Κοινή διαδικτυακή συζήτηση για το νομοσχέδιο για το άσυλο, πριν από την ψήφισή του στη Βουλή, οργάνωσαν πέντε οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα, η Διεθνής Αμνηστία, η Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες και η HumanRights360.
Στόχος των οργανώσεων να αναδείξουν μερικά από τα σημεία, που όπως υπογράμμισαν, «παραβιάζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα».
Το νομοσχέδιο για τη «βελτίωση της μεταναστευτικής νομοθεσίας» υπερψηφίστηκε αργά την Παρασκευή. Υπέρ τάχθηκαν οι βουλευτές της Νέας Δημοκρατίας, ενώ καταψήφισαν οι βουλευτές του Κινήματος Αλλαγής, του ΚΚΕ, της Ελληνικής Λύσης και του ΜέΡΑ25. Πριν την ψηφοφορία επί της αρχής του νομοσχεδίου, οι βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ αποχώρησαν σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τη δυνατότητα χρήσης επιστολικής ψήφου στην ονομαστική ψηφοφορία που θα ακολουθούσε.
Την ονομαστική ψηφοφορία είχε ζητήσει το Κίνημα Αλλαγής για τα άρθρα 52, 53, 54, 55, 56, 58 και 59 που, όπως υποστήριζε, «διαιωνίζουν το καθεστώς αδιαφάνειας στο προσφυγικό (συμβάσεις, απευθείας αναθέσεις, στρατός μετακλητών)». Στην ονομαστική ψηφοφορία επί συνόλου 214 βουλευτών, 158 ψήφισαν υπέρ και 56 κατά.
Η υπεύθυνη εκστρατειών του ελληνικού τμήματος της Διεθνούς Αμνηστίας, Ειρήνη Γαϊτάνου, ανέφερε ότι στο νομοσχέδιο επεκτείνεται η κράτηση και έτσι παραβιάζεται το διεθνές δίκαιο, σύμφωνα με το οποίο η κράτηση είναι το έσχατο μέτρο. Επίσης, θεσμοθετείται η δημιουργία κλειστών ελεγχόμενων κέντρων σε όλα τα νησιά, εισάγονται νέοι περιορισμοί στα δικαιώματα των αιτούντων άσυλο σε μια σειρά από στάδια της διαδικασίας, μειώνεται το δικαίωμα στην πληροφόρησή τους και προβλέπεται η εξάλειψη της προτεραιοποίησης εξέτασης των αιτημάτων των ευάλωτων.
Η κατάθεση του νομοσχεδίου, συμπλήρωσε η ίδια, έγινε σε μια περίοδο «εξαιρετικά επικίνδυνη για όσους διαμένουν σε αναξιοπρεπείς συνθήκες και μάλιστα εν μέσω της πανδημίας του κορονοϊού. Σε αυτή την περίοδο ένα τέτοιο νομοσχέδιο αποτελεί δυστυχώς ανεύθυνη και επικίνδυνη επιλογή από την κυβέρνηση που έχει την υποχρέωση προστασίας όλων όσων διαμένουν στην Ελλάδα».
Εκ μέρους των Γιατρών Χωρίς Σύνορα, ο Απόστολος Βεΐζης, διευθυντής προγραμμάτων, περιέγραψε την κατάσταση που επικρατεί στα νησιά, λέγοντας ότι στη Μόρια αντιστοιχεί μία τουαλέτα για 167 ανθρώπους και μία ντουζιέρα για 242, ενώ την ίδια ώρα 5.000 άτομα στη Μόρια δεν έχουν πρόσβαση σε ρεύμα, νερό και τουαλέτες.
Στη Σάμο υπάρχει μία τουαλέτα για 300 άτομα, ενώ η οργάνωση έχει τοποθετήσει 80 τουαλέτες και παρέχει 60.000 λίτρα νερό καθημερινά για την εξυπηρέτηση των διαμενόντων έξω από το ΚΥΤ. Την ίδια ώρα, επισήμανε ότι εργάζεται προσωπικό στα ΚΥΤ χωρίς να έχει εκπαιδευτεί στον εντοπισμό των επιζώντων βασανιστηρίων, με αποτέλεσμα εκατοντάδες θύματα να μην κρίνονται ευάλωτα και να καταλήγουν σε κράτηση και επιστροφή.
Σε αυτές τις δύσκολες συνθήκες, παρατήρησε «μπαίνουν επιπλέον εμπόδια για τους ανθρώπους» και εξέφρασε την ανησυχία του ότι το νομοσχέδιο, κυρίως η παρατεταμένη κράτηση, «θα έχει σοβαρές επιπτώσεις στους ανθρώπους με σοβαρά προβλήματα ψυχικής υγείας, που είναι θύματα βασανιστηρίων, κακομεταχείρισης ή σεξουαλικής βίας, ανάμεσα στους οποίους και αρκετά παιδιά».
Για συνεχή «περιορισμό δικαιωμάτων και εγγυήσεων» με το νέο νομοσχέδιο έκανε λόγο ο αντιπρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, Βασίλης Παπαστεργίου. Όπως παρατήρησε, «παράγεται μεγάλος πληθυσμός αιτούντων άσυλο που θα έχουν απορριφθεί, χωρίς τις συνθήκες μιας δίκαιης κρίσης και θα παραμείνουν στη χώρα χωρίς χαρτιά και χωρίς προοπτική επιστροφής στη χώρα τους» και πρόσθεσε ότι «θεωρούμε πως αυτό δεν είναι προς το συμφέρον μιας ευνομούμενης πολιτείας».
Τέλος, ανέδειξε ως θετική την ίδρυση της Ειδικής Γραμματείας Προστασίας Ασυνόδευτων Ανηλίκων, ωστόσο συμπλήρωσε ότι «προκαλεί εντύπωση το γεγονός ότι διασπάται η αρμοδιότητα, καθώς η επιτροπεία και η αναδοχή παραμένουν στο υπουργείο Εργασίας» και έθεσε το ερώτημα μήπως αυτή η διάσπαση «θα προκαλέσει δυσχέρεια στο έργο για τα ασυνόδευτα ανήλικα».
Ο πρόεδρος του Ελληνικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες, Βασίλης Παπαδόπουλος, εξέφρασε την ανησυχία ότι «οι περιορισμοί της κυκλοφορίας λόγω πανδημίας συνεχίζουν να παρατείνονται και ταυτόχρονα μειώνονται τα κοινωνικά δικαιώματα» και συμπλήρωσε ότι «ελπίζουμε μετά την πανδημία να επανέλθουμε σε μια κανονικότητα αντιμετώπισης των προσφύγων ως ανθρώπων που έρχονται κατατρεγμένοι από τις χώρες προέλευσής τους».
Τέλος, παρατήρησε ότι η δημιουργία του Μητρώου ΜΚΟ «προβλέπει μια δύσκολη διαδικασία για τις πιο μικρές, εθελοντικές οργανώσεις, που είναι πολύ δύσκολο να την ακολουθήσουν» και συμπλήρωσε ότι «εκείνο που μας φοβίζει είναι ότι ο έλεγχος των οργανώσεων θα έχει ως αποτέλεσμα των περιορισμό της δράσης υποστήριξης των προσφύγων και μεταναστών».
Σχετικά με το μητρώο μελών των ΜΚΟ, ο διευθυντής της οργάνωσης «HumanRights360», Επαμεινώνδας Φαρμάκης, παρατήρησε ότι οι οργανώσεις είχαν ζητήσει να γίνει το μητρώο αυτό, ωστόσο πρόσθεσε ότι υπάρχουν πολλαπλά θέματα διαχείρισης των προσωπικών δεδομένων σε αντίθεση με τους κανονισμούς του GDPR. Σχετικά με τα κονδύλια που έχουν διατεθεί στην Ελλάδα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή από το 2015 και έπειτα, που, όπως είπε, ανέρχονται σε περίπου τρία δισ. ευρώ, παρατήρησε ότι περίπου 1 δισ. διοχετεύτηκε σε διεθνείς οργανισμούς και οργανώσεις και «σε αυτό το ποσό υπήρχε όσο το δυνατόν μεγαλύτερη γίνεται διαφάνεια, με ανεξάρτητους ελεγκτικούς μηχανισμούς και προϋπολογισμούς και απολογισμούς από τις οργανώσεις, οπότε ξέρουμε αναλυτικά που πήγαν αυτά τα χρήματα».
Αντίθετα, για τα χρήματα που έχουν απορροφηθεί από το ελληνικό Δημόσιο «δεν υπάρχει όλα αυτά τα χρόνια καμία αναφορά σε κανένα διαδικτυακό τόπο των υπουργείων ή στη Διαύγεια για το πού έχουν πάει αυτά τα ποσά», επεσήμανε ο κ. Φαρμάκης. Και κατέληξε σχολιάζοντας ότι «η προσπάθεια θέσπισης του μητρώου ΜΚΟ και οι πολιτικές δηλώσεις για την έλλειψη διαφάνειας στις ΜΚΟ μεταθέτουν το πρόβλημα της αδιαφάνειας του ελληνικού Δημοσίου προς τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών».