«Οι εμπειρίες με τους/τις πρώην μας θα μας βοηθήσουν ή θα μας δυσκολέψουν;». «Είναι τα χρέη μου και δικά σου χρέη;» «Πόσα θα ξόδευες για ένα αυτοκίνητο, έναν καναπέ, ένα ζευγάρι παπούτσια;». «Συμπαθούμε ο ένας τους γονείς του άλλου;». «Πόσο σημαντικό είναι για σένα το σεξ;». «Ποια είναι η γνώμη σου για την πορνογραφία;». «Γνωρίζεις όλους τους τρόπους που λέω σ’ αγαπώ;». «Τι θαυμάζεις σε μένα και ποια κατοικίδια απεχθάνεσαι;» «Πώς φαντάζεσαι ότι θα είμαστε σε δέκα χρόνια από τώρα;». «Θα αποκτήσουμε παιδιά και, εάν ναι, θα αλλάζεις τις πάνες τους;» «Πόσο σημαντική είναι για σένα η θρησκεία;». «Μπορείς να ανεχτείς το ότι θα κάνω πράγματα χωρίς εσένα;». «Στην οικογένειά σου όποτε προέκυπταν τα όποια ζητήματα πετούσατε πιάτα, συζητούσατε ήρεμα ή σιωπούσατε;».

Αυτές είναι οι 13 βασικές ερωτήσεις, που σύμφωνα με τους (αμερικανούς) ειδικούς όπως ανέφεραν σε παλαιότερο δημοσίευμά τους οι New York Times, θα πρέπει να απαντήσουν από κοινού δύο σύντροφοι, πριν αποφασίσουν να ενωθούν με τα δεσμά του γάμου.

Σύμφωνα, όμως με τον Μπαράκ Ομπάμα, αναφέρει το ιταλικό διαδικτυακό περιοδικό Linkiesta, ο έγγαμος βίος του οποίου με την Μισέλ άντεξε και στις πιέσεις της δύσκολης οκταετίας στον Λευκό Οίκο, τα καίρια ερωτήματα είναι μόλις τρία.

Στο βιβλίο «Yes, We (Still) Can» (κυκλοφόρησε στα τέλη του προηγούμενου μήνα) του πρώην διευθυντή επικοινωνίας του Ομπάμα Νταν Φάιφερ, ο αμερικανός πρώην πρόεδρος προτρέπει όλους τους επίδοξους μελλόνυμφους πρώτα να διερωτηθούν εάν το έτερον ήμισυ «είναι ένας ενδιαφέρων άνθρωπος, γιατί θα περάσετε περισσότερο χρόνο με αυτόν από οποιονδήποτε άλλον για το υπόλοιπο της ζωής σας και δεν υπάρχει τίποτα πιο σημαντικό από το να θέλετε πάντα να ακούτε τη γνώμη του. Εάν σας κάνει να γελάτε, και στην περίπτωση που θέλετε παιδιά, εάν θα είναι καλός γονιός. Η ζωή είναι μεγάλη. Αυτά είναι τα πράγματα που μετράνε μακροπρόθεσμα». 

Ο Μπαράκ και η Μισέλ γνωρίστηκαν το 1989, αρραβωνιάστηκαν το 1991 και παντρεύτηκαν την επόμενη χρονιά. Πέρυσι τον Οκτώβριο γιόρτασαν 25 χρόνια έγγαμου βίου. Φωτογραφία: Chip Somodevilla/Getty Images

«Η τουρκική λίρα; Είναι σαν πάγος μέσα σε βραστό νερό. Λιώνει αμέσως», υποστηρίζει ο ηλικιωμένος κοσμηματοπώλης που αντί για Ευρωπαίους και Αμερικανούς πλέον εξυπηρετεί κυρίως νεόπλουτους από τη Ρωσία. «Εμείς αγοράζουμε τα εμπορεύματά μας είτε σε δολάρια είτε σε ευρώ. Μετά όμως πρέπει να τα πουλήσουμε σε τουρκικές λίρες. Ποιο είναι το κέρδος για μας;», προσθέτει ένας πωλητής χαλιών.

Για να αντιληφθεί κάποιος την εξαιρετικά δύσκολη κατάσταση στην οποία βρίσκεται σήμερα η Τουρκία, αρκεί να κάνει μια βόλτα στο περίφημο Μεγάλο Παζάρι της Κωνσταντινούπολης. Αυτό τουλάχιστον υποστηρίζει Μάρκο Ανσάλντο, ανταποκριτής της La Repubblica στην τουρκική μητρόπολη, υπενθυμίζοντας στο ρεπορτάζ του πως η τουρκική λίρα έχασε το 20% της αξίας της σε σχέση με το δολάριο από την αρχή του 2018 και πως ο κόσμος δυσκολεύεται να ακολουθήσει τις τιμές των τροφίμων που εξακολουθούν να αυξάνονται – κατά 18,89% από πέρυσι τον Ιούνιο έως σήμερα.

Είναι, οπότε, αδιαμφισβήτητο πως η Τουρκία βρίσκεται σε κρίση και, μεταξύ των ειδικών, υπάρχουν ήδη κάποιοι που μιλάνε ανοιχτά για τον κίνδυνο ύφεσης με απρόβλεπτες συνέπειες. Τα χρόνια της ισχυρής ανάπτυξης ανήκουν οριστικά στο παρελθόν ενώ η γνώμη μιας ειδικού όπως η Μάρι Οόυνες Τόμσεν θα πρέπει, σίγουρα, να ανησυχεί τη νεοσύστατη κυβέρνηση του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν: «Η Τουρκία ενδέχεται να είναι η επόμενη χώρα που θα αποσυντεθεί. Υπάρχουν όλα τα συστατικά για την αρχή της κατάρρευσης του κράτους», δήλωσε η επικεφαλής οικονομολόγος της Indosuez Wealth Management, θυγατρικής της Credit Agricole. «Ο διψήφιος πληθωρισμός, η αύξηση του εξωτερικού χρέους, οι ελάχιστες ξένες επενδύσεις αποτελούν το αλατοπίπερο μιας καταστροφικής περιόδου», συμπληρώνει ο ιταλός δημοσιογράφος.

Οι δάσκαλοι και οι δημόσιοι υπάλληλοι αναγκάζονται να εργάζονται με ολοένα και χαμηλότερους μισθούς ενώ τουλάχιστον 160.000 άνθρωποι έχασαν τις δουλειές τους με την κατηγορία της στήριξης του αυτοεξόριστου στις ΗΠΑ ιμάμη Φετουλάχ Γκιουλέν, ο οποίος φέρεται να είναι (σύμφωνα με τον Ερντογάν) ο ιθύνων νους του αποτυχημένου πραξικοπήματος που σημειώθηκε στην Τουρκία πριν από μία διετία. Ταυτόχρονα βρίσκονται σε εξέλιξη και δύο πραγματικοί πόλεμοι: στα ανατολικά κατά των μαχητών του PKK και στο νότο εναντίον των κουρδικών πολιτοφυλακών που επιχειρούν στα σύνορα με τη Συρία, από όπου προέρχονται και πάρα πολλοί από τους 3,5 εκατομμύρια πρόσφυγες της Τουρκίας.

Αφότου έλαβε το 53% των ψήφων και εδραιώθηκε στην εξουσία, ο πανίσχυρος πρόεδρος της Τουρκίας υπόσχεται πλέον ένα τρίτο αεροδρόμιο και μια τρίτη διώρυγα για την Κωνσταντινούπολη. «Μόνο με τον Ερντογάν θα καταφέρουμε να σηκώσουμε κεφάλι και να είναι σεβαστή η Τουρκία στον κόσμο», υποστήριξε ένας σερβιτόρος εστιατορίου στο Μεγάλο Παζάρι. «Αλλά μας κρύβουν την αλήθεια, όλοι γνωρίζουν ότι βρισκόμαστε σε κρίση», πρόσθεσε, όμως, ένας πελάτης. 

Στο 15,39% έφτασε ο πληθωρισμός τον προηγούμενο μήνα στην Τουρκία. Φωτογραφία: Shutterstock

Δυστυχώς αποτελεί γεγονός πως οι νέοι σε πολλά κράτη της Δύσης τείνουν να γίνουν η πρώτη γενιά που θα ζήσει και θα μεγαλώσει με λιγότερα χρήματα από τη γενιά των γονιών τους. Το υψηλό κόστος διαβίωσης αλλά και τα χρέη που ενδεχομένως να συσσωρεύτηκαν κατά την περίοδο των σπουδών τους, αποτελούν σοβαρά ζητήματα που αντιμετωπίζουν εκατομμύρια νέοι και νέες, τόσο στις ΗΠΑ όσο και στην ΕΕ, που γεννήθηκαν από τις αρχές της δεκαετίας του 1980 έως και τις αρχές του 2000. Υπάρχουν κάποιοι, ωστόσο, στις βόρειες εσχατιές της Ευρώπης που βιώνουν μια εντελώς διαφορετική πραγματικότητα.

Πρόκειται για τους millennials της Νορβηγίας, όπου το μέσο ετήσιο εισόδημα όλων όσοι και όσες είναι τριάντα ετών αγγίζει τα 49.000 ευρώ (460.000 νορβηγικές κορώνες), ποσό αυξημένο κατά 13% σε σχέση με την περίοδο που τα μέλη της αποκαλούμενης X Generation (οι γεννημένοι και οι γεννημένες μεταξύ 1966 και 1980) βρίσκονταν στην ίδια ηλικία.

Πώς, όμως, συνέβη αυτό; Στη βάση αυτής της πρωτοφανούς οικονομικής ανάπτυξης που βιώνουν οι 5,2 εκατομμύρια Νορβηγοί εδώ και μια τριακονταετία σχεδόν, βρίσκονται σίγουρα τα τεράστια αποθέματα πετρελαίου και φυσικού αερίου που διαθέτει η χώρα. Αλλά, εξηγεί μιλώντας στο BBC η Χίλντε Μπγιορνλάντ, καθηγήτρια Οικονομίας στη σχολή Διοίκησης Επιχειρήσεων του Όσλο, αυτό που έχει μεγαλύτερη σημασία δεν είναι η ποσότητα των χρημάτων αλλά ο τρόπος που δαπανώνται.

«Η διαχείριση των εσόδων από το πετρέλαιο ήταν σωστή, κάποια αποταμιεύτηκαν και κάποια διοχετεύτηκαν στην κοινωνία. Οπότε αντί να πάρουν οι λίγοι πολλά, απέκτησαν όλοι πρόσβαση σε αυτόν τον πλούτο», με την αξία του χαρτοφυλακίου που έχει συγκεντρώσει το περίφημο Δημόσιο Ταμείο της Νορβηγίας να εκτιμάται στο ένα τρισεκατομμύριο δολάρια. Ως αποτέλεσμα, σήμερα «οι διαφορές ανάμεσα σε εκείνους που κερδίζουν πολλά και εκείνους που βγάζουν λίγα δεν είναι τόσο μεγάλες όσο σε άλλες χώρες». Πρέπει, ωστόσο, επίσης να σημειωθεί ότι ποσοστό των Νορβηγών και των Νορβηγίδων που κερδίζουν λιγότερα από το 50% του μέσου κατά κεφαλήν εισοδήματος έφτασε στο 8,1% το 2015, από 6,9% το 2004.

Στα κράτη της Νότιας Ευρώπης τα εισοδήματα των millennials μειώθηκαν έως και 30% σε σχέση με τα εισοδήματα των γονιών τους, 9% στη Γερμανία και 5% στις ΗΠΑ. Φωτογραφία: Shutterstock

Γιατί οι γυναίκες που επιλέγουν να αφιερώσουν τις σπουδές και την καριέρα τους στις Θετικές Επιστήμες (STEM στις ΗΠΑ – Sciences, Technology, Engineering & Mathematics) εξακολουθούν να είναι σχετικά λίγες; Οι απαντήσεις που έχουν δοθεί κατά καιρούς στο ερώτημα είναι πολλές, αλλά αυτή που εκφράζει στη Wall Street Journal η Μπάρμπαρα Όκλεϊ, αξίζει να επισημανθεί. Γιατί η επί δεκαετίες καθηγήτρια Μηχανικής στο πανεπιστήμιο του Όκλαντ ξεκινά το άρθρο αποδεχόμενη εν μέρει την επίμαχη θέση που εκφράζει ο Στιούαρτ Ρέτζες, καθηγητής στο πανεπιστήμιο της Ουάσινγκτον, στο δοκίμιό του του «Why Women don’t Code», σύμφωνα με την οποία οι γυναίκες τείνουν προς τις Ανθρωπιστικές Επιστήμες λόγω των λεκτικών και αναλυτικών δεξιοτήτων τους.

Αλλά είναι κυρίως οι καθηγητές και οι καθηγήτριες της προπτυχιακής εκπαίδευσης τα πρόσωπα που ωθούν τελικά τις νεαρές φοιτήτριες προς τις Ανθρωπιστικές και Κοινωνικές σπουδές. Όχι όμως οι διδάσκοντες Μαθηματικά ή Φυσική, αλλά οι άλλοι, εκείνοι που παρουσιάζουν τον κόσμο των θετικών επιστημών ως «γκουλάγκ για τα δημιουργικά άτομα» και τον χαρακτηρίζουν από «μονoδιάστατο»έως «σεξιστικό». Υποστηρίζουν επίσης πως σε αντίθεση με τις Ανθρωπιστικές και Κοινωνικές Σπουδές, οι Θετικές Επιστήμες και η Τεχνολογία δεν παρέχουν στις γυναίκες την ευκαιρία να εκμεταλλευτούν τις έμφυτες ικανότητές τους και τις αναγκάζουν να είναι «κλεισμένες σε ένα γραφείο και να τρώγονται με αριθμούς». Στην πραγματικότητα, ωστόσο, οι Θετικές Επιστήμες, η Τεχνολογία, η Μηχανική και τα Μαθηματικά συγκαταλέγονται μεταξύ των πιο δημιουργικών επιστημονικών κλάδων, υποστηρίζει η Όκλεϊ.

Οσον αφορά το γεγονός πως (και) ο κόσμος των Θετικών Επιστημών είναι ανδροκρατούμενος και σεξιστικός, η αμερικανίδα ακαδημαϊκός δεν το αρνείται. Αλλά επισημαίνει πως το ίδιο ισχύει και για πολλούς άλλους κλάδους, σημειώνοντας πως «είχα εμπειρία των προκαταλήψεων κατά τη διάρκεια της καριέρας μου αλλά δεν θα είχα φτάσει έως εδώ που βρίσκομαι τώρα δίχως τη στήριξη πολλών υπέροχων ανδρών. Οι γυναίκες έχουν μεγάλη σημασία για τις θετικές επιστήμες. Οι καθηγητές των Ανθρωπιστικών Σπουδών θα πρέπει να σταματήσουν να τις παρουσιάζουν με λάθος τρόπο, ώστε να κερδίσουν τα άτομα με τις καλύτερες επιδόσεις που συνήθως είναι γυναίκες».   

Σύμφωνα με τους ειδικούς οι γυναίκες είναι εξίσου ικανές με τους άνδρες στα Μαθηματικά και τις υπόλοιπες Θετικές Επιστήμες. Φωτογραφία: Shutterstock