Εδώ και δύο χρόνια, από την εποχή της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, η Νορβηγία έχει μετατραπεί σε μια από τις μεγαλύτερες πηγές εξαγωγής πετρελαίου και φυσικού αερίου για όλη την Ευρώπη. Το γεγονός ότι μια ευρωπαϊκή χώρα διαθέτει πηγές ενέργειας αρκετές για να καλύψουν μεγάλο μέρος από τις ανάγκες της ηπείρου είναι μια ευτυχής συγκυρία.
Παράλληλα, όμως, κρύβει και κινδύνους από ενέργειες σαμποτάζ εκ μέρους της γειτονικής Ρωσίας. Αλλά η σκανδιναβική χώρα έχει βρει αντίδοτο στα ανησυχητικά φαινόμενα ρωσικής παρακολούθησης και δολιοφθοράς, με τη συμμετοχή ντόπιων κατοίκων στην προστασία ενεργειακών υποδομών ζωτικής σημασίας της χώρας, επισημαίνει δημοσίευμα των Financial Times.
Η ανατίναξη των αγωγών Nord Stream 1 και 2 τον Σεπτέμβριο του 2022 ανησύχησε όχι μόνο τους ιδιοκτήτες των αγωγών, αλλά και τους υπεύθυνους της ευρωπαϊκής ενεργειακής ασφάλειας. Οι δράστες των σαμποτάζ παραμένουν άγνωστοι, καθώς Δανία και Σουηδία ολοκλήρωσαν πρόσφατα τις έρευνές τους χωρίς να ανακαλύψουν ποιος κρύβεται πίσω από αυτά.
Αυτό ίσως οφείλεται στην πιθανή εμπλοκή ενός ξένου κράτους. Σε κάθε περίπτωση, η πολυπλοκότητα του σαμποτάζ σημαίνει ότι πιθανές δολιοφθορές και σε άλλες κρίσιμες ενεργειακές εγκαταστάσεις θα μπορούσαν να ακολουθήσουν, γεγονός που θέτει τη Νορβηγία –και, κατ’ επέκταση, ολόκληρη την Ευρώπη– σε κίνδυνο.
Πέρυσι, η σκανδιναβική χώρα αντιπροσώπευε το 13,7% των εισαγωγών πετρελαίου της ΕΕ και το 30,3% των εισαγωγών φυσικού αερίου – γεγονός που την έφερε στην πρώτη θέση των ενεργειακών χωρών εξαγωγής. Το Ηνωμένο Βασίλειο, επίσης, εισήγαγε περισσότερο πετρέλαιο και φυσικό αέριο από τη Νορβηγία παρά σχεδόν από οπουδήποτε αλλού.
Η άμεση αντίδραση της Νορβηγίας στα σαμποτάζ των αγωγών της Nord Stream ήταν να καλέσει περίπου 4.000 μέλη της εθνοφρουράς της στην περιοχή του Μπέργκεν, όπου συγκεντρώνεται η παραγωγή ενέργειας της χώρας. Η νορβηγική εθνοφρουρά αποτελείται από απλούς πολίτες που προστατεύουν την πατρίδα τους όταν τους καλεί η κυβέρνηση της χώρας.
Στα περισσότερα από τα 4.000 μέλη της εθνοφρουράς ανατέθηκαν βάρδιες διάρκειας μίας εβδομάδας για την προστασία των ενεργειακών εγκαταστάσεων. Η κλήση των πολιτών για αυτή την αποστολή είναι κρίσιμης σημασίας – και μπορεί να αποτελέσει πρότυπο για τη φύλαξη ευαίσθητων στόχων σε όλη την Ευρώπη και την Αμερική.
Η Νορβηγική Αστυνομική Υπηρεσία Ασφαλείας PST, μια από τις υπηρεσίες πληροφοριών της χώρας, προειδοποιεί σε έκθεσή της για το 2024 ότι τα τελευταία δύο χρόνια οι νορβηγικές ενεργειακές εγκαταστάσεις έχουν γίνει συγκεκριμένος στόχος της Ρωσίας. Τα καθήκοντα της εθνοφρουράς είναι εντελώς προκαθορισμένα.
«Ελέγχουμε ποιος μπαινοβγαίνει στις εγκαταστάσεις, παρακολουθούμε την περιοχή και πετάμε drones», εξηγεί στους FT ο αντισυνταγματάρχης Κρίστοφερ Κνούτσεν, ο οποίος διοικεί την εθνοφρουρά στην περιοχή του Μπέργκεν. «Τα καθήκοντά μας δεν έχουν αλλάξει, αλλά οι απειλές εναντίον των εγκαταστάσεων έχουν ενταθεί».
Καθώς η εθνοφρουρά εκπαιδεύει διαρκώς τα μέλη της, αυτά γνώριζαν ήδη πώς να χειριστούν μη επανδρωμένα αεροσκάφη και πολλές άλλες ενέργειες ασφαλείας όταν κλήθηκαν να τις πραγματοποιήσουν. «Με τις τοπικές γνώσεις και το δίκτυό της, τον σχεδιασμό και τις γνώσεις της, η εθνοφρουρά είναι κατάλληλη για να συμβάλει στην ασφάλεια των υποδομών», λέει στους FT ο στρατηγός Εϊρικ Κριστόφερσεν – υπεύθυνος για την άμυνα της Νορβηγίας, και πρώην στρατιωτικός διοικητής.
Η εθνοφρουρά είχε το καθήκον φύλαξης εγκαταστάσεων εδώ και καιρό, οπότε ήταν φυσικό να χρησιμοποιηθεί και για αυτές τις ενέργειες, από τη στιγμή που παρουσιάστηκε ανάγκη για φύλαξη και ασφάλεια, τονίζει ο στρατηγός. «Αυτή η αποστολή θα υποστηριχθεί από τα σχέδια της κυβέρνησης να αυξήσει τον αριθμό των μελών της εθνοφρουράς από περίπου 40.000 σε 45.000», συμπληρώνει.
Πολλές άλλες χώρες μπορούν να διδαχθούν από το νορβηγικό πείραμα, σχολιάζουν οι FT. Παρότι ελάχιστες διαθέτουν ενεργές εθνοφυλακές, όλες έχουν κατοίκους που μπορούν να εκπαιδευθούν ώστε να παρακολουθούν προγραμματισμένα τις κοντινές σε αυτούς, ευαίσθητες ενεργειακές εγκαταστάσεις. Τη στιγμή που οι απειλές κατά υποδομών ζωτικής σημασίας αυξάνονται, απειλώντας τις εθνικές οικονομίες, οι δημοκρατικές κυβερνήσεις των φιλελεύθερων κρατών δεν μπορούν να ελέγχουν τα πάντα.
Αλλά οι ντόπιοι γνωρίζουν το περιβάλλον τους καλύτερα από οποιονδήποτε άλλον. Οπότε οι κάτοικοι περιοχών κοντά σε ενεργειακές εγκαταστάσεις στη Βρετανία, τη Γερμανία, ή τις ΗΠΑ θα ήταν σε θέση να προσφέρουν εθελοντικά τις υπηρεσίες τους ως εκπαιδευμένοι παρατηρητές ευαίσθητων εγκαταστάσεων.
Ο εθελοντισμός έχει βαθιές ρίζες στη Δύση και η δυνατότητα των πολιτών να προσφέρουν στην ασφάλεια των χωρών τους χωρίς να φέρουν όπλα και χωρίς να εγκαταλείψουν την καριέρα τους θα πρόσφερε μια λύση στις σύγχρονες απειλές εναντίον κρίσιμων εγκαταστάσεων. Θα παρείχε ουσιαστικές υπηρεσίες, καλύτερες από κάθε χόμπι, και θα είχε ελάχιστο κόστος για τους φορολογούμενους, καταληγει το ρεπορτάζ του εγκρίτου βρετανικού μέσου.