Για μία ακόμη φορά ο Ρίσι Σούνακ βλέπει το κόμμα του να κλυδωνίζεται από εσωτερικές έριδες —η ίδια εσωστρέφεια που έφερε τους Τόρις να έχουν αλλάξει πέντε αρχηγούς και αντίστοιχα τη Βρετανία να έχει αλλάξει ισάριθμους πρωθυπουργούς την τελευταία οκταετία, μετά δηλαδή το Brexit.
Την Τρίτη ο Σούνακ είδε τους δύο αντιπροέδρους του Συντηρητικού Κόμματος να παραιτούνται αφού προηγουμένως είχαν αψηφήσει την κυβερνητική γραμμή και είχαν στηρίξει μια τροπολογία για το επίμαχο «νομοσχέδιο Ρουάντα», σχετικά με τις διαδικασίες απέλασης των αιτούντων άσυλο. Πρόκειται για τους βουλευτές Λι Αντερσον και Μπρένταν Κλαρκ-Σμιθ οι οποίοι κατείχαν τα υψηλόβαθμα πόστα στους Τόρις και ηγήθηκαν μιας «ανταρσίας» στη Βουλή των Κοινοτήτων: Η τροπολογία, την οποία προωθούσαν οι δεξιοί «αντάρτες» των Συντηρητικών απορρίφθηκε μεν με ψήφους 529 έναντι 68, όμως ανέδειξε το ρήγμα που υπάρχει στους κόλπους των Τόρις.
Περίπου 60 «αντάρτες» βουλευτές των Συντηρητικών ψήφισαν υπέρ. Μεταξύ αυτών ήταν η πρώην υπουργός Εσωτερικών Σουέλα Μπράβερμαν και η πρώην πρωθυπουργός, προκάτοχος του Ρίσι Σούνακ στην Ντάουνινγκ Στρίτ, Λιζ Τρας.
Στην κοινή επιστολή τους, οι Άντερσον και Κλαρκ-Σμιθ σημείωσαν ότι θέλουν το νομοσχέδιο να λειτουργήσει αλλά δεν πιστεύουν ότι είναι εφικτό κάτι τέτοιο υπό το παρόν νομικό πλαίσιο. «Μολονότι επιθυμία μας είναι να ενισχύσουμε τη νομοθεσία, αυτό σημαίνει ότι προκειμένου να ψηφίσουμε υπέρ των τροπολογιών θα πρέπει να σας υποβάλουμε την παραίτησή μας», ανέφεραν.
Το κόμμα του πρωθυπουργού Ρίσι Σούνακ είναι βαθιά διχασμένο όσον αφορά τη διατύπωση του νομοσχεδίου, στόχος του οποίου είναι να αποτρέψει τους αιτούντες άσυλο να προσφεύγουν στα δικαστήρια για να εμποδίζουν την απέλασή τους. Αύριο Τετάρτη είναι πιθανόν να τεθούν προς ψήφιση και άλλες τροπολογίες αλλά και το νομοσχέδιο στο σύνολό του. Η τροπολογία που στήριξαν οι Άντερσον και Κλαρκ-Σμιθ προέβλεπε ότι οι παράτυποι μετανάστες δεν θα μπορούσαν να επικαλεστούν το διεθνές δίκαιο για να «αποτρέψουν ή να καθυστερήσουν» την απέλασή τους.
Το νομοσχέδιο ταλαιπωρεί την Ντάουνινγκ Στρίτ εδώ και μήνες καθώς υπάρχουν ισχυρές ενστάσεις από τους πιο σκληροπυρηνικούς των Τόρις που το θεωρούν πολύ «μαλακό».
Στις αρχές του περασμένου Δεκεμβρίου, είχε παραιτηθεί ο υπουργός Μετανάστευσης Ρόμπερτ Τζένρικ καταγγέλλοντας πως το σχέδιο νόμου που προωθούσε ο Ρίσι Σούνακ δεν ήταν αρκετά αποτελεσματικό.
Το επίμαχο νομοσχέδιο ήταν ένας συμβιβασμός του Σούνακ ανάμεσα στις διεθνείς συνθήκες για το άσυλο και στην απαίτηση υπουργών του –μια πολιτική κληρονομιά του Μπόρις Τζόνσον– να αρχίσουν άμεσα οι «επιστροφές» πίσω στη Ρουάντα αιτούντων ασύλου που φθάνουν παράνομα στο βρετανικό έδαφος.
Το πρόβλημα ήταν πως το βρετανικό Ανώτατο Δικαστήριο έχει κρίνει παράνομο το σχέδιο απέλασης που είχε καταρτίσει η κυβέρνηση, ενώ και το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο είχε στο παρελθόν σταματήσει τέτοιες τακτικές απέλασης στη Ρουάντα ακόμα και την τελευταία στιγμή ακυρώνοντας πτήσεις προς το Κιγκαλί.
Η Ρουάντα, χώρα της κεντρικής Αφρικής, σπαράχθηκε από τις εθνοτικές εκκαθαρίσεις που διεξήγαγε η φυλή Χούτου κατά των Τούτσι, την περιβόητη Γενοκτονία της Ρουνάντα (1994) και έκτοτε εκατομμύρια άνθρωποι είχαν αναζητήσει καταφύγιο στο εξωτερικό για να γλιτώσουν από την σφαγή. Το νομοθέτημα που εγκρίθηκε από την Ντάουνινγκ Στριτ δεν επέτρεπε στους υπουργούς να παρκάμπτουν τους διεθνείς νόμους που εμποδίζουν τη Βρετανία να στέλνει πίσω στη Ρουάντα αιτούντες άσυλο.
Οπως είχε επισημάνει τότε ο Guardian, με την παραίτησή του, ο Ρόμπερτ Τζένρικ επιχειρούσε να εμφανιστεί ως επικεφαλής μιας όλο και πιο ευρείας «ακροδεξιάς ανταρσίας» στους κόπλους των Τόρις, με βουλευτές και στελέχη του κόμματος να θέλουν να επιβάλουν ένα πλαίσιο σύμφωνα με το οποίο η Βρετανία θα μπορεί να ενεργεί μονομερώς –αγνοώντας το «άκρως αμφισβητούμενο» Διεθνές Δίκαιο, όπως το χαρακτηρίζει ο παραιτηθείς υπουργός– και να στέλνει μετανάστες πίσω στο Κιγκαλί. Αυτό επιχειρήθηκε και με την τροπολογία της 16ης Ιανουαρίου.