Αν το κέντρο βάρους της κοινωνικής πολιτικής της κυβέρνησης βρίσκεται στην αύξηση των μισθών, των συντάξεων και των επιδομάτων ώστε τα νοικοκυριά να αντιμετωπίσουν την ακρίβεια και το χειμώνα που έρχεται, στο επίκεντρο της οικονομικής πολιτικής είναι οι επενδύσεις και η στήριξη της υγιούς επιχειρηματικότητας.
Για να επιτευχθεί όμως ο στόχος αυτός σ΄ ένα ρευστό διεθνές περιβάλλον το οποίο επηρεάζεται από την αβεβαιότητα της έκβασης των πολέμων στην Ουκρανία και το Ισραήλ, την απειλή της στασιμότητας στην ευρωπαϊκή οικονομία και τις καθημερινές αναταράξεις των αγορών, απαιτούνται πόροι και το κυριότερο κίνητρα για το επιχειρείν.
Ευτυχώς η συγκυρία για την Ελλάδα είναι ευνοϊκή.
Οπως θα έλεγε κάποιος πολιτικός «λεφτά για επενδύσεις υπάρχουν» καθώς το 2024 θα τρέξουν ταυτόχρονα τα προγράμματα του ΕΣΠΑ με στόχο να απορροφηθούν 8,5 δισ. ευρώ, τα επενδυτικά σχέδια του Ταμείου Ανάκαμψης τα οποία θα ενισχυθούν με 3,6 δισ. ευρώ, ενώ θα γίνει προσπάθεια να ενεργοποιηθεί η Κοινή Αγροτική Πολιτική για να στηριχθούν όχι μόνο οι κατεστραμμένοι καλλιεργητές της Θεσσαλίας, αλλά ολόκληρη η Ελλάδα.
Πρωταγωνιστές σε αυτή την προσπάθεια η οποία δεν είναι καθόλου εύκολη, καθώς για να απορροφηθούν τα ευρωπαϊκά κονδύλια κάθε μήνα πρέπει να υλοποιούνται επενδύσεις ύψους 1 δισ. ευρώ και ταυτόχρονα να προετοιμάζονται τα επόμενα προγράμματα, είναι ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας Κωστής Χατζηδάκης κι ο αναπληρωτής του, ο οποίος έχει επιφορτιστεί με αυτό το δύσκολο έργο, Νίκος Παπαθανάσης.
Το μήνυμα
Μιλώντας στο Protagon, ο αναπληρωτής υπουργός Εθνικής Οικονομίας Νίκος Παπαθανάσης δίνει ένα διαφορετικό τόνο από τις γενικότητες περί δημοσίων επενδύσεων -τις οποίες καμία κυβέρνηση τα τελευταία 20 χρόνια δεν υλοποίησε σύμφωνα με το πρόγραμμα- καθώς υπογραμμίζει:
—«Είμαστε εδώ για να κινητοποιήσουμε όλους τους υπουργούς, το Δημόσιο που χρειάζεται εξειδικευμένο προσωπικό και να συνεργαστούμε με τους νέους Περιφερειάρχες για να μην χάσουμε ούτε ένα ευρώ από τα ευρωπαϊκά κονδύλια».
«Ας σταματήσουμε το πολιτικό παραμύθι ότι δίνουμε λεφτά μόνο στους μεγάλους επιχειρηματίες» υπογραμμίζει ο αναπληρωτής υπουργός Εθνικής Οικονομίας. Σημειώνεται ότι έως σήμερα, στο πλαίσιο του ΤΑΑ, έχουν υπογραφεί 244 συμβάσεις εκ των οποίων 115 (47%) είναι δάνεια προς μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις με συνολικό προϋπολογισμό 1,33 δισ. ευρώ.
Αυτό είναι λοιπόν το νέο τοπίο το οποίο θα ξεκαθαρίσει μέσα στο 2024 καθώς θα ενταθούν οι προσπάθειες απορρόφησης των επενδυτικών κονδυλίων τα οποία θα ανέλθουν σε 12 δισ. ευρώ μέσω του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων, δηλαδή του ΕΣΠΑ και των εθνικών πόρων, και μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.
Για τους μικρομεσαίους
Η πρώτη είδηση είναι ότι μέσα στο Δεκέμβριο κλείνει (ή πρέπει να κλείσει) το ΕΣΠΑ 2014-2021. Οπως ξεκαθαρίζει ο κ. Παπαθανάσης, το αρχικό ΕΣΠΑ ήταν 20 δισ. ευρώ: «Αρα ολοκληρώσαμε αυτόν τον στόχο, πήραμε άλλα 3 δισ. ευρώ και αυτά θα τα έχουμε απορροφήσει».
Παράλληλα όμως τρέχει και το Ταμείο Ανάκαμψης από το οποίο η Ελλάδα μπορεί να εισπράξει συνολικά 36 δισ. ευρώ μέχρι το 2026, μετά και από την τελευταία αναθεώρηση του από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Από τα χρήματα αυτά, μέχρι τώρα έχουμε λάβει 11 δισ. ευρώ. Από αυτά τα 11 δισ. που έχουν έρθει στην Ελλάδα, ένα ποσοστό τους έχει μπει στην οικονομία, καθώς δεν έχουν υλοποιηθεί ακόμη όλα τα προγράμματα τα οποία εγκρίθηκαν. Το στοίχημα λοιπόν είναι να φτάσουν αυτά τα χρήματα στην οικονομία.
Τα εμπόδια και το τέρας της γραφειοκρατίας
Ωστόσο για να τρέξει το ΕΣΠΑ, το οποίο θα αποδώσει και τα πολιτικά οφέλη στην κυβέρνηση, καθώς απευθύνεται στους μικρομεσαίους και τα χρήματα διαχέονται στην οικονομία και την κοινωνία, απαιτείται να ξεπεραστούν μεγάλα εμπόδια:
♦ Η γραφειοκρατία. Οπως σημειώνει ο κ. Παπαθανάσης «η γραφειοκρατία είναι τέρας. Δεν σκοτώνεται με τη μία. Θέλει πολλή δουλειά. Και πάνω σε αυτή τη δουλειά και τις μεταρρυθμίσεις δουλεύουμε. Σας θυμίζω το ρεκόρ αιτημάτων στον αναπτυξιακό νόμο. Και εδώ θα πρέπει να σταθούμε και να δούμε γιατί υπάρχει αυτό το ρεκόρ αιτημάτων».
♦ Οι ρυθμοί της Δικαιοσύνης. Η «έρημος» του συστήματος απονομής Δικαιοσύνης στη χώρα που ταλαιπωρεί τους πολίτες και διώχνει κάθε νέο επενδυτή. Το ζήτημα της ταχείας απονομής Δικαιοσύνης είναι ιδιαίτερα βαρύ καθώς οι προσφυγές που γίνονται για μεγάλα συνήθως έργα και επενδυτικά προγράμματα όχι μόνο για περιβαλλοντικούς λόγους, αλλά κυρίως για λόγους ανταγωνισμού, μπλοκάρουν τα ίδια τα έργα αλλά και ολόκληρα προγράμματα. Επιπλέον, σε αυτό το ζήτημα εστιάζει το ενδιαφέρον της η Ευρωπαϊκή Επιτροπή καθώς η μεταρρύθμιση της Δικαιοσύνης είναι μια μνημονιακή υποχρέωση (από τις τελευταίες) την οποία δεν έχει κατορθώσει να υλοποιήσει η Ελλάδα.
Λεφτά υπάρχουν…
Η ουσία όμως είναι ότι όλα αυτά πρέπει να γίνουν για να τρέξει η οικονομία. Για τα επόμενα χρόνια η χώρα έχει δύο Ταμεία, το Ταμείο Ανάκαμψης με 36 δισ. και το ΕΣΠΑ με 26 δισ. ευρώ. Μέχρι τώρα, έχουν μπει στην οικονομία περίπου 4 δισ. ευρώ. Επομένως τα επόμενα 4- 6 χρόνια πρέπει να μπουν στην ελληνική οικονομία 58 δισ. ευρώ: από το Ταμείο Ανάκαμψης αλλά και το ΕΣΠΑ.
Αυτό σημαίνει πρακτικά ότι αποτελούν ένα τεράστιο ποσό και ως ποσοστό του ΑΕΠ, που θα δώσει πολύ μεγάλη ώθηση, πολύ ισχυρή και δυναμική ανάπτυξη στην οικονομία, καθώς και πολλές θέσεις εργασίας.
Το ΕΣΠΑ στην καθημερινότητά μας
Οπως εξηγεί ο κ. Παπαθανάσης «το ΕΣΠΑ φαίνεται και επηρεάζει την καθημερινότητα μας. Οπου και να κοιτάξετε, θα βρείτε κοινοτικά χρήματα. Στο σχολείο που πηγαίνει το παιδί σας και τα παιδιά μας, υπάρχουν κοινοτικά χρήματα στο κομμάτι της ενεργειακής αναβάθμισης. Στην Υγεία, αυτή τη στιγμή διοχετεύονται 400 εκατομμύρια ευρώ για την αναβάθμιση 80 Νοσοκομείων και 156 Κέντρων Υγείας. Είναι ένα πρόγραμμα το οποίο τρέχει και αλλάζει την εικόνα σε όλη τη χώρα».
Ερχεται νέο «Εξοικονομώ»
Στις αρχές του 2024 αναμένεται να προκηρυχθεί το νέο «Εξοικονομώ» το οποίο θα απευθύνεται στους πολίτες και σε μικρές επιχειρήσεις. Σύμφωνα με τα μέχρι τώρα στοιχεία, πάνω από 100.000 μικρές επιχειρήσεις έχουν λάβει πόρους από τα προγράμματα αυτά.
Στους μεγαλύτερους επιχειρηματίες κατά κύριο λόγο απευθύνεται το Ταμείο Ανάκαμψης. Ωστόσο όπως εξηγεί ο κ. Παπαθανάσης «το Ταμείο Ανάκαμψης μπορούν να το αξιοποιήσουν και όλοι οι μικρομεσαίοι. Για την ακρίβεια το Ταμείο έχει δύο άξονες, δύο εργαλεία χρηματοδότησης. Ο πρώτος, είναι οι επιδοτήσεις, δηλαδή χρήματα που παίρνει η χώρα χωρίς να υποχρεούται να τα επιστρέψει. Και ο δεύτερος είναι τα δάνεια τα οποία μπορεί να δίνει με χαμηλότοκα επιτόκια 0,35% σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις και με 1% σε μεσαίες και μεγάλες.
»Περιμένουμε 1,7 δισεκατομμύρια από το τρίτο αίτημα πληρωμής για τις επιδοτήσεις, δηλαδή για τα χρήματα που δεν χρειάζεται να επιστρέψουμε, χρήματα που θα λάβει η χώρα εντός του έτους, και 1,8 δισεκατομμύρια για το δανειακό σκέλος. Και αυτά αναμένονται έως το τέλος του έτους».
Παρότι θεωρητικώς υπάρχει χρόνος μέχρι να ολοκληρωθεί το Ταμείο Ανάκαμψης, τα περιθώρια και τα χρονοδιαγράμματα είναι πολύ αυστηρά. Τον Αύγουστο του 2026 όλα τελειώνουν. Εδώ εντοπίζεται και το μεγαλύτερο πρόβλημα με τις δικαστικές διενέξεις, οι οποίες μπορεί να εκτροχιάσουν χρονικά την υλοποίηση των στόχων (τα λεγόμενα ορόσημα).
Κλειδί τα 17 δισ. ευρώ της ΚΑΠ
Πάντως, δεν είναι μόνο αυτά τα χρήματα. Είναι και από το πρόγραμμα της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής, περίπου 17 δισ. ευρώ, μέσω των οποίων θα χρηματοδοτηθούν επενδύσεις στην αγροδιατροφή. Η στρατηγική ανάπτυξης την οποία ακολουθεί η χώρα έχει προκύψει από το εθνικό σχέδιο του νομπελίστα οικονομολόγου Χριστόφορου Πισσαρίδη. Κύριοι στόχοι είναι η πράσινη ανάπτυξη και η ψηφιακή μεταρρύθμιση και μετάβαση, μαζί με την κατάρτιση (upskilling – reskilling), τις ιδιωτικές επενδύσεις και τον αγροδιατροφικό τομέα.
Δεκέμβριο ανοίγουν προγράμματα και …ταμεία
Ο κ. Παπαθανάσης εξηγεί ότι το Δεκέμβριο θα ανοίξουν πολλά προγράμματα από το νέο ΕΣΠΑ. Ανάμεσά τους προγράμματα που έχουν σχέση με τουριστικά καταλύματα, με την γενική επιχειρηματικότητα -κυρίως για νεοφυείς επιχειρήσεις- και προγράμματα για νεοσύστατες επιχειρήσεις, οι οποίες είτε θα συσταθούν είτε συστήνονται τώρα, είτε δεν έχουν κλείσει μια χρήση. Ο στόχος είναι να μπουν περισσότεροι επιχειρηματίες στην οικονομία και να στηριχθούν νέοι για να δημιουργήσουν επιχειρήσεις.
Η ανταπόκριση αναμένεται μεγάλη για τα προγράμματα που αφορούν νεοσύστατες επιχειρήσεις. Οπως εξηγεί ο κ. Παπαθανάσης «αναμένουμε ότι θα υπάρξει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον. Εχουμε σε πρώτη φάση 350 εκατ. ευρώ, καθώς και επιπλέον 400 περίπου εκατ. ευρώ και για τις περιοχές της απολιγνιτοποίησης, δηλαδή για Κοζάνη, Φλώρινα, Γρεβενά, Καστοριά, αλλά και σε Μεγαλόπολη, Τρίπολη και Γορτυνία. Ας πούμε ότι κάποιος θέλει να δημιουργήσει καταλύματα σε ένα νησί ή στην ηπειρωτική Ελλάδα, τότε μπορεί να καταθέσει ένα σχέδιο και να πάρει μέχρι και το 50% του προϋπολογισμού του. Να καταθέσει ένα σχέδιο 400.000 ευρώ και να πάρει επιχορήγηση 200.000 ευρώ».