Δεν είναι απλά οι ευτυχέστεροι στον κόσμο, αλλά σκίζουν, με 72% των Δανών να δηλώνουν ότι «νιώθουν μια χαρά», ενώ παγκόσμια ο μέσος όρος «ευτυχίας» είναι 21%. Η θετική τους διάθεση δεν οφείλεται σε οικονομική ευμάρεια, αλλά στην εμπιστοσύνη που τρέφουν για αυτούς που τους κυβερνούν και στην αναπτυγμένη κοινωνική τους αλληλεγγύη -αυτό που ο πολιτικός επιστήμονας Robert Putnam αποκαλεί «κοινωνικό κεφάλαιο».
Στη διάρκεια του 2ου Παγκόσμιου πολέμου οι Δανοί έσωσαν σχεδόν ολόκληρη την Εβραϊκή τους κοινότητα από τη Χιτλερική θηριωδία, οργανώνοντας μια πρωτοφανή για κατεχόμενη χώρα συλλογική επιχείρηση. Το κατόρθωσαν δρώντας ομαδικά, επειδή σέβονται την εξουσία, αρκεί να νιώθουν ότι είναι δίκαιη -και φαίνεται πως η δική τους είναι. Δεν παραλείπουν όμως να εκφράσουν δημόσια τη γνώμη τους και να δράσουν ανάλογα, αν διαπιστώσουν πως κάποιοι καταπιέζονται άδικα.
Μελετητές που προσπαθούν να εξηγήσουν την τόσο θετική ψυχολογική κατάσταση της χώρας αυτής επισημαίνουν πως από παιδιά οι Δανοί διδάσκονται την έννοια της ισότητας και της συλλογικότητας. Μαθαίνουν πως δεν είναι ξεχωριστοί και ανώτεροι, αλλά κομμάτια ενός συνόλου και αντιμετωπίζουν όλοι μαζί όποιες δυσκολίες παρουσιαστούν. Εμπιστεύονται και σέβονται τους συνανθρώπους σε όποια ομάδα κι αν αυτοί ανήκουν και η διάχυτη αυτή αίσθηση φέρνει αισιοδοξία και δημιουργεί τις προϋποθέσεις για να προσπαθήσει ο καθένας να κάνει ό,τι καλύτερο μπορεί στον τομέα του. Δεν είναι περίεργο, λοιπόν, που το Forbes προτείνει τη Δανία σαν καλύτερη χώρα στον κόσμο για επενδύσεις.
Οι άνθρωποι που εμπιστεύονται εκείνους που τους κυβερνούν, αλλά και τους γείτονές τους και αντιστέκονται ενεργά στις κοινωνικές αδικίες, νιώθουν καλά με τον εαυτό τους. Αρα, έχουν περισσότερες πιθανότητες να είναι ευτυχείς, ακόμα και αν τα φέρνουν δύσκολα, λένε οι κοινωνιολόγοι. Οι κάτοικοι χωρών με χαμηλό δείκτη εμπιστοσύνης -στην κυβερνηση, στο γείτονα κλπ- έχουν πολύ λιγότερες πιθανότητες να νιώσουν καλά και να αναπτύξουν δημιουργικά τις δυνατότητές τους.
Στα καθ' ημάς:
Θα έπρεπε, μάλλον, να σταματήσω εδώ. Εξυπνοι είστε, θα κάνετε τους παραλληλισμούς. Ομως, ο πειρασμός είναι μεγάλος να συνεχίσω με την προσωπική μου ιστορία: Μεγάλωσα ακούγοντας τη γιαγιά και τη μαμά μου να μου λένε πως δεν πρέπει να εμπιστεύομαι κανένα, πως όλοι είναι εναντίον μου και ψάχνουν ευκαιρία να μου τη φέρουν. Στο σχολείο, πάλι, στη δεκαετία του '60, δάσκαλοι και καθηγητές άλλο δεν είχαν να μας πιπιλίζουν το μυαλό από το πόσο εμείς οι Ελληνες είμαστε ανώτεροι, ο διαλεχτός λαός του Θεού, απ' ευθείας απόγονοι του Περικλή κι ολοι οι Ανθέλληνες, με πρωτεργάτη τον Φαλμεράιερ, έχουν βαλθεί να μας θάψουν. {Αναρωτιέμαι αν υπάρχει στα Δανέζικα λέξη αντίστοιχη με το «Ανθέλληνες»} Εγώ, όντας πλάσμα αντιδραστικό, διάλεξα από τα παιδικά μου χρόνια να πιστεύω και να κάνω ακριβώς τα αντίθετα από ό,τι μου λέγαν οι «μεγάλοι» και τελικά μάλλον μου βγήκε σε καλό.
Και βέβαια, σε κάθε εκδήλωση της ζωής μου προσπάθησα να κρατιέμαι όσο μακρύτερα γίνεται από το οργανωμένο κράτος και τα πλοκάμια του. Ομως, οι περισσότεροι γνωστοί μου προσδοκούσαν κάτι να αρπάξουν από την κρατική θολούρα και παγαποντιά που μας περιβάλλει και πολλοί τα κατάφεραν. Αυτό, βέβαια, δεν τους έκανε να πιστεύουν στους κυβερνώντες, ακριβώς το αντίθετο. Μάλιστα, οι πιο πολλοί δεν αρκούνται μόνο στο να μην εμπιστευονται το κράτος, που είναι ο πρώτος φαύλος και κλέφτης, η οργανωμένη εφιαλτική γραφειοκρατία που πνίγει ο,τιδήποτε θα μπορούσε να ανθίσει σε τούτο τον τόπο, ανταμείβοντας και δίνοντας προνόμια στην απίστευτη μετριότητα και στην πιο κουτοπόνηρη «καπατσοσύνη». Σαν από κεκτημένη ταχύτητα, οι πολίτες τούτης της χώρας δεν εμπιστευόμαστε κανένα και μοιάζει να είμαστε έτοιμοι να επιτεθούμε και να καταστρέψουμε, προτού καλά-καλά αναρωτηθούμε αν ο διπλανός μας είναι εχθρός ή φίλος. Καταναλώνουμε την περισσότερη από την ενέργειά μας για να θάψουμε και να υπονομεύσουμε τους γύρω μας, παρά για να κάνουμε κάτι δημιουργικό. Ο,τι περισσεύει πάνω από το μέτριο κόβεται στη στιγμή, και χρειάζεται τεράστια δύναμη και επιμονή για να αντισταθείς, να τραβηχτείς μακριά και να αναζητήσεις την τύχη σου αλλού, σε μικρες ομάδες και μεγάλες οργανωμένες κοινωνίες δίκαιες, που δεν φοβούνται, αλλά ανταμείβουν τις ιδέες και τη δημιουργικότητα.
Γιατί υπάρχουν πολλές τέτοιες κοινωνίες και ομάδες, δεν είναι μόνο η Δανία.