«Ποιητής» του φωτός και των σκιάσεων στα έργα του, ο Κλοντ Μονέ επέμενε πάντα να αναδεικνύει όλα όσα τον ενέπνεαν. Εραστής της φύσης και των πλούσιων σε βλάστηση κήπων, ο διάσημος Γάλλος ζωγράφος, αν και πρωτοπόρος του 19ου αιώνα, εξακολουθεί να είναι ένας θρύλος των εικαστικών τεχνών, τον οποίο συνέχεια ανακαλύπτουμε και πάλι από την αρχή. Αν και έχουν καταπιαστεί με τη ζωή και το έργο του αναρίθμητοι αναλυτές, ακόμη και σήμερα εξακολουθούν να υπάρχουν μυστικά και λεπτομέρειες από τη ζωή του που δεν έχουν μαθευτεί.
Σύμφωνα με τους Times του Λονδίνου, η έκθεση με τίτλο «Leon Monet. Brother of the artist and collector», η οποία εγκαινιάστηκε την περασμένη Τρίτη στο Musee du Luxembourg, στο Παρίσι, στρέφει τον φακό για πρώτη φορά στον άγνωστο μέχρι σήμερα ρόλο του Λεόν Μονέ, αδελφού του διάσημου ζωγράφου.
Χημικός με ειδίκευση στις βαφές και στις χρωστικές υφασμάτων, βιομήχανος και τέσσερα χρόνια μεγαλύτερός του, ο Λεόν διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο, όχι μόνο στην εμπορική επιτυχία του Μονέ, αλλά και στη δημιουργία της διάσημης χρωματικής παλέτας του «πατέρα του ιμπρεσιονισμού», από την οποία γεννήθηκαν αριστουργήματα όπως η γνωστότερη σειρά έργων του, «Νούφαρα».
Για πρώτη φορά, η έκθεση αποκαλύπτει ότι η υποστήριξη του Λεόν Μονέ υπήρξε το «κλειδί» για τη μετέπειτα εξέλιξη του καλλιτέχνη. Ενα πορτρέτο του Κλοντ Μονέ με τον αδελφό του Λεόν παρουσιάζεται για πρώτη φορά, σε μια έκθεση που αποκαλύπτει και τη συμβολή του δεύτερου στο ιμπρεσιονιστικό κίνημα.
Το 1875, ο Κλοντ Μονέ ήταν μεταξύ των γάλλων ιμπρεσιονιστών έργα των οποίων πουλήθηκαν στον οίκο δημοπρασιών Drouot, στο Παρίσι. Αν και το ενδιαφέρον υπήρξε περιορισμένο εκείνη την εποχή, καθώς ο Μονέ δεν ήταν ακόμη γνωστός στο κοινό, ένας πλειοδότης φάνηκε ιδιαίτερα ενθουσιώδης. Αγόρασε τουλάχιστον πέντε πίνακες, συμπεριλαμβανομένου του «Coucher de Soleil Sur la Seine» («Ηλιοβασίλεμα στον Σηκουάνα»), για 255 φράγκα, συμβάλλοντας στην αύξηση των τιμών και κατ’ επέκταση στην επιτυχία των πωλήσεων του γάλλου ζωγράφου. Ο πλειοδότης ήταν ο Λεόν Μονέ, ο κατά τέσσερα χρόνια μεγαλύτερος αδερφός του.
Σκοπός της έκθεσης είναι να δώσει στον Λεόν Μονέ τη θέση που του αξίζει, υπογραμμίζοντας τη βοήθεια που προσέφερε, όχι μόνο στον αδελφό του, αλλά και σε άλλους ιμπρεσιονιστές ζωγράφους.
H καθηγήτρια Φράνσις Φόουλ, ανώτερη επιμελήτρια γαλλικής τέχνης στην Εθνική Πινακοθήκη της Σκωτίας, προσθέτει από την πλευρά της ότι ένα από τα προβλήματα ήταν ότι «επειδή είχαν το ίδιο επώνυμο, έμοιαζε σαν ο (Κλοντ) Μονέ να αγόραζε ο ίδιος τους πίνακες του! Αλλά ήταν ο Λεόν. Η έκθεση είναι σημαντική, καθώς ρίχνει φως στον Λεόν Μονέ, ο οποίος μέχρι τώρα ήταν μια αόρατη φιγούρα».
Στην έκθεση παρουσιάζονται έργα από τη δική του αξιόλογη συλλογή, η οποία περιελάμβανε αριστουργήματα του αδελφού του, όπως το «Vue de Sainte-Adresse» («Αποψη του Σεντ-Αντρές»), που χρονολογείται στο 1864, ή το «Navires en Réparation» («Βάρκες σε Λιμάνι»), του 1873. Παρουσιάζονται, επίσης, ιμπρεσιονιστικοί πίνακες άλλων δημιουργών, όπως το «Paris l’Institut au Quai Malaquais»(«Το Ινστιτούτο Quai Malaquais»), που φιλοτέχνησε ο Πιερ-Ογκίστ Ρενουάρ το 1875, ή το «Environs de Rouen» («Τα Περίχωρα της Ρουέν»), του Καμίλ Πισαρό, φιλοτεχνημένο το 1883.
Παράλληλα, στην έκθεση παρουσιάζεται ένα άγνωστο μέχρι σήμερα πορτρέτο του Λεόν Μονέ, ζωγραφισμένο από τον αδελφό του το 1874. Η έκθεση αποτελεί καρπό πολυετούς έρευνας της ιστορικού τέχνης Ζεραλντίν Λεφέμπβρ, επιμελήτριας του μουσείου, η οποία επισκέφθηκε τα δισέγγονα του Μονέ, μελέτησε οικογενειακά άλμπουμ και έφερε στο φως αυτό το εξαιρετικό πορτρέτο του Λεόν, το οποίο ο μεγάλος αδελφός είχε αφήσει σε μια ξεχασμένη ιδιωτική συλλογή.
Ο πίνακας απεικονίζει τον μεγαλύτερο αδερφό της οικογένειας Μονέ, με μαύρο κοστούμι, αυστηρή έκφραση και κόκκινα –σχεδόν αναψοκοκκινισμένα– μάγουλα. Παρότι στον κατάλογο της έκθεσης, στην περιγραφή του συγκεκριμένου έργου αναγράφεται ότι ο Λεόν Μονέ παρουσιάζεται από τον αδερφό του ως ένας «ξεροκέφαλος και πλούσιος επαρχιώτης», το έργο βάζει τέλος στις φήμες που ήθελαν τα δυο αδέρφια να είναι αποξενωμένα.
Οι ιστορικοί Τέχνης είχαν από καιρό υποθέσει ότι οι αδερφοί Μονέ είχαν τσακωθεί σε νεαρή ηλικία και δεν διατηρούσαν μεταξύ τους τις καλύτερες σχέσεις. Η επιμελήτρια της έκθεσης δήλωσε ότι η αλληλογραφία που παρουσιάζεται στην έκθεση καταρρίπτει αυτή τη θεωρία, αποδεικνύοντας ότι οι δυο τους παρέμειναν κοντά για πολλά χρόνια. «Οι ιστορικοί πάντα πίστευαν ότι τα δυο αδέρφια δεν είχαν καμία σχέση μεταξύ τους, επειδή δεν έχουν διασωθεί φωτογραφίες του Κλοντ μαζί με τον Λεόν, ούτε η μεταξύ τους αλληλογραφία. Στην πραγματικότητα, ήταν απίστευτα δεμένοι», λέει η Λεφέμπβρ.
Παρ’ όλα αυτά, ο Κλοντ Μονέ πάντα περιέγραφε τον μεγαλύτερο αδερφό του ως «μανιακό και σκληρό» άνθρωπο, ενώ πολλοί γνωστοί του έλεγαν για εκείνον ότι «είχε δύσκολο χαρακτήρα». Ωστόσο, ορισμένες περιγραφές είναι πιο κολακευτικές: αναφέρονται στην «εγκάρδια και ειλικρινή» φύση του και στο «ζωηρό και γρήγορο μυαλό του».
Ο Λεόν Μονέ γεννήθηκε το 1836, τέσσερα χρόνια πριν από τον Κλοντ. Ενώ ο μικρότερος αδερφός του έγινε καλλιτέχνης, ο ίδιος σπούδασε χημεία των χρωμάτων, καθώς από νωρίς είχε αναπτύξει έντονο ενδιαφέρον για τις συνθετικές βαφές, που κατόπιν έφεραν επανάσταση στην τυπογραφία υφασμάτων.
Ο Λεόν πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στη Ρουέν, ως επικεφαλής γαλλικού υποκαταστήματος μιας ελβετικής εταιρείας χημικών και χρωμάτων, και σύντομα έγινε ένας επιφανής βιομήχανος της πόλης. Υπήρξε από τους πρώτους σημαντικούς συλλέκτες ιμπρεσιονιστικών έργων και βοήθησε πολύ στην προώθησή τους, οργανώνοντας εκθέσεις στη Ρουέν και προσκαλώντας τον αδελφό του να ζωγραφίσει στην πόλη.
«Δεν ήταν γνωστό κατά το παρελθόν, αλλά στην πραγματικότητα, χωρίς τον Λεόν δεν θα υπήρχε ο Μονέ, ο καλλιτέχνης που όλοι γνωρίζουμε σήμερα», δήλωσε η επιμελήτρια της έκθεσης. «Ο πλούσιος μεγάλος αδερφός του τον στήριξε κατά την πρώτη περίοδο της ζωής και της καριέρας του, όταν κυριολεκτικά δεν είχε να φάει, ούτε έβρισκε αγοραστές για τα έργα του. Ενα γεγονός ακόμη πιο σημαντικό είναι ότι η ζωηρή παλέτα για την οποία φημιζόταν ο Μονέ προήλθε από τα χρώματα βαφής συνθετικών υφασμάτων που δημιούργησε ο Λεόν στην πόλη της Ρουέν, η οποία πρωταγωνιστεί σε μερικούς από τους πιο γνωστούς πίνακες του Κλοντ Μονέ», σημείωσε η επιμελήτρια, χωρίς ωστόσο να υπάρχουν απτές αποδείξεις γι’ αυτό.
Η μόνη περίοδος που τα δυο αδέρφια ήρθαν σε διένεξη ήταν όταν ο γιος του Κλοντ, ο Ζαν, πήγε να δουλέψει στην εταιρεία του θείου του, πυροδοτώντας έτσι πολυάριθμες οικογενειακές συγκρούσεις. Ο Λεόν ήταν επικριτικός για το έργο του ανιψιού του. Ο Κλοντ, από την πλευρά του, πίστευε ότι ο γιος του άξιζε μια καλύτερη καριέρα. Κατηγόρησε, επίσης, τον Λεόν, ότι οι χημικές ουσίες που χρησιμοποιούσε η εταιρεία του ευθύνονταν για την επιδείνωση της υγείας του γιου του, ο οποίος πέθανε το 1914.
Τα δύο αδέρφια δεν είδαν ποτέ ξανά ο ένας τον άλλον και ο Κλοντ αρνήθηκε να παραστεί στην κηδεία του Λεόν, το 1917. Αργότερα έγραψε ότι μετάνιωσε που δεν είδε τον αδερφό του για τελευταία φορά, για να του εξομολογηθεί ότι θα ήθελε «να ξεχάσει όλα όσα διέλυσαν τη σχέση τους». Η έκθεση εγκαινιάστηκε την περασμένη Τρίτη και θα διαρκέσει έως τις 16 Ιουλίου.