Έστω ότι κάποιος σας προκαλούσε με το συμβολικό όνομα «Προμηθέας». Ναι, μιλάμε για εκείνον που έκλεψε την φωτιά από τους θεούς για να την προσφέρει στους ανθρώπους. Τι θα σκεφτόσασταν; Ότι ο Προμηθέας είναι σύμβολο της «πρώτης» συναλλαγής και κατ’ επέκταση του εμπορίου και της επιχειρηματικότητας; Ότι είναι το σύμβολο του ήρωα που τα βάζει με τους θεούς για να βοηθήσει τους ανθρώπους; Και μαζί «η παρουσία και η τιμωρία του ανθρώπου που ξεπερνά το θεϊκό», όπως το θέτει ο Μανόλης Μανουσάκης, ιδρυτικό μέλος της Medea Electronique από το 2006 (στο Μουσείο Μπενάκη), μετρ στις μουσικές παραγωγές ή παραγωγές ήχου της Πόλης, αν θέλετε, με – βρετανικό – διδακτορικό πάνω στη δημιουργία σύγχρονης τέχνης μέσω κολεκτιβικών σχημάτων; Ή, μήπως, είναι ο προάγγελος της τεχνολογίας; Της ψηφιακής εποχής; Ή, τέλος, ο άνθρωπος που ταλαιπωρείται από τα δεινά της σύγχρονης τεχνολογικής εποχής, «την οποία εμείς ανακαλύψαμε με την ύβρι μας»;
Όλα αυτά και πολλά παραπάνω, ίσως. Τα σύμβολα, όπως ο Προμηθέας, δεν είναι μονοσήμαντα. Και μπορεί, ας πούμε, για τους Medea Electronique – σχήμα συνεργατικό που δεν πιστεύει στην ενός… σκηνοθέτη αρχή – να είναι ο ήρωας που κατάφερε να ξεπεράσει τους θεούς, να φέρει την ψηφιακή εποχή, αλλά και αφορμή εξαιτίας των δεινών αυτής της τελευταίας, για να γυρίσουμε στο πρωταρχικό. Στο μη ψηφιακό και τεχνολογικό. Στον Λόγο, στην Ποίηση, στην Μουσική, όπως το θέτει η Αγγελική Πούλου, που υπογράφει την δραματουργία στο νέο έργο των Medea Electronique, την «Προμηθέια».
Με δυο λόγια, το τεχνολογικό γίνεται αφορμή για την επιστροφή στο μη τεχνολογικό. Και δη από μια καλλιτεχνική κολεκτίβα που «παίζει» στο τεχνολογικό – ψηφιακό τερέν. Όπως τον περασμένο Απρίλιο, στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση, όπου οι Medea Electronique «πάτησαν» πάνω στον μύθο της Ηχούς και του Νάρκισσου, όπου – όπως σημείωναν – «για πρώτη φορά αποτυπώνεται η έννοια του video και του audio» για να προχωρήσουν παραπέρα, σε μια διαφορετική «ψηφιακή όπερα».
Καλωσήλθατε, λοιπόν, σε αυτήν την αποκαλυπτική, μετα-τεχνολογική αν θέλετε, «Προμηθέια», που εντάσσεται σε ένα ΕΣΠΑ, ένα Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς, που αποτελεί ευρωπαϊκό, κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης σε ένα διεθνικό καλλιτεχνικό και ερευνητικό πρόγραμμα, στην Αττική, υπό τον τίτλο «Αρχαίο Δράμα: Διεπιστημονικές και Δια-καλλιτεχνικές προσεγγίσεις». Και κάτω από τον κομβικό τίτλο «Tragedy 2.0_Athens 2018» για τον συνολικό καμβά δράσεων, με άξονα το Ίδρυμα Μιχάλη Κακογιάννη.
Βασικός άξονας; Δύο αντίθετα: «Αρχαίο Δράμα και Ψηφιακή Εποχή». Που εξετάστηκαν, όχι μόνον σε ένα Φόρουμ με θέμα αυτό το δίπολο, σε σεμινάρια και εργαστήρια, αλλά εξετάζονται εκτός από την «Προμηθέια», ως τις 18 Οκτωβρίου στο Ίδρυμα Κακογιάννη, και με την έκθεση «Προμηθέας 2.0», με έργα 35 σύγχρονων εικαστικών καλλιτεχνών. Όμως, πέρα από τις δράσεις σημαντική είναι, στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ, η ευρωπαϊκή, διεθνική συνεργατικότητα. Εξ ου και η «Προμηθέια» έφερε στη σκηνή της – και στην πολυμεσική διασκευή του μύθου του Προμηθέα – και τους χορευτές της γαλλικής ομάδας Cie Sébastien Perrault. Ενώ το Ίδρυμα Κακογιάννη υποδέχτηκε το Ερευνητικό Εργαστήριο Labex Arts – H2H (που πρόσφατα μετονομάστηκε σε ArTec) του Πανεπιστημίου Université Paris 8 Vincennes-Saint Dennis, από τα σημαντικότερα για τις νέες τεχνολογίες.
Το δε φόρουμ για το Αρχαίο Δράμα και την Ψηφιακή Εποχή, στις 6 και 7 Οκτωβρίου, έφερε στο ίδιο «τραπέζι» ανταλλαγής ιδεών επιστήμονες από το Eλληνογαλλικό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «Τέχνη και Εικονική Πραγματικότητα» του Πανεπιστημίου Paris 8 και της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών, από το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Έρευνας και Τεκμηρίωσης Παραστάσεων Αρχαίου Ελληνικού Δράματος (ArcNet), από το Ινστιτούτο Μεσογειακών Σπουδών, Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ) και από την κολεκτίβα φιλοσοφίας Gavagai.
Ημασταν όμως στην «Προμηθέια» και στην εκδοχή – διασκευή του μύθου από μία καλλιτεχνική κολεκτίβα, που έχει στο ενεργητικό της και ψηφιακές εφαρμογές για «Περιπάτους ήχου» στις γειτονιές της πόλης, «Soundscapes» (αλλά και το ηχητικό «φόντο» στο Μόντρεαλ, στα Γιάννενα και στην Σελασσία Λακωνίας, όπου οι MedeaElectronique διοργανώνουν κάθε χρόνο, από το 2009, το ερευνητικό Koumaria Residency καλλιτεχνών, εστιάζοντας στον cross-media αυτοσχεδιασμό και τις πρακτικές των νέων μέσων).
Όπως και στην «Προμηθέια», μπορεί ακόμη και ο τίτλος της ομάδας Medea να κλείνει το μάτι στα Media / πολυμέσα της ψηφιακής εποχής μας, αλλά σοβεί και η πίστη ότι πέρα, μετά και μέσα από αυτή την ενίοτε τυραννική τεχνολογική «μετάλλαξη» της σύγχρονης εποχής, στο τέλος «θα επικρατήσουν οι κλασικές μορφές τέχνης». Κι αυτό υπάρχει συμβολικά στην «Προμηθέια».
Στο τέλος της παράστασης οι χορευτές αφήνουν τους ψηφιακούς αισθητήρες που έπλαθαν, χάρη στην τεχνολογία, εικόνες σε οθόνες και χορεύουν γυμνοί από κάθε τεχνολογία, όπως μου εξηγεί ο μουσικός Μανώλης Μανουσάκης. «Αυτή η ευκολία της τεχνολογίας, που ειδικά στην τέχνη σε βοηθά να παράγεις φτηνότερα προϊόν εφάμιλλο έργων με πολύ μεγαλύτερο μπάτζετ και σε έκανε ανταγωνιστικό, νομίζω ότι έφτασε σε τέλμα. Και θα επιστρέψουμε σε πιο κλασικές μεθόδους και μορφές καλλιτεχνικής έκφρασης».
Αν δε τελικά ο Προμηθέας είναι το σύμβολο της τεχνολογικής εποχής, ή «προάγγελος αυτού που θα έρθει», το ερώτημα που θέτει και στην δραματουργία της «Προμηθέιας» η Αγγελική Πούλου είναι αν «η τεχνολογία καταπίνει την ποίηση». Ευελπιστούν, μου λέει, «ότι είναι εν τέλει ποιητικό αυτό που κάναμε». Και ο Μανώλης Μανουσάκης το πάει παραπέρα, με άξονα το σύμβολο του Προμηθέα: «Ο άνθρωπος δημιουργεί τεχνολογία επειδή θέλει να βρει τον θεό του και, καταρχάς, ένα χέρι βοηθείας στην ζωή του. Το τρίτο χέρι που του λείπει».
Info
«Tragedy 2.0_Athens 2018»
Αρχαίο Δράμα & Ψηφιακή Εποχή, Καλλιτεχνικό και Ερευνητικό Πρόγραμμα
2 – 18 Νοεμβρίου στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης | Πειραιώς 206, Ταύρος, 2103418550
Eκθεση Προμηθέας 2.0 | 2 – 18 Οκτωβρίου
Χορηγός Επικοινωνίας: Protagon.gr