποχωρητικότητας και «άτακτης φυγής» της ελληνικής πλευράς στο συμβάν της Κάσου.
«Είναι ψευδές ότι υπήρξε υποχώρηση και επιστροφή του πλοίου. Το πλοίο εξάντλησε όλη την έρευνα την οποία προέβλεπε να κάνει», ξεκαθάρισε εκ νέου. Στην Κάσο «δεν υπήρξε καμία περίπτωση ελληνικής υποχώρησης. Το αντίθετο. Η Ελλάδα αυτή τη στιγμή βρέθηκε μέσα στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη, ολοκλήρωσε τις έρευνές της και δεν παρήχθη κρίση».
Ομοίως, ερωτηθείς σχετικά, ο υπουργός Εξωτερικών κατέστησε σαφές πως δεν έχει διακοπεί καμία απολύτως ενέργεια εκ μέρους των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων και τα πολεμικά αεροσκάφη πετούν στο Αιγαίο, εκεί όπου η διεθνής νομιμότητα το επιτρέπει.
Στη συνέντευξή του στον Real FM, ο κ. Γεραπετρίτης επανέλαβε ότι η Ελλάδα βρίσκεται σε μια θέση ισχύος και αυτή η περίοδος είναι ένα ιστορικό παράθυρο ευκαιρίας να λύσουμε τα χρόνια προβλήματά μας.
Σε κάθε περίπτωση, εξήγησε, «το συμβάν της Κάσου, το οποίο επιλύθηκε αμέσως εξαιτίας της ύπαρξης των πολιτικών διαύλων επικοινωνίας μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας, χωρίς να προκαλέσει κρίση, δεν θα είχε ποτέ συμβεί αν είχαμε οριοθετήσει τις θαλάσσιες ζώνες, δηλαδή την υφαλοκρηπίδα και την ΑΟΖ».
Σήμερα, σημείωσε, «βρισκόμαστε σε ένα στάδιο το οποίο είναι ικανοποιητικό με την Τουρκία, διότι από τις χίλιες παράνομες υπερπτήσεις, παραβιάσεις του ελληνικού εναέριου χώρου έχουμε φτάσει στο μηδέν. Διότι αυτή τη στιγμή μπορούμε να αμβλύνουμε τις εντάσεις για να μην παράγονται κρίσεις και να μην παράγεται κίνδυνος θερμού επεισοδίου και πολέμου. Διότι αυτή τη στιγμή διαχειριζόμαστε το μεταναστευτικό με ωφέλιμο τρόπο. Διότι χάρη στη συνεργασία μπορούν και σπάνε τα κυκλώματα παράνομης διακίνησης».
Οπως και έχει, «η Ελλάδα δεν πρόκειται ποτέ να αποστεί από οποιοδήποτε στάδιο κυριαρχίας της, το οποίο δεν συζητάμε», διεμήνυσε επαναλαμβάνοντας την πάγια εθνική θέση.
Ερωτηθείς για την οριοθέτηση της ΑΟΖ με την Αλβανία, ο Γιώργος Γεραπετρίτης είπε ότι «λείπουν κάποια διαδικαστικά στάδια τα οποία θα ολοκληρωθούν», αλλά όπως υπενθύμισε, «υπάρχει μια συμφωνία η οποία είναι διεθνής και δεσμεύει τα μέρη και έχει ήδη ανακοινωθεί στον ΟΗΕ».
«Από την άλλη πλευρά», πρόσθεσε αναφερόμενος στον εν εξελίξει ελληνοτουρκικό διάλογο, «όταν θα ωριμάσουν οι συνθήκες, ελπίζω να μπορέσουμε να μπούμε και στα σοβαρότερα, να μπορέσουμε να κάνουμε μια συζήτηση, η οποία θέλω να θυμίσω, γίνεται εδώ και δεκαετίες».
Ηδη, υπενθύμισε, «έχουν γίνει 64 κύκλοι Διερευνητικών Επαφών, αλλά κάθε φορά ο νεότερος κύκλος πήγαινε χειρότερα από τον προηγούμενο. Οι θέσεις που διατυπώνονταν ήταν πιο ακραίες».
Οσοα για τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης μεταξύ των δύο χωρών, εξήγηση πως υπάρχει μία διαρκής συζήτηση, η οποία έχει εγκατασταθεί μεταξύ, κυρίως, των στρατιωτικών, υπό την ευθύνη ενός ανώτατου διπλωμάτη, έτσι ώστε να περιορίζονται οι στρατιωτικές ασκήσεις, χωρίς όμως να υπάρχει καμία απολύτως υποβάθμιση ή υποχώρηση του αξιόμαχου των Ενόπλων Δυνάμεων.
Αναφερόμενος εξάλλου στην αποστολή του Letter of Acceptance για την προμήθεια των πρώτων 20 μαχητικών F-35 Lightning II, ο υπουργός τόνισε το αυτονόητο: ότι το αξιόμαχο των Ενόπλων Δυνάμεων απαιτεί την αναβάθμιση των οπλικών συστημάτων και τα F-35 είναι πάρα πολύ σύγχρονα όπλα, τα οποία αυτή τη στιγμή δημιουργούν μια αμυντική υπεροπλία.
Και για όσους έχουν ασθενή μνήμη, υπενθύμισε πως «όταν αναλάβαμε το 2019, η Τουρκία ήταν στο πρόγραμμα των F-35. Εμείς δεν είχαμε καν μπει στο πρόγραμμα για την αναβάθμιση των F-16. Και σήμερα που μιλάμε η Ελλάδα είναι στο πρόγραμμα των F-35, έχει αναβαθμίσει τα F-16 σε Viper και η Τουρκία είναι εκτός του προγράμματος των F-35».
Αντίστοιχα, και στη σκιά των προσωπικών επιθέσεων των Τούρκων -ακόμη και σε ανώτατο επίπεδο, από τον ίδιο τον πρόεδρο Ερντογάν- σε βάρος του υπουργού Εθνικής Αμυνας, ο Γιώργος Γεραπετρίτης διαβεβαίωσε ότι τόσο ο ίδιος, όσο και τα άλλα μέλη του υπουργικού συμβουλίου -συμπεριλαμβανομένου του Νίκου Δένδια- «είμαστε απολύτως ταυτισμένοι στο ότι η Ελλάδα βεβαίως βρίσκεται σε συζητήσεις με την Τουρκία. Θέλει να έχει έναν ωφέλιμο και παραγωγικό διάλογο. Η Ελλάδα έχει το μυαλό της στην ειρήνη και την ευημερία και όχι στον πόλεμο».
«Από την άλλη πλευρά», παρατήρησε, «δεν μπορούμε να αγνοήσουμε την ιστορία και ιδίως τις ιστορικές ευθύνες της Τουρκίας στην Κύπρο. Και δεν μπορούμε σε καμία περίπτωση να έρθουμε και να κάνουμε παραχωρήσεις σε θέματα που αφορούν την κυριαρχία μας και στα οποία υπάρχουν οι εθνικές κόκκινες γραμμές»
«Η διάκριση ανάμεσα σε διαλλακτικούς και πατριώτες έφερε τις εθνικές καταστροφές στη χώρα. Για το λόγο αυτό είμαι πάντοτε της άποψης ότι σημασία έχει να είμαστε επωφελείς», ήταν η χαρακτηριστική αναφορά του κ. Γεραπετρίτη σε όσους αρέσκονται σε εθνικιστικές κορώνες.
Στόχος να επανεκκινήσουν οι συνομιλίες στο Κυπριακό
Περνώντας στη συνέχεια της συνέντευξής του στο Κυπριακό, ο υπουργός Εξωτερικών, αφού σημείωσε ότι για μακρύ χρονικό διάστηκα υπήρξε μια απόλυτη ακινησία και αδράνεια, ανέφερε ότι τον τελευταίο χρόνο, σε ταύτιση με την Κυπριακή Δημοκρατία, υπήρξε προσπάθεια να αναβαθμιστεί στην ατζέντα του ΟΗΕ και στην ατζέντα της ΕΕ.
«Και τα δύο συντελέστηκαν. Τον Ιούνιο του 2023 -υπενθύμισε- περιελήφθη διάταξη μέσα στα Συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, σύμφωνα με τα οποία η ΕΕ θα εμπλέκεται σε όλα τα στάδια επίλυσης του Κυπριακού. Και βεβαίως ο ΟΗΕ διά του γενικού γραμματέα προτεραιοποίησε το Κυπριακό. Διόρισε προσωπική απεσταλμένη στην Κύπρο και έχει αυτή τη στιγμή μια πολύ σαφή τοποθέτηση ότι το Κυπριακό κινείται».
Στόχος είναι να επανεκκινήσουν οι συζητήσεις μεταξύ των δύο πλευρών στη βάση των ψηφισμάτων του ΟΗΕ για τη διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία. Η θέση της Τουρκίας, ωστόσο, «συν τω χρόνω έχει πολύ περισσότερο βρεθεί στο ανάποδο άκρο, στο αντίθετο άκρο, δηλαδή σε μια θέση λύσης δύο κρατών, αυτό που ονομάζουν κυριαρχική ισότητα», παρατήρησε. «Αυτό όμως είναι κάτι το οποίο κείται εκτός του πλαισίου του Διεθνούς Δικαίου, όπως οριοθετείται από τα ψηφίσματα και άρα δεν μπορεί να γίνει αποδεκτό» και «το κρίσιμο στη δεδομένη φάση και για το οποίο όλοι εργαζόμαστε σκληρά, είναι η επανεκκίνηση των συζητήσεων. Διότι αν δεν υπάρξει η συζήτηση δεν θα υπάρξει λύση».
«Η Κύπρος οφείλει να είναι ενωμένη. Ανεξαρτήτως των δηλώσεων ή των επιχειρήσεων που γίνονται από την πλευρά της Τουρκίας, εκείνο το οποίο είναι σημαντικό -και έχω μια βιώσιμη ελπίδα, μια μικρή αισιοδοξία ότι θα καταφέρουμε να ξεκινήσουν οι συζητήσεις για το Κυπριακό- είναι να υπάρξει μια λύση η οποία θα είναι βιώσιμη, θα είναι ωφέλιμη και αμοιβαία αποδεκτή». κατέληξε στη σχετική αναφορά του ο υπουργός των Εξωτερικών.