Η κηδεία του διακινητή έγινε με τιμές ναυάρχου. Οι ναυτικοί χαιρέτησαν, οι στρατιωτικές σάλπιγγες ήχησαν και ολόκληρη η Ναυτική Ακαδημία την οποία διοικούσε θρήνησε τον Αμπνταλραχμάν αλ-Μιλάντ, τον διαβόητο διακινητή που δολοφονήθηκε την Κυριακή 1 Σεπτεμβρίου από άγνωστους δράστες.
Σύμφωνα με τους Times του Λονδίνου, η τέλεση της κηδείας συνοψίζει την εικόνα της σύγχρονης Λιβύης – μια χώρα όπου ηγέτες πολιτοφυλακών και διακινητές κατέχουν κυβερνητικούς ρόλους, και όπου η πολιτική τύχη των υπουργών εξαρτάται από τις ένοπλες ομάδες που τους υποστηρίζουν.
Την περασμένη εβδομάδα, με τον θάνατο του πιο διαβόητου λαθρεμπόρου της Λιβύης και 21 μεταναστών που αγνοούνται στη Μεσόγειο, μετά από ένα ακόμη επικίνδυνο ταξίδι που ξεκίνησε από τις ακτές της, ο αποσταθεροποιητικός αντίκτυπος που έχει αυτό το «μαφιόζικο κράτος» στην Ευρώπη έγινε όλο και πιο ξεκάθαρος.
Για τη Νάνσι Πόρσια, ωστόσο, η βαρβαρότητα των συμμοριών διακίνησης της Λιβύης είναι μια πραγματικότητα εδώ και πέντε χρόνια: από τη στιγμή που έλαβε ένα μήνυμα από τον αλ-Μιλάντ, το οποίο δεν θα ξεχάσει ποτέ. «Μια ανάρτηση στο Facebook που απευθυνόταν στον σύζυγό μου έγραφε “κράτα την πόρνη γυναίκα σου υπό έλεγχο για το καλό της οικογένειάς σου”», αποκαλύπτει στους Times η ιταλίδα δημοσιογράφος.
Η 43χρονη Πόρσια βρέθηκε στο στόχαστρο του 34χρονου αλ-Μιλάντ –ο οποίος χρησιμοποιούσε το ψευδώνυμο «Μπίτζα»– από τη στιγμή που αποκάλυψε την αποστολή χιλιάδων μεταναστών μέσω της Μεσογείου στην Ιταλία με ξεχαρβαλωμένες βάρκες – μια έρευνα που αφηγείται στο βιβλίο της «Mal di Libya» («Το Κακό της Λιβύης»).
Η δραστηριότητά του ως διακινητή συνδυαζόταν με την εργασία του ως αξιωματούχου της λιβυκής ακτοφυλακής, σύμφωνα με τους Times. Χρησιμοποιούσε πόρους της ΕΕ για να αναχαιτίζει πολλούς από τους μετανάστες στη θάλασσα και να τους επιστρέφει στις φρικτές λιβυκές φυλακές, όπου αντιμετώπιζαν βιασμούς και βασανιστήρια.
Η Πόρσια έλαβε αστυνομική προστασία μετά τις απειλές του «Μπίτζα», ωστόσο λέει στους Times πως δεν ένιωσε ανακούφιση στο άκουσμα της δολοφονίας του κοντά στην Τρίπολη την περασμένη Κυριακή, από ενόπλους που γάζωσαν το αυτοκίνητό του με σφαίρες. «Δεν αισθάνομαι ανακούφιση. Το μόνο που νιώθω είναι οίκτος για τους Λίβυους και τους μετανάστες, επειδή μια μαφιόζικη δολοφονία όπως αυτή έγινε από κάποιον χειρότερο από αυτόν» εξηγεί.
Καθώς η χώρα βυθίζεται στο χείλος της επανόδου στις ένοπλες συγκρούσεις, η ζωή και ο θάνατος του «Μπίτζα» αναδεικνύουν τη φεουδαρχικής φύσης δύναμη των διακινητών, των πολιτοφυλακών και των πολεμάρχων στη Λιβύη. Παράλληλα, οι κρατικοί θεσμοί της χώρας καταρρέουν εν μέσω εκτεταμένης διαφθοράς, ενώ χώρες όπως η Ιταλία επιχειρούν να περιορίσουν τα ταξίδια των μεταναστών προς την Ευρώπη.
Αφού έχασε δύο δάχτυλα στον πόλεμο για την ανατροπή του δικτάτορα Μουαμάρ Καντάφι, ο νεαρός αξιωματούχος της λιβυκής ακτοφυλακής αλ Μιλάντ –που πήρε το παρατσούκλι του από τον διεθνή ιταλό ποδοσφαιριστή, Ρομπέρτο Μπάτζιο– σύμφωνα με τους Times έκανε περιουσία μέσω της διακίνησης μεταναστών στη Ζαουίγια, μια παραλιακή πόλη κοντά στην Τρίπολη.
Οταν η Ιταλία αποφάσισε να εκπαιδεύσει και να εξοπλίσει τη λιβυκή ακτοφυλακή για να την ενθαρρύνει να σταματήσει τη ροή μεταναστών, ο «Μπίτζα» στάλθηκε στη γειτονική μας χώρα για επίσημη επίσκεψη το 2017 και επισκέφτηκε καταυλισμό μεταναστών – όπου φέρεται να αναγνωρίστηκε από εκείνους που ο ίδιος είχε διακινήσει.
Οι ιταλοί αξιωματούχοι ένιωσαν αμήχανα τον επόμενο χρόνο, όταν αλ-Μιλάντ μπήκε στη μαύρη λίστα του ΟΗΕ ως διακινητής – και στη συνέχεια φυλακίστηκε στη Λιβύη για έξι μήνες, το 2020. Μετά την αποφυλάκισή του, όπως γράφουν οι Times, ο «Μπίτζα» έλαβε υποδοχή ήρωα στη Ζαουίγια.
Αν η ζωή του διακινητή συνιστούσε έναν απλό υπαινιγμό για τη θολή διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στις ένοπλες ομάδες και τη λιβυκή κυβέρνηση, το κυνήγι των δολοφόνων του προσέφερε περαιτέρω αποδείξεις. Ενας από τους υπόπτους είναι ο αρχηγός μιας τοπικής πολιτοφυλακής, ονόματι Μοχάμεντ Μπαχρούν, γνωστός με το παρατσούκλι «Ποντικός».
Μετά από πληροφορίες από τους υποστηρικτές του «Μπίτζα» στη Ζαουίγια, ο υπουργός Δικαιοσύνης της Λιβύης στην Τρίπολη διέταξε τη σύλληψη ενός άνδρα που ήταν κάποτε επικεφαλής των ποινικών ερευνών στην πόλη, αλλά είχε επίσης εμπλακεί σε βίαιες συγκρούσεις μεταξύ πολιτοφυλακών της – μια εκ των οποίων, τον περασμένο Μάιο, οδήγησε σε έναν θάνατο και 21 τραυματισμούς.
Ο «Ποντικός», σύμφωνα με το δημοσίευμα των Times, εργαζόταν παλαιότερα για μια πολιτοφυλακή που διοικούνταν από τους αδερφούς Μπουσρίμπα, συμμάχους του «Μπίτζα». Σύντομα όμως ανεξαρτητοποιήθηκε, κερδίζοντας την εύνοια του πρωθυπουργού Αμπντούλ Χαμίντ Ντιμπέιμπα, ο οποίος είχε συχνές κόντρες με τα αδέλφια.
Ουδείς μπορεί να ισχυριστεί με σιγουριά ότι ο πρωθυπουργός έπαιξε κάποιο ρόλο στη δολοφονία του πολύ δημοφιλούς αλ-Μιλάντ, αλλά αυτή η φήμη κυκλοφορεί έντονα στην Τρίπολη. Σύμφωνα με ένα άλλο σενάριο, η δολοφονία οφείλεται στην απλή αντιπαλότητα μεταξύ των διακινητών και των συμμοριών που τους υποστηρίζουν, όπως αναφέρει στους Times η Πόρσια.
Ο Ντιμπέιμπα προσπαθεί να περιορίσει τις επιπτώσεις της απόλυσης του διοικητή της κεντρικής τράπεζας από την κυβέρνησή του τον περασμένο μήνα, η οποία αντιμετωπίστηκε με έντονη κριτική από τις διεθνείς τράπεζες. Επιπλέον, ο πρωθυπουργός αγωνίζεται να αντιμετωπίσει την αυξανόμενη επιρροή του Χαλίφα Χαφτάρ, του ισχυρού στρατιωτικού που τώρα κυβερνά την ανατολική Λιβύη, μετά τη διάσπαση της χώρας που ακολούθησε την ανατροπή του Καντάφι.
Ο γιος του Χαφτάρ, Σαντάμ, έχει επίσης συνδεθεί με τη διακίνηση μεταναστών – κάτι που πιθανότατα συζήτησε μαζί του η ιταλίδα πρωθυπουργός Τζόρτζια Μελόνι όταν πέταξε στη Βεγγάζη, στην ανατολική Λιβύη, τον περασμένο Μάιο για να συναντήσει τον πολέμαρχο, σημειώνουν οι Times.
Οι αναχωρήσεις μεταναστών από τη Λιβύη μειώθηκαν φέτος στις 25.000, από 34.000 πέρυσι, αν και ο συναγερμός έχει αυξηθεί μετά την άφιξη 96.000 σουδανών προσφύγων στη Λιβύη μετά την έναρξη του πολέμου στο Σουδάν, πέρυσι. Τα δρομολόγια από τη δυτική Λιβύη συνεχίζονται, ενώ πρόσφατα βυθίστηκε ένα σκάφος, με αποτέλεσμα επτά Σύροι να βολοδέρνουν στα νερά για τρεις ημέρες και 21 άλλοι επιβαίνοντες να αγνοούνται – ανάμεσά τους και τρία παιδιά.