Αναγνωρισμένη οικονομολόγος, η 66χρονη Νγκόζι Οκόντζο-Ιουεάλα, που ορίστηκε γενική διευθύντρια του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (WTO), είναι μια από τις πιο ισχυρές γυναίκες της Νιγηρίας. Εκτός από το ότι θα είναι η πρώτη γυναίκα στο τιμόνι του ΠΟΕ, θα είναι επίσης η πρώτη επικεφαλής του οργανισμού που προέρχεται από την Αφρική.
Δύο φορές υπουργός Οικονομικών και για δύο μήνες υπουργός Εξωτερικών της Νιγηρίας, η Οκόντζο-Ιουεάλα ξεκίνησε την καριέρα της στην Παγκόσμια Τράπεζα το 1982, όπου εργάστηκε για 25 χρόνια υποστηρίζοντας την οικονομική ανάπτυξη των φτωχότερων χωρών.
Οπως αναφέρει το Associated Press, στη θητεία της, κατάφερε να γίνει το νούμερο δύο στην Παγκόσμια Τράπεζα, έχοντας υπό την επίβλεψή της επενδύσεις ύψους 81 δισ. δολαρίων σε Ευρώπη, Ασία και Αφρική.
Το 2012, απέτυχε να γίνει πρόεδρος του χρηματοπιστωτικού ιδρύματος, έχοντας απέναντί της τον αμερικανοκορεάτη Τζιμ Γιονγκ Κιμ.
Η Οκόντζο-Ιουεάλα έχει περάσει το μεγαλύτερο μέρος της ζωής της στις ΗΠΑ, όπου σπούδασε σε δύο σπουδαία πανεπιστήμια, το Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Μασαχουσέτης (MIT) και το Χάρβαρντ.
Στο Χάρβαρντ σπούδασε οικονομικά μετά από τον εμφύλιο πόλεμο που έζησε ως έφηβη στη Νιγηρία. Επέστρεψε στη χώρα της, το 2003 για να υπηρετήσει ως υπουργός Οικονομικών.
Σκληρή διαπραγματεύτρια
Οι υποστηρικτές της επισημαίνουν τις εξαιρετικές διαπραγματευτικές της ικανότητες, οι οποίες βοήθησαν στη σύναψη συμφωνίας για την ακύρωση δισεκατομμυρίων δολαρίων χρέους της Νιγηρίας με την ομάδα του Paris Club των πιστωτικών χωρών, το 2005.
«Φέρνει ανάστημα. Φέρνει εμπειρία. Ενα δίκτυο και μια ιδιοσυγκρασία, προσπαθώντας να ολοκληρώσει τα πράγματα, κάτι που είναι καλοδεχούμενο κατά τη γνώμη μου», δήλωσε ο πρώην επικεφαλής του ΠΟΕ, Πασκάλ Λαμί. «Νομίζω ότι είναι μια καλή επιλογή», πρόσθεσε.
«Είναι επίμονη και πεισματάρα», πρόσθεσε ο Κίνγκσλεϊ Μογκαλού, πρώην αναπληρωτής διοικητής της κεντρικής τράπεζας της Νιγηρίας, που συνεργάστηκε μαζί της όταν ήταν η πρώτη γυναίκα υπουργός Οικονομικών της χώρας.
Η νιγηριανή πολιτικός έχει τη φήμη της σκληρής διαπραγματεύτριας που δύσκολα υποχωρεί.
Ακόμα και όταν η ηλικιωμένη μητέρα της απήχθη στο Δέλτα του Νίγηρα, αρνήθηκε να υποχωρήσει σε μια σειρά μεταρρυθμίσεων για το πετρέλαιο, ένα από τα πολλά περιστατικά που της έδωσαν το ψευδώνυμο «Οκόντζο-Βαχάλα», όπου «βαχάλα» σημαίνει «πρόβλημα» σε τοπική διάλεκτο.
«Οι άνθρωποι αναγνωρίζουν ότι δεν πρόκειται να ανεχτεί ανοησίες», τόνισε ο γιος της Ουζοντίνμα, συγγραφέας.
Αν και το καταστατικό του ΠΟΕ δεν προβλέπει εκ περιτροπής επιλογή του γενικού διευθυντή με βάση γεωγραφικά κριτήρια, είχαν ενταθεί οι φωνές που έλεγαν ότι ήρθε πια η σειρά εκπροσώπου της αφρικανικής ηπείρου για να αναλάβει το πόστο. Από τη δημιουργία του το 1995, ο ΠΟΕ έχει βρεθεί υπό την ηγεσία έξι ανδρών: τριών Ευρωπαίων, ενός Νεοζηλανδού, ενός Ταϊλανδού και ενός Βραζιλιάνου.
Η Οκόντζο-Ιουεάλα αναμένεται να εγκατασταθεί στα κεντρικά γραφεία του ΠΟΕ, δίπλα στη λίμνη της Γενεύης, μέσα στις επόμενες εβδομάδες, με το πορτρέτο της να αναρτάται δίπλα σε αυτά ανδρών, κυρίως λευκών από πλούσιες χώρες. Οι περισσότεροι εργαζόμενοι στα γραφεία του ΠΟΕ είναι επίσης άντρες.
Η ίδια χαρακτηρίζει τον εαυτό της «άνθρωπο των έργων» και έχει τη φήμη ότι αναλαμβάνει προβλήματα που μοιάζουν δυσεπίλυτα. Ως γενική διευθύντρια, θα χρειαστεί να μεσολαβήσει σε διεθνείς εμπορικές συνομιλίες υπό το φως της διαμάχης ΗΠΑ-Κίνας, που εντάθηκε στα χρόνια του Ντόναλντ Τραμπ, να απαντήσει στις πιέσεις για μεταρρύθμιση των εμπορικών κανόνων και να αντιμετωπίσει τον προστατευτισμό που εντάθηκε από την πανδημία.
Εμβόλια στις αναπτυσσόμενες χώρες
«Τα μέλη του ΠΟΕ μόλις αποδέχθηκαν τον διορισμό της δρα Νγκόζι Οκόντζο-Ιουεάλα στη θέση της επόμενης γενικής διευθύντριας του ΠΟΕ. Η απόφαση ελήφθη κατόπιν συναίνεσης, κατά τη διάρκεια μιας ειδικής συνεδρίασης του γενικού Συμβουλίου του Οργανισμού», ανακοίνωσε ο ΠΟΕ. «Η δρ Οκόντζο-Ιουεάλα θα γίνει η πρώτη γυναίκα και η πρώτη αφρικανή επικεφαλής του ΠΟΕ. Θα αναλάβει καθήκοντα την 1η Μαρτίου και η θητεία της θα λήξει στις 31 Αυγούστου του 2025», ανέφερε μια σύντομη ανακοίνωση του οργανισμού.
Η ίδια τόνισε την ανάγκη να είναι ο ΠΟΕ ισχυρός, ώστε να ξεπεραστεί η πανδημία Covid-19 και να καταστεί εφικτή η επανεκκίνηση της παγκόσμιας οικονομίας.
«Ενας ισχυρός ΠΟΕ είναι αναγκαίος εάν θέλουμε να ανακάμψουμε πλήρως και ταχέως από τα πλήγματα που προκάλεσε η πανδημία Covid-19. Ο οργανισμός μας είναι αντιμέτωπος με πολυάριθμες προκλήσεις, όμως αν εργαστούμε όλοι μαζί, μπορούμε συλλογικά να κάνουμε τον ΠΟΕ ισχυρότερο, πιο ευέλικτο και να μπορεί να προσαρμόζεται καλύτερα στις πραγματικότητες του σήμερα», επισήμανε η Οκόντζο-Ιουεάλα.
Η ίδια είπε ότι προτεραιότητά της είναι η καταπολέμηση της πανδημίας στις αναπτυσσόμενες χώρες, και ειδικότερα το θέμα της ισομερούς κατανομής των εμβολίων σε όλο τον πλανήτη, όπως ανέφερε το BBC. Ηταν μάλιστα, μέχρι το τέλος του 2020, επικεφαλής της διεθνούς συμμαχίας GAVI, που έχει στόχο να φτάσουν γρήγορα τα εμβόλια στις φτωχότερες χώρες.
Το θέμα των πνευματικών δικαιωμάτων στα εμβόλια είναι ένα από τα μεγαλύτερα εμπόδια αυτή τη στιγμή, καθώς οι αναπτυσσόμενες χώρες ζητούν από τις φαρμακευτικές να δώσουν τις πατέντες σε εταιρείες που μπορούν να τα παράγουν, όπως έχει κάνει η AstraZeneca με το Ινστιτούτο Serum της Ινδίας.
Ο Μπάιντεν έδωσε το πράσινο φως
Ο διορισμός της 66χρονης στην ηγεσία του ΠΟΕ θεωρείτο αναμενόμενος, μετά την απόσυρση από την κούρσα, στις 5 Φεβρουαρίου, της μοναδικής αντιπάλου της, της υπουργού Εμπορίου της Νότιας Κορέας Γου Μιουνγκ-χι.
Η νοτιοκορεάτισσα πολιτικός έλαβε την απόφαση έπειτα από διαβουλεύσεις με τις ΗΠΑ, οι οποίες υπό τον Ντόναλντ Τραμπ ήταν ο κύριος υποστηρικτής της.
Επειτα από μήνες παραλυσίας, η διοίκηση Μπάιντεν επέλεξε να απομακρύνει το βασικό εμπόδιο στον διορισμό της Οκόντζο-Ιουεάλα στη θέση της γενικής διευθύντριας του ΠΟΕ, προσφέροντας τη στήριξή της στην υποψηφιότητα της Νιγηριανής.
Η αμερικανική αντιπροσωπεία στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου επισήμανε ότι «ανυπομονεί» να συνεργαστεί με την Οκόντζο-Ιουεάλα.
«Οι ΗΠΑ δεσμεύονται να εργαστούν στενά με τη γενική διευθύντρια Οκόντζο-Ιουεάλα, η οποία μπορεί να βασίζεται στις ΗΠΑ ως έναν εποικοδομητικό εταίρο», δήλωσε ο επιτετραμμένος Ντέιβιντ Μπίσμπι, από την αμερικανική διπλωματική αποστολή στη Γενεύη.