Grand Resort Lagonissi: Αυτό το φιλέτο ποιος θα το πάρει;

Οι εξελίξεις στα κόκκινα δάνεια το επόμενο διάστημα θα χτυπήσουν στην καρδιά του εγχώριου ξενοδοχειακού δυναμικού. Και οι συναντήσεις του προεδρείου της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών (ΕΕΤ) και των διοικήσεων των τεσσάρων συστημικών ομίλων, τη Δευτέρα 15 Ιανουαρίου, με κορυφαία στελέχη της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) στη Φρανκφούρτη, αν μη τι άλλο τις επιταχύνουν.

Ενόψει των stress tests και των ασκήσεων προσομοίωσης στις τράπεζες, τα κόκκινα δάνεια βρίσκονται ξανά στην πρώτη γραμμή.

Σε κάθε περίπτωση η συζήτηση για αυτά στον χώρο των ξενοδόχων τις περισσότερες φορές προκαλεί από αμηχανία έως ανησυχία για το ενδεχόμενο αφελληνισμού των μονάδων. Κατά γενική ομολογία, το πρώτο εξάμηνο του 2018 θα είναι κομβικό. Τα κόκκινα δάνεια στα ξενοδοχεία υπολογίζονται στα 3,6 δισ. ευρώ (NPEs και NPLs). Και παρ’ όλο που κορυφαίοι παράγοντες του κλάδου σημειώνουν ότι τα τελευταία αναλογούν σε μικρό ποσοστό των επιχειρηματικών δανείων συνολικά, το ενδιαφέρον που συγκεντρώνουν από την επενδυτική κοινότητα είναι μεγάλο. Κυρίως αυτά που αφορούν πεντάστερα και τετράστερα παραθεριστικά ξενοδοχεία.

Πιο συγκεκριμένα, από τα τρία δισ. ευρώ, τα οποία είναι μη εξυπηρετούμενα NPLs, υπολογίζεται ότι ένα δισ. ευρώ περίπου αντιστοιχεί σε πέντε υπερδανεισμένες μεγάλες τουριστικές επιχειρήσεις.

Ο διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας σε σχετική δήλωσή του έχει επισημάνει ότι τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια του τουριστικού τομέα αυξήθηκαν κατά τη διάρκεια της κρίσης και, στο τέλος του πρώτου εξαμήνου του 2016, ανήλθαν σε ποσοστό 54,3%. Τόνισε δε ότι το ποσοστό αυτό είναι πολύ υψηλότερο του αντίστοιχου δείκτη των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων του συνόλου της οικονομίας (45,1%) και ότι το φαινόμενο θα πρέπει να ερευνηθεί και να αντιμετωπισθεί.

Έτσι σε συνέχεια των πιέσεων που ασκούνται στις τράπεζες και της ελκυστικότητας του τομέα, τα δάνεια στον τουρισμό μπαίνουν στο στόχαστρο.

Ο όμιλος Μαντωνανάκη είναι από τους πρώτους μεγάλους ξενοδοχειακούς ομίλους με υψηλό δανεισμό που, σύμφωνα με πληροφορίες του Protagon, εισέρχεται σε αυτή τη διαδικασία. Παράλληλα, βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη ανάλογη κίνηση των τραπεζών για υπερδανεισμένο όμιλο ξενοδοχείων στο Νότιο Αιγαίο.

Εντός του 2018 αναμένεται ο διαγωνισμός πώλησης του Grand Resort Lagonissi, καθώς διαφαίνεται ότι τα εμπλεκόμενα μέρη συμφωνούν προς αυτή την κατεύθυνση. Το ξενοδοχειακό συγκρότημα στο Λαγονήσι διαχειρίζεται, μέσω της εταιρίας Αττικός Ηλιος ΑΞΕ, ο όμιλος Μαντωνανάκη (με σύμβαση μακροχρόνιας παραχώρησης από την Εταιρία Ακινήτων Δημοσίου – ΕΤΑΔ), ο δανεισμός του οποίου, σύμφωνα με τραπεζικές πηγές, ανέρχεται στα 450 εκατ. ευρώ περίπου. Το ξενοδοχειακό συγκρότημα συνοδεύει επίσης μακρά δικαστική αντιδικία με την ΕΤΑΔ για την οποία αναμένεται η έκδοση αποφάσεων από τον Άρειο Πάγο.

Σύμφωνα με τραπεζικούς κύκλους, οι τρεις πιστώτριες τράπεζες, Πειραιώς, Eurobank και Alpha Bank, ασκούν πλέον πιέσεις ώστε να ξεκινήσει η διαδικασία πώλησης του παραθεριστικού ξενοδοχείου. Ήδη από τα τέλη του 2017 ο όμιλος ανέθεσε στη Citigroup Global Markets να λειτουργήσει ως χρηματοοικονομικός σύμβουλος για το συγκρότημα στο Λαγονήσι. Σε αυτό το σχήμα πρόκειται να ενταχθούν και οι τρεις τράπεζες.

Η πώληση του Grand Resort Lagonissi θα ανοίξει τον δρόμο για να συζητηθεί το μέλλον των άλλων ξενοδοχείων. Συνολικά ο όμιλος έχει ακόμα έξι ξενοδοχεία, τέσσερα στην Κρήτη και δύο στην Αργολίδα: Elounda Beach, Elounda Bay Palace, Kalimera Kriti Hotel & Village Resort, Kernos Beach, καθώς και Nafplia Palace Hotel and Villas και Amphitryon Hotel.

Δεχόμενες έντονες πιέσεις για τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, οι τράπεζες θέλουν να τελειώνουν με τις εκκρεμότητες. Και γι’ αυτό τραπεζικοί παράγοντες υποστηρίζουν ότι η «ενεργή επίθεση» που έχει θορυβήσει αρκετούς ξενοδοχειακούς επιχειρηματίες με σοβαρή έκθεση «στο εξής θα είναι διαρκής». Κάτι που έχει να κάνει όχι τόσο με το μέγεθος του δανεισμού αλλά με την ωρίμανση της κάθε υπόθεσης ξεχωριστά – δηλαδή το πόσο «κακοπληρωτής» είναι ο επιχειρηματίας. Όπως υπογραμμίζεται, στις περισσότερες των περιπτώσεων όπου έχουν ήδη ξεκινήσει οι διαδικασίες, υπήρχαν καθυστερήσεις άνω των τριών ετών. Εκτιμάται δε ότι ο αριθμός των ξενοδοχείων που θα αλλάξουν χέρια θα έχει να κάνει με το πόσο γρήγορα κινούνται οι νομικές διαδικασίες.

Στο πλαίσιο αυτό έχουν προχωρήσει αρκετές ρυθμίσεις δανείων, καθώς πολλοί ξενοδόχοι συνειδητοποιούν ότι δεν υπάρχουν άλλα περιθώρια ελαστικότητας.

Την ίδια ώρα προχωρούν και οι διαδικασίες πώλησης. Όπως ο διαγωνισμός πώλησης της ΛΑΚΙΤΙΡΑ και των τριών ξενοδοχείων που της ανήκουν στην Κω, ο οποίος θα πραγματοποιούνταν στις 15 Ιανουαρίου αλλά αναβλήθηκε εξαιτίας των ασφαλιστικών μέτρων των εργαζομένων. Οι ενδιαφερόμενοι επενδυτές είναι έξι, εκ των οποίων οι τρεις είναι έλληνες ξενοδόχοι. Και μπορεί οι έλληνες επιχειρηματίες να είναι συνηθισμένοι στην εγχώρια πραγματικότητα, όμως το δικαστικό απρόοπτο της Δευτέρας δεν άφησε τις καλύτερες εντυπώσεις σε επενδυτή από το Ισραήλ που φέρεται να είπε: «δεν ξαναπατάω στην Ελλάδα».

Με νέα ημερομηνία διεξαγωγής την 21^η Μαρτίου δρομολογείται και ο πλειστηριασμός για το Hydra Beach στην Ερμιόνη, με τιμή εκκίνησης τα 22,8 εκατ. ευρώ, ενώ ολοκληρώνεται και ο διαγωνισμός της Eurobank για το Preveza Beach, στην Πρέβεζα.

Κομβικής σημασίας σε αυτή τη διαδικασία αναζήτησης επενδυτών από τις τράπεζες θεωρήθηκε η συμφωνία για το ξενοδοχειακό συγκρότημα Capsis στη Ρόδο, το οποίο παρέμενε κλειστό για έξι χρόνια. Το σύμπλεγμα πέρασε το 2017 από τη Eurobank με 20ετές leasing στον κατασκευαστή και ιδιοκτήτη τριών ξενοδοχείων με την επωνυμία Akti Hotels στην Κω, Νίκο Κούτρα. Τον Μάιο το ξενοδοχείο θα λειτουργήσει ως Akti Imperial Deluxe Resort and Spa, αφού ολοκληρωθεί η ανακαίνισή του, ύψους 15 εκατ. ευρώ.

Πέρα από τις ξένες επενδύσεις της Jermyn Street Real Estate Fund στον Αστέρα Βουλιαγμένης, της κοινοπραξίας TEMEΣ Α.Ε. και Dogus στο Hilton Aθηνών, της αμερικανικής Hines στο Αthens Ledra, της Wyndham Group Hotel και της Four Seasons, αλλά και της Oaktree Capital Management με τη ΣΑΝΗ και την Goldman Sachs, φαίνεται ότι η ελληνική ξενοδοχειακή κοινότητα είναι σε εγρήγορση.

Αυτό που αξίζει να παρατηρηθεί – και επιβεβαιώνεται από τραπεζικούς παράγοντες – είναι ότι πλέον στην πρώτη γραμμή των ενδιαφερομένων επενδυτών βρίσκονται κυρίως έλληνες ξενοδόχοι. Είναι εκείνοι οι οποίοι διαχειρίζονταν τις επιχειρήσεις τους με θετικά αποτελέσματα και τα τελευταία χρόνια έχουν αποκτήσει την ευρωστία για να κινηθούν επενδυτικά. Σε αυτές τις περιπτώσεις και οι τράπεζες αντιμετωπίζουν θετικά το ενδεχόμενο περαιτέρω χρηματοδότησής τους.

Για παράδειγμα, στην περίπτωση της ΛΑΚΙΤΙΡΑ, εκδήλωσαν ενδιαφέρον ελληνικές εταιρίες και επιχειρηματίες όπως ο Γιάννης Χατζηλαζάρου (H Hotels), ο Κώστας Κωνσταντινίδης (Atrium Hotels) και η οικογένεια Νικολαΐδη (Atlantica).

Εσχάτως βλέπουμε και πολλές συμφωνίες ξενοδοχείων με tour operators για την εκμίσθωση και ανάληψη της διαχείρισης των μονάδων από τους δεύτερους. «Αγοράζουν χρόνο», σχολιάζουν οι ίδιοι τραπεζικοί κύκλοι, καθώς με αυτόν τρόπο ο επιχειρηματίας έχει ένα σταθερό εισόδημα και μεταφέρει στον τουριστικό οργανισμό την ευθύνη της λειτουργίας του ξενοδοχείου. Από την άλλη και οι τουριστικοί οργανισμοί προχωρούν σε παρόμοιες κινήσεις, αφού οι ελληνικοί προορισμοί έχουν μεγάλη ζήτηση τα τελευταία χρόνια. Σε αυτές τις περιπτώσεις οι συμφωνίες γίνονται με τη θετική γνώμη και της πιστώτριας τράπεζας. Ωστόσο, αν δεν καταβληθεί η πληρωμή, το δάνειο καταγγέλλεται. Εξάλλου ο νόμος πλέον προβλέπει ότι σε περίπτωση πλειστηριασμού λύνεται η όποια μίσθωση.

Ο τουρισμός λοιπόν θα είναι στο επίκεντρο και εφέτος. Όχι μόνο λόγω της ζήτησης από το εξωτερικό σε κρατήσεις. Αλλά και της (ανα)ζήτησης από και στο  εξωτερικό και εσωτερικό για επενδυτές και ξενοδοχειακές υποδομές. Μένει να φανεί πόσο κομβικής σημασίας θα είναι το πρώτο εξάμηνο.