H Σβετλάνα Αλεξίεβιτς εδώ και έξι χρόνια απολαμβάνει την παγκόσμια αναγνώριση που της χάρισε το Νομπέλ Λογοτεχνίας του έτους 2015, όμως εσχάτως φοβάται κιόλας: «Ανά πάσα στιγμή μπορούν να χτυπήσουν την πόρτα, για να με οδηγήσουν στη φυλακή» λέει. Η στάση της έχει κάποια εξήγηση, αφού ζει στο Μινσκ.
Ο ανταποκριτής της ισπανικής El Pais γράφει ότι κατάφερε να επικοινωνήσει μαζί της, παρά τον έλεγχο των τηλεπικοινωνιών από το λευκορωσικό κράτος, και να της αποσπάσει μερικές κρίσεις για την κατάσταση που επικρατεί στην πατρίδα της αυτήν την ταραχώδη περίοδο: «Οι Λευκορώσοι είναι υπέροχοι άνθρωποι, αλλά βρίσκονται σε πολύ δύσκολη κατάσταση. Προσπαθούν να κάνουν κάτι, όμως δύσκολα θα τα καταφέρουν μόνοι τους» του είπε η συγγραφέας. Υπονοούσε, τάχα, την ανάγκη στρατιωτικής επέμβασης των Δυτικών; Δεν το ομολόγησε ξεκάθαρα, περιορίστηκε να πει: «Οι Λευκορώσοι χρειάζονται βοήθεια, αλλά δεν ξέρω με ποιον τρόπο».
Η Αλεξίεβιτς εντυπωσιάστηκε από τους 200.000 ανθρώπους που κατέβηκαν στους δρόμους εναντίον του Λουκασένκο την Κυριακή, 23 Αυγούστου, ωστόσο υπενθυμίζει ότι το επόμενο πρωί συνελήφθησαν δύο μέλη του συντονιστικού συμβουλίου της αντιπολίτευσης. Ετσι είναι αυτά τα πράγματα, υπάρχουν συνέπειες. Η ίδια σοκαρίστηκε από την εμφάνιση και τις δηλώσεις του «προέδρου-δικτάτορα», όπως τον αποκαλεί το ισπανικό Μέσο: «Οταν τον είδα με το όπλο, μου φάνηκε ότι βυθίστηκε σε μια άβυσσο τρέλας. Αυτό που συμβαίνει είναι τρομερό αλλά το σημαντικότερο είναι ότι εμείς είμαστε αβοήθητοι».
Επαναληπτική και η έκκλησή της προς τη διεθνή κοινότητα: «Χωρίς εξωτερική βοήθεια δεν μπορούμε να ξεπεράσουμε αυτήν την κατάσταση». Η συγγραφέας φοβάται τόσο πολύ, που δεν δηλώνει καν σίγουρη ότι οι μεγαλειώδεις συγκεντρώσεις της αντιπολίτευσης είναι δυνατόν να επαναληφθούν την τελευταία Κυριακή του Αυγούστου: «Σχέδιο συνολικής καταστολής βρίσκεται σε εξέλιξη. Απολύουν εργαζομένους, το μισό εργατικό δυναμικό. Διαδηλώσεις και μετά καταστολή δεν συνέβησαν μόνο στο Μινσκ, αλλά και σε άλλες πόλεις. Η κοινωνία των πολιτών μας δεν έχει ακόμη τις απαραίτητες δυνάμεις για να κερδίσει τη δημοκρατία».
Η Αλεξίεβιτς συμπυκνώνει το νόημα των λαϊκών αντιδράσεων σε ένα αίτημα: «Θέλουμε μόνο καθαρές εκλογές, στις οποίες μπορεί επίσης να συμμετάσχει και ο Λουκασένκο. Αλλά εκείνος δεν το συζητάει μαζί μας, με την κοινωνία…» Το τέλος των δηλώσεών της στον ανταποκριτή του ισπανικού Μέσου είναι αφιερωμένο στη Ρωσία και στον Πούτιν προσωπικά: «Αν επιβληθεί εδώ η δικτατορία, τότε είναι πολλοί οι δικτάτορες που θα επωφεληθούν»
«Εγώ είμαι απλώς νοικοκυρά…»
Σε αντίθεση με τον ισπανό δημοσιογράφο, που δεν μετακινήθηκε από τη Μόσχα, ο γάλλος δημοσιολόγος Μπερνάρ-Ανρί Λεβί πήγε στην πρωτεύουσα της Λιθουανίας, στη Βίλνα (ή Βίλνιους), με σκοπό να συναντήσει την «εμβληματική μορφή» της λευκορωσικής αντιπολίτευσης, την «αυτοεξόριστη» εκεί Σβετλάνα Τιχανόβσκαγια. Συναντήθηκαν και τα είπαν οι δυο τους, και από τη συζήτησή τους προέκυψε ένα μακροσκελές κείμενο που δημοσίευσε και η ιταλική Repubblica σε δική της μετάφραση.
Τα στάνταρ της θέσης του Λεβί στο Λευκορωσικό μπορεί να συνοψιστούν, και με δικά του λόγια, στα εξής: α) στη Λευκορωσία «συντελείται επανάσταση», β) αυτή η επανάσταση «κλονίζει την τελευταία δικτατορία της Ευρώπης», γ) το στιλ της Τιχανόβσκαγια τού θύμισε «την Ανγκελα Μέρκελ στο ντεμπούτο της», δ) στις λευκορωσικές εκλογές «έγινε κολοσσιαία απάτη», ε) η Λευκορωσία «βρίσκεται στην πρώτη γραμμή μπροστά από τον Πούτιν», και για αυτόν τον λόγο «στη Λευκορωσία διακυβεύεται η τύχη της Ευρώπης».
Ο Λεβί εντυπωσιάστηκε από τη «μαχητικότητα» της Τιχανόβσκαγια, που του είπε ότι ο Λουκασένκο ζήλεψε τα εκλογικά ποσοστά του Πούτιν και είπε να τα ξεπεράσει. Ο Λεβί τη ρώτησε πώς βλέπει η ίδια το μέλλον των σχέσεων μεταξύ Λευκορωσίας και Ρωσίας. Η απάντηση που έλαβε είναι η εξής: «Οι Ρώσοι είναι γείτονές μας. Εχουμε επιχειρηματικές σχέσεις μαζί τους. Περισσότερες εν συγκρίσει με αυτές που έχουμε με την Ευρώπη. Υπάρχουν σίγουρα λόγοι για αυτό, αλλά δεν τους ξέρω. Δεν είμαι οικονομολόγος, ούτε πολιτικός. Αλλά το σίγουρο είναι ότι κανείς δεν θα εναντιωθεί σε αυτό το γεγονός. Ούτε και εγώ. Η Λευκορωσία δεν είναι Ουκρανία».
Η Τιχανόβσκαγια δήλωσε «νοικοκυρά» και ότι αναγκάστηκε να φτιάξει ένα «κίνημα αντίστασης» χάρη στην αγάπη που θρέφει για τον άντρα της, τον Σεργκέϊ, που είναι «ένας σημαντικός blogger» και η πολιτική δράση του τον έριξε στις φυλακές του Λουκασένκο. Ο Λεβί αποτόλμησε και την ερώτηση-κλειδί, πέρα από τις εκατέρωθεν «φιλολογίες» που αντηλλάγησαν στη συζήτηση: «Τι περιμένεις από τη Δύση και ειδικότερα από την Ευρώπη;»
Η απάντηση ήρθε αμέσως: «Φυσικά, υποστήριξη. Να μας βοηθήσει να πείσουμε τον Λουκασένκο ότι έχει λήξει ο χρόνος του, ότι πρέπει να φύγει».