Αμερικανοί Γερουσιαστές, πρότειναν πρόσφατα τους πρωθυπουργούς της Σερβίας, Ίβιτσα Ντάτσιτς, του Κοσόβου, Χασίμ Θάτσι και την Κάθριν Άστον, Ύπατη Εκπρόσωπο της ΕΕ για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας, ως κοινούς υποψηφίους για το βραβείο Nobel Ειρήνης. Η προοπτική βρίσκει σύμφωνους και άλλους πολιτικούς, από την εδώ πλευρά του Ατλαντικού. Όπως και κάθετα αντίθετους, με πρώτο τον πρόεδρο της Σερβίας. Θα ήταν, όμως, σωστή αυτή η επιλογή; Ας επιχειρήσουμε μερικές σκέψεις.
Όταν το 1999, Σερβία και Κόσοβο βρέθηκαν σε πόλεμο, με χιλιάδες θύματα εκατέρωθεν, λίγοι ήταν αυτοί που θα στοιχημάτιζαν ότι, 15 χρόνια μετά, οι ηγέτες των δυο χωρών, θα είχαν φτάσει στο σημερινό σημείο προσέγγισης. Από τη στιγμή μάλιστα που ο Θάτσι, υπήρξε διοικητής του Απελευθερωτικού Στρατού του Κοσόβου και η Σερβία τον κατηγορεί ως υπαίτιο εγκλημάτων πολέμου. Από τον Απρίλιο του 2013, όταν και με τη διαμεσολάβηση της Άστον, υπεγράφη η «Συμφωνία Συμφιλίωσης» των δυο χωρών, Ντάτσιτς και Θάτσι έχουν συναντηθεί 21 φορές και έχουν συζητήσει πάνω από 220 ώρες! Δεν πρέπει να υπάρχει προηγούμενο, τόσο συχνών συναντήσεων, δυο πρωθυπουργών, που οι χώρες τους βρέθηκαν σε πόλεμο και που η μία ανακήρυξε την ανεξαρτησία μονομερώς από την άλλη. Οι συναντήσεις τους έχουν φέρει απτά αποτελέσματα και για τις δυο χώρες. Η μεν Σερβία ξεκίνησε ήδη τις διαπραγματεύσεις για την ένταξη στην ΕΕ, το δε Κόσοβο, σταθερά προσεγγίζει τους Διεθνείς Οργανισμούς. Εννοείται ότι υπάρχει ακόμα δρόμος για την τελική συμφωνία. Αλλά οι βάσεις έχουν μπει και είναι πολύ γερές.
«Είναι ευκολότερο να ξεκινήσεις έναν πόλεμο, από το να φτάσεις σε συμφωνία ειρήνης» είπε ο Θάτσι στην τελευταία συνάντηση του Μονάχου ενώ ο Ντάτσιτς συμπλήρωσε:«Αρχικά σκεφτόμασταν ακόμα κι αν θα δίναμε το χέρι ο ένας στον άλλον. Είχαμε προβλήματα ακόμα και για τα πιο επουσιώδη. Ενώ σήμερα, είναι απολύτως φυσιολογικό, ο πρωθυπουργός της Σερβίας να κάθεται δίπλα με τον ομόλογό του από το Κόσοβο, και για πολλά θέματα, αν και όχι για όλα, να έχουν τις ίδιες απόψεις». Μπορεί η Σερβία να μην αναγνωρίζει ακόμα το Κόσοβο, αλλά κάτι τέτοιο, μάλλον αποτελεί περισσότερο ένα θέμα εσωτερικών ισορροπιών παρά κρύβει κάποια κρυφή ελπίδα της ότι το δημιουργηθέν status quo θα ανατραπεί. Και μόνο το γεγονός πως η επίσημη Σερβία, καλεί τους Σέρβους της Μιτρόβιτσα, να πάρουν μέρος στις επερχόμενες βουλευτικές εκλογές του Κοσόβου, από μόνο του, λέει πολλά.
Η περίπτωση Ντάτσιτς- Θάτσι- Άστον μοιάζει αρκετά με αυτή των Ράμπιν–Αραφάτ–Πέρεζ. Με την εμφανέστατη διαφορά, ότι μεταξύ Σερβίας και Κοσόβου, σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει μεταξύ Ισραήλ και Παλαιστίνης, και παρά τις αναμενόμενες εθνικιστικές «κορώνες» και από τις δυο πλευρές, όσων «ασφυκτιούν» στην ειρήνη, καλλιεργείται καθημερινά πνεύμα συνεργασίας και επικρατεί ειρήνη. Τίποτα δεν είναι εύκολο και συχνά υπάρχουν ζητήματα που προκύπτουν και θα συνεχίζουν να προκύψουν. Οι «πληγές» είναι ακόμα ανοιχτές και στις δυο πλευρές των συνόρων αλλά η έντονη, και τίμια καθώς φαίνεται, προσπάθεια που κάνουν οι δυο ηγέτες, αξίζει κάθε έπαινο. Το Nobel Ειρήνης, θα ήταν ό,τι καλύτερο μπορούσε να συμβεί στο μακρύ (ακόμα) δρόμο της ειρήνης που έχουν χαράξει και περπατούν οι Ντάτσιτς, Θάτσι και Άστον. Το βραβείο, δεν θα έφερνε στο Δημαρχιακό Μέγαρο του Όσλο, μόνο δυο πρώην εχθρούς, αλλά θα έδειχνε μια διαφορετική «φωτογραφία» από τα Βαλκάνια, που ο υπόλοιπος κόσμος δεν έχει ξαναδεί. Μια «φωτογραφία» που, για να είμαστε δίκαιοι, περισσότεροι τη χρειαζόμαστε οι ίδιοι οι Βαλκάνιοι. Μπορεί, όπως είπε ο Θάτσι, να είναι ευκολότερο να ξεκινήσεις πόλεμο από να συμφωνείς για ειρήνη, αλλά η ιστορία τιμά περισσότερο εκείνους που ξέρουν να κάνουν ειρήνη. Και εδώ, δείχνει να έχουμε ανθρώπους που προσπαθούν ειλικρινά να κάνουν ειρήνη. Το Nobel Ειρήνης, που κατά καιρούς έχεις δοθεί και σε αμφιλεγόμενα πρόσωπα, μάλλον θα άξιζε αυτή τη φορά.