Εν μέσω τρομοκρατίας και εξαέρωσης του παραδοσιακού πολιτικού σκηνικού, η Γαλλία οδεύει προς μια χωρίς προηγούμενο αναμέτρηση στον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών ανάμεσα στον ανεξάρτητο κεντρώο Εμανουέλ Μακρόν και την ακροδεξιά Μαρίν Λεπέν. Σύμφωνα με το γαλλικό υπουργείο Εσωτερικών, και στο 97% των εκλογικών τμημάτων, έλαβαν: Μακρόν 23,86%, Λεπέν 21,43%, Φρανσουά Φιγιόν 19,94%, Ζαν-Λυκ Μελανσόν 19,62%, Μπενουά Αμόν 6,35%, Νικολά Ντυπόν-Ενιάν 4,73%.
Ηταν ένα από κάθε άποψη ιστορικό αποτέλεσμα. Οχι μόνο διότι απουσίασαν από τις δύο πρώτες θέσεις οι υποψήφιοι τόσο της γκωλικής Δεξιάς όσο και του Σοσιαλιστικού Κόμματος, των δύο παραδοσιακών πυλώνων δηλαδή της Γαλλικής Δημοκρατίας, αλλά και επειδή η ακροδεξιά επανήλθε, 15 χρόνια μετά το σοκ του Ζαν-Μαρί Λεπέν ως κεντρική πολιτική επιλογή, αυτή τη φορά στο πρόσωπο της Μαρίν Λεπέν. Μάλιστα για ένα διάστημα και όσο η ροή των αποτελεσμάτων βρισκόταν σε εξέλιξη, η αρχηγός του Εθνικού Μετώπου εμφανιζόταν ως και πρώτη επιλογή των Γάλλων!
Οι πρώτες εκτιμήσεις στις 9 μ.μ. (ώρα Ελλάδος) έδιναν 23,5% στον Μακρόν και 21,7% στην Λεπέν, ενώ με 19,5% ακολουθούσαν ο Φρανσουά Φιγιόν και ο Ζαν-Λυκ Μελανσόν (είναι εκτίμηση από την εταιρεία Ipsos/Sopra). Αργότερα επικαιροποιήθηκε και έγινε 23,7% για τον Μακρόν, 21,9% για τη Λεπέν, 19,7% για τον Φιγιόν και 19,2% για τον Μελανσόν. Ωστόσο, τo TF1/RTL έδωσε Λεπέν και Μακρόν να ισοψηφούν και σε απόσταση -αλλά επίσης στα ίδια ποσοστά μεταξύ τους- τους Φιγιόν και Μελανσόν. Και αργότερα, στις 11 μ.μ. (ώρα Ελλάδος), το γαλλικό υπουργείο Εσωτερικών ανακοίνωσε ότι μετά την καταμέτρηση 20 εκατ. ψήφων η Λεπέν είχε το προβάδισμα: Μαρίν Λεπέν 24,38%, Εμανουέλ Μακρόν 22,19%, Φρανσουά Φιγιόν 19,63%, Ζαν-Λυκ Μελανσόν 18,09%. Η πρώιμη πρωτιά της Λεπέν αποδόθηκε στο γεγονός ότι πρώτα ενσωματώθηκαν τα αποτελέσματα από την επαρχία που τείνει να ψηφίζει Δεξιά -και ακροδεξιά κατά τα φαινόμενα. Οταν αργότερα άρχισαν να μπαίνουν στο σύστημα από τα μεγάλα αστικά κέντρα η εικόνα στις πρώτες θέσεις ανατράπηκε.
Ο πέμπτος της πεντάδας των βασικών υποψηφίων, ο Μπενουά Αμόν, καταποντίστηκε μαζί με το κόμμα του, το Σοσιαλιστικό Κόμμα, σε μια από τις χειρότερες επιδόσεις της ιστορίας του. To 6% -ή λίγο πιο πάνω- που του έδιναν οι πρώτες εκτιμήσεις είναι σχεδόν 20 μονάδες μικρότερο από το ποσοστό του Φρανσουά Ολάντ το 2012! Συγκριτικά, η καλύτερη επίδοση των «μικρών», από τον Ντυπόν-Ενιάν είναι γύρω στο 5%.
Μακρόν: «Αλλάζουμε σελίδα»
«Αλλάζουμε σελίδα στην γαλλική πολιτική ιστορία» ήταν η πρώτη, λίγο συμβατική, αλλά για περισσότερους από έναν λόγους κυριολεκτική δήλωση του Εμανουέλ Μακρόν στο AFP.
Οντως οι Γάλλοι γύρισαν σελίδα. Από πολλές απόψεις. Είναι όπως, είπαμε, η πρώτη φορά στη σύγχρονη γαλλική πολιτική ιστορία που τα δύο παραδοσιακά κόμματα, η γκωλική Δεξιά και οι Σοσιαλιστές δεν θα έχουν προεδρικό υποψήφιο στον β’ γύρο. O απερχόμενος σοσιαλιστής πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ έσπευσε να συγχαρεί τον Μακρόν, τον οποίο για ένα διάστημα είχε υπουργό Οικονομίας στην κυβέρνησή του· συγχαρητήρια δέχτηκε και από τον Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, τον εκπρόσωπο της Ανγκελα Μέρκελ και τον Μάρτιν Σουλτς.
Oταν οι εκτιμήσεις είχαν σταθεροποιηθεί υπέρ του, με τη σύζυγό του πάντα στο πλευρό του, ο 39χρονος Μακρόν εμφανίστηκε ενωτικός: «Σε 15 ημέρες θέλω να είμαι ο δικός σας πρόεδρος, να ενώσω όλους τους Γάλλους απέναντι στην απειλή των εθνικιστών». Ευχαρίστησε τους ψηφοφόρους και τόνισε: «αλλάξαμε το πρόσωπο της γαλλικής πολιτικής σκηνής» μέσα σε ένα χρόνο.
Η πρόκληση που θα έχει να αντιμετωπίσει σε περίπτωση νίκης στις εκλογές θα είναι οι συμμαχίες. Χωρίς να έχει το δικό του κόμμα, θα αναζητήσει στο νέο κοινοβούλιο που θα προκύψει σε λίγες εβδομάδες, συμμαχίες στο Κέντρο και τη Δεξιά. Αλλά προέχει η μάχη του δευτέρου γύρου στις 7 Μαΐου για την οποία ο Μακρόν κατανοεί ότι, λόγω της αντιπάλου, δεν υπάρχει χώρος, χρόνος ή δικαιολογία για εφησυχασμό.
Τα γκάλοπ πάντως είναι υπέρ του. Μια δημοσκόπηση της εταιρείας Harris το βράδυ της Κυριακής έδειξε ότι ο Μακρόν θα κερδίσει τον δεύτερο γύρο με 64% προς 36%, ενώ παρόμοια πρόβλεψη έδωσε και μια δημοσκόπηση της Ipsos/Sopra Steria.
Οι αντιδράσεις
Σε μια πρώτη -και με τις παρούσες συνθήκες απολύτως εύλογη- αντίδραση μετά το αποτέλεσμα και την ιστορική υποχώρηση του Σοσιαλιστικού Κόμματος, ο Μπενουά Αμόν εξέφρασε εμμέσως πλην σαφώς την υποστήριξή του στον Μακρόν. «Πολιτικός αντίπαλος ο Μακρόν, εχθρός της Γαλλικής Δημοκρατίας η Λεπέν» είπε χαρακτηριστικά.
Είναι η γραμμή που είχε εκφράσει και ο απερχόμενος πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ. Εικόνα της ημέρας: ο πρόεδρος ως μοναχικός θεατής των αποτελεσμάτων μιας μάχης που -σοφά ποιών- επέλεξε να μην δώσει.
Προφανώς δημιουργείται ένα μέτωπο κατά της Λεπέν.
Ο Μπερνάρ Καζνέβ, σοσιαλιστής πρωθυπουργός, κάλεσε ανοιχτά όλους τους Γάλλους να συμπαραταχθούν πίσω από τον Μακρόν. Το ίδιο έκανε και ο κεντροδεξιός πρώην πρωθυπουργός Ζαν-Πιερ Ραφαρέν ο οποίος τόνισε ότι η συμμετοχή της Λεπέν στον β΄ γύρο είναι πολύ κακό νέο και ως εκ τούτου κάλεσε «όλους τους δημοκράτες να συνταχθούν με τον Μακρόν».
Στο ίδιο μήκος κύματος και η δήμαρχος του Παρισιού Αν Ινταλγκό, που ζήτησε τη δημιουργία ενός μετώπου κατά της άκρας Δεξιάς.
Αργότερα και ο Φρανσουά Φιγιόν εξέφρασε την στήριξή του στον Εμανουέλ Μακρόν λέγοντας ότι «ο εξτρεμισμός μόνο δεινά και διχόνοια μπορεί να φέρει στη Γαλλία».
«Παρ’ όλες τις προσπάθειες και την αποφασιστικότητά μου, δεν κατάφερα να πείσω τους συμπολίτες μου. Τα εμπόδια στον δρόμο μου ήταν πολυάριθμα και πολύ σκληρά. Η ήττα είναι δική μου, αποδέχομαι την ευθύνη, την φέρω αποκλειστικά εγώ», απολογήθηκε ο Φιγιόν. Είχε ωστόσο καυστικά λόγια για το Εθνικό Μέτωπο της Λεπέν.
«Η αποχή δεν είναι στα γονίδιά μου, πάνω από όλα όταν ένα εξτρεμιστικό κόμμα είναι κοντά στην εξουσία. Το Εθνικό Μέτωπο είναι πολύ καλά γνωστό για τη βία, την έλλειψη ανεκτικότητας και το πρόγραμμά του που μπορεί να φέρει την χώρα σε χρεοκοπία και την Ευρώπη σε χάος».
Για να συμπληρωθεί το παζλ, απέμενε να φανεί τι θα πράξει ο Ζαν-Λυκ Μελανσόν, ο οποίος δύο ώρες μετά την ανακοίνωση των πρώτων αποτελεσμάτων δεν είχε ακόμη αποδεχτεί επισήμως το αποτέλεσμα. Ωστόσο περί τις 11 μ.μ. (ώρα Ελλάδος) είπε ότι ο αγώνας συνεχίζεται, αρνήθηκε να πάρει θέση κατά της Λεπέν και κάλεσε σε ψήφο κατά συνείδηση! «Οι υποστηρικτές μου θα αποφασίσουν οι ίδιοι ποιον θα ψηφίσουν» είπε χαρακτηριστικά…
– Διαβάστε: Γιατί ο Τσίπρας (και η Ζωή) υποστηρίζουν τον Μελανσόν
Και στο Εθνικό Μέτωπο της Λεπέν;
«Είναι η ώρα να ελευθερώσουμε τον γαλλικό λαό από τις αλαζονικές ελίτ, είμαι η υποψήφια του λαού» είπε η Μαρίν Λεπέν σε μια μάλλον αναμενόμενη πρώτη δήλωση, για να συμπληρώσει: «Με ταπεινότητα και ευγνωμοσύνη, ευχαριστώ εσάς, τους γάλλους πατριώτες. Το πρώτο βήμα που θα μας οδηγήσει στο προεδρικό μέγαρο έχει επιτευχθεί».
Και για να μην υπάρχουν αμφιβολίες για το δίλημμα της 7ης Μαΐου, η Λεπέν το προσδιόρισε καθαρά χαρακτηρίζοντας την ατζέντα της πρόγραμμα πραγματικής αλλαγής: «είτε θα συνεχίσουμε στον δρόμο της απορρύθμισης, είτε θα επιλέξετε τη Γαλλία».
Η ανιψιά της, Μαριόν Λεπέν, έσπευσε από την μεριά της να τουιτάρει τον ενθουσιασμό της για το αποτέλεσμα, το οποίο είναι «μια ωραία νίκη για όλους τους πατριώτες».
Η πλευρά της ακροδεξιάς υποψήφιας έχει κάθε λόγο να είναι ικανοποιημένη, αν και οι δημοσκοπήσεις ποτέ δεν την έδειξαν σε θέση να κερδίσει τον δεύτερο γύρο των εκλογών και να καταλάβει την προεδρία.
Η τακτική της αποδαιμονοποίησης του Εθνικού Μετώπου απέδωσε σε πρώτη φάση αυτό που αναμενόταν, αν υπολογίσουμε και τον προηγούμενο χρόνο των τεκτονικών αλλαγών στην Ευρώπη και τον κόσμο με το Brexit και την εκλογή Τραμπ. Οι βουλευτικές εκλογές σε λίγες εβδομάδες μάλλον θα οριστικοποιήσουν την παρουσία της στο πολιτικό σκηνικό της χώρας.
– Διαβάστε: Ενα ισχυρό αντιευρωπαϊκό ρεύμα
Ωστόσο οι αντιδράσεις στην -κατά κάποιο τρόπο- νίκη της Λεπέν έχουν αρχίσει να έρχονται: το BBC μετέδωσε ότι η ανακοίνωση των αποτελεσμάτων έβγαλε στον δρόμο αντιφασιστικές ομάδες που συγκρούστηκαν με την αστυνομία.
Τα μάτια του κόσμου στραμμένα στη Γαλλία
Οι εκλογείς κλήθηκαν να επιλέξουν ανάμεσα σε 11 υποψήφιους, ωστόσο πέντε ήταν αυτοί με τα μεγαλύτερα ποσοστά, τέσσερις με τις περισσότερες πιθανότητες και δύο από αυτούς έξω από τα παραδοσιακά κόμματα της Δεξιάς και του Κέντρου τα οποία κυριαρχούν εδώ και δεκαετίες.
Οι τέσσερις επικρατέστεροι -Εμανουέλ Μακρόν, Μαρίν Λεπέν, Φρανσουά Φιγιόν και Ζαν-Λυκ Μελανσόν- ήταν αρκετά κοντά ώστε να μπορεί να γίνει ασφαλής πρόβλεψη για τον νικητή και για τον δεύτερο που θα αναμετρηθούν στις 7 Μαΐου. Για αυτόν το λόγο δεν έγιναν και exit poll.
Πάντως, εκτιμήσεις που μεταδόθηκαν το απόγευμα σε βελγικά μέσα ενημέρωσης έδιναν προβάδισμα δύο μονάδων στον Μακρόν έναντι της Λεπέν (24% και 22% αντίστοιχα), με τον Φιγιόν και τον Μελανσόν να έπονται σε κάποια απόσταση. Τα μέσα δεν ανέφεραν την πηγή των εκτιμήσεων, ενώ τα γαλλικά μέσα με τη σειρά τους, τα οποία τήρησαν το εμπάργκο, προειδοποιούν ότι τα νούμερα που κυκλοφορούν μπορεί να μην είναι ακριβή.
Ο απερχόμενος πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ δήλωνε πάντως ότι το καλύτερο μήνυμα για αυτές τις εκλογές είναι οι Γάλλοι με την ψήφο τους «να δείξουν ότι η δημοκρατία είναι πιο ισχυρή από κάθε τι άλλο».
Χωρίς μεγάλα προβλήματα η διαδικασία
Ομαλά ως επί το πλείστον διεξήχθη από το πρωί της Κυριακής η διαδικασία σε όλη τη Γαλλία. Ως τις 17:00 (ώρα Γαλλίας), μία ώρα πριν κλείσουν οι κάλπες στην επαρχία και δύο πριν κλείσουν στις πόλεις, η συμμετοχή ανερχόταν σε ποσοστό 69,42%, έναντι 70,59% το 2012. Εκτιμάται ότι τελικά κυμάνθηκε στο 78%-80%.
Σε τμήμα στην Μπεζανσόν στην ανατολική Γαλλία εκκενώθηκε μετά τον εντοπισμό ενός κλεμμένου οχήματος που είχε εγκαταλειφθεί με αναμμένη τη μηχανή. Το όχημα, που έφερε πλαστές πινακίδες κυκλοφορίας, έγινε γνωστό ότι είχε κλαπεί και, για προληπτικούς λόγους, είχε ελεγχθεί από πυροτεχνουργούς.
Ακόμη, γυναίκες μέλη της FEMEN έκαναν γυμνόστηθη διαμαρτυρία στο εκλογικό κέντρο όπου επρόκειτο να ψηφίσει η Μαρίν Λεπέν. Οι γυναίκες συνελήφθησαν από την αστυνομία, γράφει ο Monde.
Πιο χαλαρός και συνοδευόμενος από τη σύζυγό του προσήλθε ο Εμανουέλ Μακρόν, που έδειχνε αρκετά χαλαρός και πόζαρε δίπλα σε ψηφοφόρους που έβγαζαν με το κινητό τους selfies. Ο Φρανσουά Φιγιόν περιστοιχισμένος από σωματοφύλακες, ύστερα από τις απειλές που δέχθηκε τελευταία, ψήφισε στο Παρίσι, αφού έμεινε στην ουρά τουλάχιστον για εικοσάλεπτο.
Διαφορετική η εικόνα εκτός Γαλλίας, όπου οι ψηφοφόροι πρέπει σε κάποιες περιπτώσεις να οπλιστούν με υπομονή για να αντιμετωπίσουν τις ουρές στα κέντρα, όπως συμβαίνει στο Λονδίνο.
Νωρίτερα από το άνοιγμα της κάλπης στη Γαλλία ξεκίνησαν να ψηφίζουν οι Γάλλοι που διαμένουν μόνιμα στις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά και τον Καναδά.
Στις Ηνωμένες Πολιτείες είναι εγγεγραμμένοι σχεδόν 120.000 ψηφοφόροι, εκ των οποίων 11.242 στην Ουάσιγκτον, σύμφωνα με την αμερικανική πρεσβεία. Μετ’ εμποδίων το Σάββατο έγινε η διαδικασία στη Νέα Υόρκη στο προξενείο της Γαλλίας στην 5η Λεωφόρο, το οποίο εκκενώθηκε για λίγη ώρα και όσο βρισκόταν σε εξέλιξη η εκλογική διαδικασία, μετά από προειδοποίηση για βόμβα. Η ψηφοφορία ξεκίνησε πάλι περίπου 50 λεπτά αργότερα, αφού οι έλεγχοι δεν έδειξαν τίποτα το ύποπτο.
Το ενδιαφέρον του για τις εκλογές με το παραπάνω tweet έδειξε και ο Ντόναλντ Τραμπ.
Τι έδειχναν οι τελευταίες δημοσκοπήσεις
Οι τελευταίες έρευνες, όπως τις καταγράφει το Reuters, έδιναν τα εξής ποσοστά:
– Elabe: Μακρόν 24%, Λεπέν 21,5%, Φιγιόν 20%, Μελανσόν 19,5%, Αμόν 7% (19,20 Απριλίου και 2,3% περιθώριο στατιστικό λάθος)
– Ipsos/Sopra: Μακρόν 24%, Λεπέν 22%, Φιγιόν 19%, Μελανσόν 19%, Αμόν 7,5% (19,20 Απριλίου και 2,2% περιθώριο στατιστικό λάθος)
– Opinionway: Μακρόν 23%, Λεπέν 22%, Φιγιόν 21%, Μελανσόν 18%, Αμόν 8% (18-20 Απριλίου και 2,2% περιθώριο στατιστικό λάθος)
– BVA: Μακρόν 24%, Λεπέν 23%, Φιγιόν 19%, Μελανσόν 19%, Αμόν 8,5% (18,19 Απριλίου και 2,5% περιθώριο στατιστικό λάθος).
Διαβάστε για τις εκλογές
– Ποιος είναι ο Φρανσουά Φιγιόν, ποιος ο Εμανουέλ Μακρόν και ο Ζαν-Λυκ Μελανσόν
– Εκλογές τρεις ημέρες μετά την επίθεση στη Ηλύσια Πεδία με θύμα έναν αστυνομικό
– Στο πλευρό του Μακρόν και ο γκωλικός Ντομινίκ ντε Βιλπέν αλλά και ο Μπαράκ Ομπάμα
– Νόαμ Τσόμσκι, Χόλιγουντ και… Πάμελα Αντερσον στηρίζουν τον Μελανσόν· γιατί τον στηρίζουν Αλέξης Τσίπρας και Ζωή Κωνσταντοπούλου
Πώς φτάσαμε ως εδώ
Η απόφαση του νυν προέδρου Φρανσουά Ολάντ να μην διεκδικήσει και δεύτερη θητεία (σε αυτό συνέβαλαν σίγουρα τα πολύ χαμηλά ποσοστά δημοτικότητας) άνοιξε σημαντικά το πολιτικό παιχνίδι και ακολούθησε ένας προεκλογικός αγώνας γεμάτος ανατροπές.
Ο υποψήφιος της Δεξιάς Φρανσουά Φιγιόν κέρδισε εύκολα τις εσωκομματικές εκλογές και ηγούνταν ως τα μέσα Φεβρουαρίου της κούρσας των δημοσκοπήσεων, πριν οι αποκαλύψεις για την αργομισθία της συζύγου του Πενελόπ πλήξουν την εικόνα και τις πιθανότητες εκλογικής νίκης στον πρώτο γύρο.
Ως τότε βασικός αντίπαλός του ήταν υποψήφια της Ακροδεξιάς Μαρίν Λεπέν που είχε -αρκετά επιτυχημένα- εκμεταλλευτεί το κύμα ευρωσκεπτικισμού και τις υπερατλαντικές τάσεις μετά τη νίκη του Ντόναλντ Τραμπ για να προωθεί μια ατζέντα του τύπου «Πρώτα η Γαλλία».
Και ενώ το Σοσιαλιστικό κόμμα δια του Μπενουά Αμόν πάσχιζε να περισωθεί από δεινή εκλογική ήττα, ένα πρόσωπο από το χώρο του Κέντρου, αλλά χωρίς να είναι μέλος του κόμματος των Σοσιαλιστών (ιδεολογικά είναι μαζί τους, προς κάποια απογοήτευση των συντρόφων του), άρχισε να ανεβαίνει δυναμικά στις προτιμήσεις. Χάρη σε μια προσεκτικά κατασκευασμένη επικοινωνιακά εκστρατεία ο Εμανουέλ Μακρόν βρέθηκε να εναλλάσσεται με την Λεπέν στην δημοσκοπική πρώτη θέση και να διατηρεί ισχυρές πιθανότητες για το πέρασμα στον δεύτερο γύρο και για την προεδρία.
Αστάθμητος παράγοντας των τελευταίων εβδομάδων, ο υποψήφιος της Αριστεράς Ζαν-Λυκ Μελανσόν που έκανε θετικότατη εντύπωση στα ντιμπέιτ έστω και αν έξω από τη χώρα παρουσιάζεται σαν ένας ακραίος υποψήφιος, η εκλογή του οποίου μπορεί να φέρει ανατριχίλα στις αγορές.