Ο Ντάνιελ Μπάρενμποϊμ, ο διάσημος μουσικός διευθυντής της Κρατικής Οπερας του Βερολίνου, εγκαταλείπει τη θέση του και θα αντικατασταθεί από έναν Γερμανό με φήμη εξίσου αυστηρού και ασυμβίβαστου μαέστρου.
Ο 80χρονος, γεννημένος στην Αργεντινή, Μπάρενμποϊμ παραιτείται μετά από τρεις δεκαετίες στο τιμόνι μιας από τις πιο διάσημες όπερες του κόσμου, λόγω κακής υγείας. Εχει κερδίσει πολυάριθμα βραβεία, συμπεριλαμβανομένων κρατικών διακρίσεων από τη Βρετανία, τη Γερμανία και τη Γαλλία.
Τα τελευταία χρόνια, όμως, έγινε αποδέκτης ισχυρισμών ότι εκφόβιζε αρκετούς μουσικούς. Σύμφωνα με τους Times του Λονδίνου, οι υποστηρικτές του εκφράζουν την άποψη ότι απλώς άσκησε την εξουσία του μέσα στα αποδεκτά όρια ενός επαγγέλματος που χαρακτηρίζεται από έντονη πίεση και κρυφές μάχες εξουσίας.
Ο Μπάρενμποϊμ αρνείται τις κατηγορίες και προβάλλει τη θεωρία ότι αυτές είναι μέρος μιας «εκστρατείας για να με αποτρέψουν από το να παραμείνω στο Βερολίνο». Η Οπερα ανακοίνωσε επίσης ότι είχε «πλήρη εμπιστοσύνη» στην ηγεσία του. Αντικαταστάτης του ορίστηκε ο 64χρονος Κρίστιαν Τίλεμαν, επικεφαλής μαέστρος της ορχήστρας Staatskapelle της Δρέσδης.
Δεν υπάρχουν αμφιβολίες για το ταλέντο του Τίλεμαν. Εχοντας ξεκινήσει την καριέρα του υπό την κηδεμονία του θρυλικού μαέστρου Χέρμπερτ φον Κάραγιαν, είναι ιδιαίτερα γνωστός για τις ερμηνείες του σε όπερες του Βάγκνερ. Στο παρελθόν είχε πρωταγωνιστικούς ρόλους στην Deutsche Oper του Βερολίνου, στο Φεστιβάλ Μπαϊρόιτ και στο Εαρινό Φεστιβάλ του Σάλτσμπουργκ.
Ο Τίλεμαν υπηρέτησε επίσης ως βοηθός μαέστρος του Μπάρενμποϊμ και έχει ήδη λειτουργήσει ως αντικαταστάτης του στην παραγωγή του κύκλου τεσσάρων επικών μουσικοδραμάτων του Βάγκνερ με τίτλο «Wagner’s Ring», από την Κρατική Οπερα του Βερολίνου, καθώς και σε μια ορχηστρική περιοδεία στην Ασία.
Οπως και ο Μπάρενμποϊμ, δε, φημίζεται ως «δύσκολος» συνεργάτης. Επί δεκαετίες κυκλοφορούν ασαφείς ισχυρισμοί στον γερμανικό Τύπο για συγκρούσεις μεταξύ του Τίλεμαν και συναδέλφων του. Σύμφωνα με τα ρεπορτάζ, με τον Μπάρενμποϊμ είχε μια εύθραυστη σχέση. Το 2001, κατά τη διάρκεια μιας περιόδου αβάσιμων εικασιών ότι ο διευθυντής επρόκειτο να εγκαταλείψει την Κρατική Οπερα του Βερολίνου, ο Τίλεμαν είπε ότι ανυπομονούσε «να τελειώσει αυτό το εβραϊκό χάος» – ο Μπάρενμποϊμ είναι εβραϊκής καταγωγής.
Ο Τίλεμαν επέμεινε αργότερα ότι το απόσπασμα της δήλωσής του είχε κατασκευαστεί: «Η συνείδησή μου είναι καθαρή. Δεν είπα ποτέ αυτά τα πράγματα». Το 2015 φάνηκε να εκφράζει τη συμπάθειά του για το Pegida, ένα εξτρεμιστικό κίνημα κατά της μετανάστευσης, αλλά αργότερα απομακρύνθηκε από την οργάνωση.
Ωστόσο, ο διορισμός του ως διαδόχου του Μπάρενμποϊμ έτυχε ευρείας αποδοχής από τον γερμανικό Τύπο. Η δεξιά εφημερίδα Die Welt απέρριψε τους ισχυρισμούς εναντίον του Τίλεμαν ως «ανοησίες» και «αναπόδεικτη λασπολογία από μικροσκοπικές τοπικές εφημερίδες του Μπαϊρόιτ».
«Οχι, φυσικά δεν είναι εύκολος άνθρωπος» εξηγεί η Die Welt. «Αλλά μαζί του ζήσατε τις πιο υπέροχες στιγμές, μουσική που κόβει την ανάσα με την κυριολεκτική έννοια. Αυτό είναι το ζητούμενο: ικανότητα (ή ιδιοφυΐα, σε αυτή την περίπτωση), όραμα και απόδοση».
Η κεντροαριστερή εφημερίδα Süddeutsche Zeitung υπήρξε πιο προσεκτική: «Ο Κρίστιαν Τίλεμαν είναι ένας καλλιτέχνης με δυνατό “εγώ” και εντελώς δικό του μυαλό. Κάνει μόνο αυτό στο οποίο πιστεύει. Αν δεν πιστεύει σε κάτι, δεν θα το κάνει, και θα το παραδεχθεί δημοσίως».
Και συμπληρώνει η SZ: «Είναι σαφές ότι κάποιος σαν αυτόν θα πολώσει κοινό, μουσικούς και μέλη του προσωπικού, και ότι η συνεργασία μαζί του σε μια κολεκτίβα όπως μια ορχήστρα –και ειδικότερα σε μια Οπερα, με αρκετές εκατοντάδες υπαλλήλους– θα επιφέρει οπωσδήποτε συγκρούσεις. Ξανά και ξανά έχουν παρουσιαστεί προβλήματα σχετικά με τον Τίλεμαν».