Το μεγαλύτερο πρόβλημα της κυριακάτικης διάσκεψης για το Λιβυκό, η οποία θα γίνει στο Βερολίνο (3 μ.μ. τοπική ώρα) και αναμένεται με ενδιαφέρον αφού στοχεύει στην εκεχειρία μεταξύ των εμπολέμων, ίσως δεν βρίσκεται καν στην ατζέντα του διεθνούς μίτινγκ αλλά στα… διαδικαστικά του. Πώς θα μπορέσουν να καθίσουν στο ίδιο τραπέζι και να προσπαθήσουν να συνεννοηθούν οι επικεφαλής των δύο λιβυκών στρατοπέδων; Γίνονται τέτοια πράγματα; Μάλλον όχι.
Αν όχι το μίσος, η προσωπική αντιπάθεια που θρέφει ο ένας για τον άλλον καθιστά αδύνατη τη συνύπαρξή τους στην ίδια τράπεζα διαβουλεύσεων: τόσο για τον «αναγνωρισμένο» πρωθυπουργό της Τρίπολης Φαγιέζ αλ Σαράζ όσο και για τον αντίπαλό του στρατάρχη Χαλίφα Χαφτάρ, τον επικεφαλής του προελαύνοντος Εθνικού Στρατού της Λιβύης, ακόμη και το ίδιο δωμάτιο είναι στενάχωρο, έστω και για λίγο, έστω και με τους ισχυρούς του κόσμου πάνω από τα κεφάλια τους σε ρόλο γεφυροποιών αβυσσαλέων αντιθέσεων.
Αυτό είναι ένα ζήτημα ουσίας που πρέπει να λύσει εγκαίρως και με εποικοδομητικό τρόπο η οικοδέσποινα γερμανίδα καγκελάριος Αγκελα Μέρκελ, ενδεχομένως και με τη βοήθεια των υψηλών φιλοξενουμένων της: του ρώσου προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν και του αμερικανού υπουργού Εξωτερικών Μάικ Πομπέο. Οχι ότι δεν θα βοηθήσει και η παρουσία του γάλλου προέδρου Εμανουέλ Μακρόν, πιθανώς και του βρετανού πρωθυπουργού Μπόρις Τζόνσον (ποτέ δεν ξέρεις…). Πάντως το πρόσωπο του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν θα είναι από μόνο του κόκκινο πανί για τον Χαφτάρ – αν κάποιος καταστεί στο Βερολίνο το ανυπέρβλητο εμπόδιο για την καταλλαγή, αυτός θα είναι ο τούρκος πρόεδρος.
Ας υποθέσουμε λοιπόν ότι το παραπάνω πρόβλημα κάπως θα λυθεί. (Το πιθανότερο, με ξεχωριστές συναντήσεις των 16 ειρηνοποιών με τους δύο εχθρούς). Προχωρώντας στο φλέγον ζήτημα, η εκεχειρία δεν θα είναι άπιαστος στόχος εφόσον οι όροι της ικανοποιήσουν τον Χαφτάρ. Ηδη ο υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδος Νίκος Δένδιας την προεξόφλησε, λέγοντας, μετά τη συνάντησή τους της Παρασκευής 17 Ιανουαρίου στην Αθήνα, ότι ο στρατηγός συμφώνησε με την ελληνική πλευρά στην κατάπαυση του πυρός, στην απομάκρυνση των μισθοφορικών δυνάμεων και στην ακύρωση της συμφωνίας Σαράζ- Ερντογάν.
Μένουν λοιπόν οι όροι της εκεχειρίας, για τον καθορισμό των οποίων η Ελληνική Δημοκρατία δεν θα έχει λόγο στο Βερολίνο, με υπαιτιότητα των Γερμανών. Παρά ταύτα, η χώρα μας θα βρίσκεται εκεί de facto (και χωρίς να έχει κλέψει κανενός την ΑΟΖ) μέσα από τον απόηχο της δέσμευσης Χαφτάρ στον Κυριάκο Μητσοτάκη: «Είμαστε φιλειρηνιστές, ήρθαμε εδώ για να συζητήσουμε για την ειρήνη» είπε ο λίβυος στρατάρχης στον Πρωθυπουργό της Ελλάδος, στην Αθήνα επίσης.
Μακάρι ο σπόρος της ελληνικής πρωτεύουσας να καρπίσει στο αφιλόξενο για την Ελλάδα τουρκόφιλο Βερολίνο. Αν καρπίσει, η εξέλιξη θα δρομολογήσει μία σειρά από εξελίξεις στις οποίες επέμεινε και ο κ. Δένδιας, υπογραμμίζοντας το ελληνικό ενδιαφέρον για άμεση συμμετοχή: θα υπάρξουν διεθνείς στρατιωτικές δυνάμεις επιτήρησης της εκεχειρίας ή και ευρωπαϊκές για την επιβολή του εμπάργκο όπλων και την εκδίωξη των μισθοφόρων.
Στόχος: να μην πέσει η Τρίπολη
Σχετικώς η ιταλική Repubblica γράφει ότι η Ευρώπη, θέλοντας πάνω απ΄όλα «να αποφύγει τον κίνδυνο μιας αιφνιδιαστικής επίθεσης των δυνάμεων του Χαφτάρ στην Τρίπολη», επιδιώκει στη διάσκεψη του Βερολίνου το καπάρωμα της εκεχειρίας στη Λιβύη ώστε να ακολουθήσει «αποστολή στρατιωτικού προσωπικού σε μια δεύτερη φάση». Η εκεχειρία πρέπει να είναι διαρκής ώστε να επιτύχει η στρατιωτική αποστολή στο έργο της, το οποίο θα είναι η εφαρμογή του εμπάργκο όπλων και ο αφοπλισμός των πολιτοφυλακών με σκοπό τη δημιουργία «κυβέρνησης εθνικής ενότητας».
Τα χαρακτηριστικά αυτής της τελευταίας προσδιορίζονται από το ιταλικό φύλλο: θα είναι «αντιπροσωπευτική κυβέρνηση, με ισχύ σε όλη την επικράτεια της Λιβύης». Το έργο της θα είναι η «πολιτική λύση» στις εντόπιες διαμάχες και η «ανασυγκρότηση της χώρας». Οι Ιταλοί αποφεύγουν τη διευκρίνηση ότι η ενότητα της λιβυκής επικράτειας διασφαλίζει την ομαλή παραγωγή όλων των πετρελαιοπηγών και τα συμφέροντα των δυτικών πετρελαϊκών εταιρειών πολύ καλύτερα από το μοίρασμά της σε δύο ή και περισσότερα κράτη.
Αν όλα πάνε κατ’ ευχήν την Κυριακή στο Βερολίνο, τη Δευτέρα κιόλας ο εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Ενωσης για την εξωτερική πολιτική και την ασφάλεια Γιόζεπ Μπορέλ θα παρουσιάσει στους ευρωπαίους υπουργούς Εξωτερικών τις επιλογές για την πολιτική και τη στρατιωτική αποστολή.
Μια πρώτη δυνατότητα θα είναι η ανάπτυξη μιας μη στρατιωτικής αποστολής στη Λιβύη μέσα σε λίγες εβδομάδες το αργότερο, σύμφωνα με το προηγούμενο της αποστολής στη Γεωργία το 2008. Το ευρωπαϊκό προσωπικό θα παρεμβληθεί μεταξύ των εμπολέμων και θα επιβάλει κατάπαυση πυρός. Η επιχείρηση απαιτεί εντολή από τη διεθνή κοινότητα και συναίνεση των εμπολέμων στη Λιβύη.
Η δεύτερη επιλογή προβλέπει στρατιωτική αποστολή κατά το προηγούμενο του Λιβάνου, η οποία απαιτεί χρόνο, ψήφισμα του ΟΗΕ και κοινοβουλίων εμπλεκομένων χωρών. Και στις δύο περιπτώσεις ο αριθμός των στελεχών που θα αποσταλούν στη Λιβύη θα είναι περιορισμένος σε λίγες εκατοντάδες άτομα.