Τα περισσότερα θέματα τα λύνει η ζωή. Τις «λεπτομέρειες» της επιχείρησης του ΝΑΤΟ στο Αιγαίο τις έλυσε η τουρκική αποφασιστικότητα να τορπιλιστεί μεν η επιχείρηση με την επιμονή της Αγκυρας, να επιβάλει τις θέσεις της, να μειωθούν δε οι προσφυγικές ροές προς στα ελληνικά νησιά. Η Τουρκία, εφαρμόζοντας (μέχρι νεωτέρας) τη συμφωνία με την Ευρωπαϊκή Ενωση έχει καταστήσει στην πράξη περιττή την επιχείρηση του ΝΑΤΟ στο Αιγαίο, καθώς όλοι γνωρίζουν ότι οι ροές δεν μειώθηκαν λόγω της νατοϊκής παρουσίας, αλλά επειδή η Τουρκία αποφάσισε επιτέλους να κάνει κάτι γι’ αυτό.
Το tour d΄horizon του γενικού γραμματέα του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτενμπεργκ, στην Αγκυρα και στην Αθήνα την Πέμπτη και την Παρασκευή, είναι μια προσπάθεια να ανακτηθεί το κύρος της Συμμαχίας που έχει χαθεί στη θάλασσα του Αιγαίου. Ο Στόλτενμπεργκ από την Αγκυρα εξήρε τη συμβολή της Τουρκίας στην επιχείρηση (!), ενώ ο τούρκος υπουργός Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, απλώς επανέλαβε ότι το τουρκικό αίτημα ήταν η δραστηριότητα του ΝΑΤΟ στο Αιγαίο να μην επηρεάζει τις πολιτικές και νομικές θέσεις της Ελλάδας και της Τουρκίας στις διαφορές του Αιγαίου.
Το ΝΑΤΟ τηρεί την περίφημη στάση ουδετερότητας, η οποία είθισται να μεταφράζεται σε de facto στήριξη των τουρκικών θέσεων (δια της σιωπηρής αποδοχής τους). Ο Γ. Στόλτενμπεργκ, πάντως, ενώ περιόρισε την επίσκεψή του στην Αθήνα σε λίγες ώρες, βρήκε όλο τον χρόνο να επισκεφθεί την Αγκυρα, να πετάξει για τη Σμύρνη και να επιβιβαστεί (αφού πέταξε με τουρκικό ελικόπτερο) στη γερμανική φρεγάτα Bonn, ναυαρχίδα της επιχείρησης στο Αιγαίο. Χρόνο να μεταβεί σε ένα από τα ελληνικά νησιά, που δοκιμάζονται από το Προσφυγικό, δεν βρήκε. Ή δεν του το πρότεινε καν η κυβέρνηση…
Οπως αποδεικνύει η σταδιακή, αλλά θεαματική μείωση των ροών, η Τουρκία είναι αυτή που κρατά το κλειδί της αναχαίτισης των ροών, ανεξάρτητα από τη νατοϊκή επιχείρηση
Ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ επανέλαβε και από την Αθήνα ότι εξακολουθεί να βλέπει την επιχείρηση ως «μια καλύτερη πλατφόρμα συνεργασίας ανάμεσα στην Ελλάδα και στην Τουρκία», την ώρα που ο Αλέξης Τσίπρας έθετε ενώπιόν του την κλιμάκωση της τουρκικής επιθετικότητας στο Αιγαίο. Οι νατοϊκοί φέρονται ενοχλημένοι από την τουρκική συμπεριφορά, αλλά εξακολουθούν να ομνύουν στη συνεργασία της Τουρκίας. Το ίδιο και οι Ευρωπαίοι. Το Σάββατο η Ανγκελα Μέρκελ, συνοδευόμενη από τον Ντόναλντ Τουσκ και τον Φρανς Τίμερμανς, επισκέπτεται και πάλι την Τουρκία.
Οσο για τους Τούρκους, φροντίζουν να επαναλαμβάνουν στους νατοϊκούς τους συμμάχους, ότι ήταν εκείνοι που είχαν προτείνει στην ελληνική και στη γερμανική πλευρά, αμέσως μόλις επετεύχθη η πολιτική συμφωνία για την επιχείρηση, να οριστεί μια μεγαλύτερη επιχειρησιακή περιοχή, όπου όλα τα συμμαχικά πλοία (και φυσικά και τα ελληνικά και τα τουρκικά) θα μπορούσαν να επιχειρούν ελεύθερα και χωρίς περιορισμούς (δηλαδή τουρκικά πλοία σε ελληνικά χωρικά ύδατα και αντίστροφα). Φυσικά, η ιδέα απερρίφθη από την ελληνική πλευρά.
Εκτοτε, η επιχείρηση είναι περιορισμένη στη Λέσβο και στη Χίο, καθώς η Αγκυρα εξακολουθεί να μπλοκάρει τη μη επέκτασή της νότια της Ικαρίας, αφού επιμένει να γίνουν σεβαστές οι ενστάσεις της περί του εύρους του ελληνικού εναέριου χώρου και του FIR και το επιχείρημά της περί αποστρατιωτικοποίησης των νησιών του ανατολικού Αιγαίου. Οπου τορπιλίζει την όποια νατοϊκή δραστηριότητα, αν δεν ληφθούν υπόψιν οι αντιρρήσεις της και αν δεν συναινέσει η ίδια!
Προ δεκαημέρου, εξάλλου, επιχείρησε δια των υπερπτήσεων να μετατρέψει σε ακόμα μια γκρίζα ζώνη – στο μοντέλο του Φαρμακονησίου – τις Οινούσσες και τη νησίδα Παναγιά, παρουσία των νατοϊκών δυνάμεων στην περιοχή.
Αυτό ίσως να εξηγεί εν πολλοίς τους προβληματισμούς της ελληνικής πλευράς, ότι σε αυτή την περίπτωση το νέο πεδίο μάχης (μεταξύ Ελλάδας, Τουρκίας και νατοϊκών) θα μετατοπιστεί νοτίως της Κρήτης
Η Αγκυρα ουδέποτε πίστεψε στη νατοϊκή επιχείρηση. Οπως αποδεικνύει η σταδιακή, αλλά θεαματική μείωση των ροών, η Τουρκία είναι αυτή που κρατά το κλειδί της αναχαίτισης των ροών, ανεξάρτητα από τη νατοϊκή επιχείρηση, που όλοι παραδέχονται ότι έχει πενιχρά αποτελέσματα, και η οποία μέχρι στιγμής έχει περιοριστεί στην καλύτερη ανταλλαγή πληροφοριών Ελλάδας και Τουρκίας υπό το άγρυπνο βλέμμα του ΝΑΤΟ.
Στην παρούσα φάση, πάντως, η συζήτηση για την επιχείρηση του ΝΑΤΟ στο Αιγαίο φαίνεται να ξεπερνιέται από μια άλλη συζήτηση, που επιχειρεί να αντιμετωπίσει μια άλλη πραγματικότητα: αυτή των αυξημένων ροών από τη Λιβύη προς την Ιταλία. Ισως να αποτελεί ένδειξη ότι η νατοϊκή επιχείρηση στο Αιγαίο, όχι μόνο δεν θα τερματιστεί, αλλά ενδεχομένως να επεκταθεί- κατόπιν ιταλικού αιτήματος – νοτιότερα, στην Κεντρική Μεσογειακή Οδό, όπου μετατοπίζεται το ευρωπαϊκό ενδιαφέρον προκειμένου να αναχαιτιστούν οι προσφυγικές ροές από τη Λιβύη (τον περασμένο Μάρτιο 9.676 άνθρωποι πέρασαν στη Μεσόγειο από τη Λιβύη, ακριβώς τριπλάσιος αριθμός σε σχέση με πέρυσι).
Οι Ευρωπαίοι ήδη συζητούν την επέκταση της ευρωπαϊκής επιχείρησης «Σοφία», προκειμένου να περιοριστούν οι προσφυγικές ροές προς την Ιταλία. Οι σχεδιασμοί αυτοί ίσως να ερμηνεύουν καλύτερα την εκπεφρασθείσα στην Αθήνα πρόθεση των Αμερικανών, να συνδράμουν με πλωτά και εναέρια μέσα την επιχείρηση, πέραν της προφανούς πολιτικής σηματοδότησης της αμερικανικής παρουσίας στην περιοχή. Ούτως ή άλλως, εξαρχής οι μυημένοι στα της Συμμαχίας υποστήριζαν ότι, εκ των πραγμάτων, λόγω της μικρής απόστασης ανάμεσα στις τουρκικές ακτές και τα ελληνικά νησιά, το έδαφος ήταν πρόσφορο για τα φουσκωτά των διακινητών και εχθρικό για τις φρεγάτες της Συμμαχίας και ότι, αντιθέτως, αυτό που θα είχε νόημα, θα ήταν η ανάπτυξη ναυτικών δυνάμεων υπό νατοϊκή διοίκηση στην άλλη κεντρική μεταναστευτική διαδρομή, από τη Λιβύη προς την Ιταλία.
Ολα δείχνουν ότι σύντομα το ενδιαφέρον θα μετατοπιστεί νοτιότερα. Αυτό ίσως να εξηγεί εν πολλοίς τους προβληματισμούς της ελληνικής πλευράς, ότι σε αυτή την περίπτωση το νέο πεδίο μάχης (μεταξύ Ελλάδας, Τουρκίας και νατοϊκών) θα μετατοπιστεί νοτίως της Κρήτης. Πεδίο δόξης λαμπρόν…